М., Омирова Н. И. «Электротехниканың теориялық негіздері»
ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС. ҮШ ФАЗАЛЫ ГЕНЕРАТОРДЫҢ ОРАМДАРЫ МЕН ҚАБЫЛДАҒЫШТЫҢ ФАЗАЛАРЫ «ЖҰЛДЫЗШАЛАП» ЖАЛҒАНҒАН КЕЗДЕГІ ҮШ ФАЗАЛЫҚ ТІЗБЕКТІ ЗЕРТТЕУ
жүктеу/скачать 0,87 Mb.
|
| 6 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС. ҮШ ФАЗАЛЫ ГЕНЕРАТОРДЫҢ ОРАМДАРЫ МЕН ҚАБЫЛДАҒЫШТЫҢ ФАЗАЛАРЫ «ЖҰЛДЫЗШАЛАП» ЖАЛҒАНҒАН КЕЗДЕГІ ҮШ ФАЗАЛЫҚ ТІЗБЕКТІ ЗЕРТТЕУ
Зертханалық жұмыстың мақсаты: 1.Симметриялы және симметриялы емес кездегі фазалық және желілік кернеулер мен токтардың арасындағы қатынастарды тәжірибе жолымен анықтау. 2.Үш фазалық қондырғының жұмысының әртүрлі жүктемелер кезіндегі бейтарап сымның ролін анықтау. Қысқаша теориялық мәлімет Негізі көбінесе электр энергиясын қабылдағыштар, саны жағынан да және бекітілген қуаттары бойынша да электр қозғалтқыштар болып табылады, олар жұмыс машиналарын қозғалысқа келтіру үшін қолданылады Үш фазалы симметриялық Э.Қ.К.-нің жүйесі қарапайым үш фазалық генератордың көмегімен алынады, онда үш тәуелсіз орамалар бар және олар бір-бірінен кеңістікте 120°-қа ығысып орналасқан [9]. Баламалы сұлбада үш фазалық генератордың орамалары 6.1 суретінде көрсетілгендей Э.Қ.К.-нің бағыты шартты түрде ораманың соңғы ұшынан бастапқы ұшына бағытталған болады [9]. 6.1 сурет - Үш фазалық генератордың орамалары Егер үш фазалық генератордың әрбір орамасын (АX, BY, CZ) өзінің қабылдағышымен жалғасақ (қоссақ), онда үш тәуелсіз тізбек құраған болар еді, әр қайсысы өзінің тогымен. Бір осындай тізбек және оның элементтерін (генератордың орамасы, қабылдағыш, желілік сымдар) қоса есептегенде үш фазалық жүйеде- фаза деп аталады. Мұндай үш тәуелсіз тізбектер 6 желілік сымдармен жалғанған ( қосылған) сұлбаны құрайды, мұндай сұлбаны 6 сымды байланыспаған электр тізбегінің үш фазалық жүйесі деп атайды. Мұндай 6 сымды электр жүйесінің тізбегі өндірісте қолданылмайды [9]. Генератордың, қорек көзінің маңайында орналасқан трансформаторлардың көмегімен кернеулер (электр энергия) қабылдағышқа дейін бірнеше рет өзгертіліп жеткізіледі. Аталған қабылдағыштарға қорек көзі ретінде трансформаторлардың өздері жиі қолдана береді. Сондықтан да, біздің ойлауымыз ша қорек көзі үш фазалы генератор, ал шын мәнінде үйдің немесе мектеп, кәсіпорындардың маңайындағы трансформаторлар. Қорек көзінің фазаларымен қабылдағыштың фазаларын жұлдызша жалғаған кездегі сұлба 6.2 суретінде келтірілген [11]. Мұндай жүйені байланыспаған жүйеден оп-оңай алуға болады. 6.2 сурет - Қорек көзімен қабылдағыштың фазалары жұлдызша жалғанған сұлба [11] Қорек көзінің орамаларының соңғы X, Y, Z ұштарын жалпы бір N түйінге (нүктеге) және қабылдағыштардың орамаларының соңғы x, y, z ұштарын бір n түйінге (нүктеге) қосқан кездегі түйінді нөлдік нүкте немесе бейтарап нүкте деп атайды. Қорек көзінің орамаларының бастапқы А,В,С ұштары мен қабылдағыштың орамаларының бастапқы А,В,С ұштарын жалғастыратын сымдарды- желілік сымдар деп атайды. Қорек көзінің нөлдік нүктесін N және қабылдағыштың нөлдік нүктесін n-ді қосатын сымды нөлдік немесе бейтарап сым деп атайды. Осындай жолмен алынған сұлбаны төртсымды үшфазалық жүйе «нөлдік сымды жұлдызша» деп атайды. Желілік сымдағы токтар IA, IB, IC- желілік токтар, ал қабылдағыштың фазаларының бойындағы токтар Iа, Ib, Ic – фазалық токтар деп аталады. Желілік сымдардың арасындағы кернеулер немесе қорек көздерінің фазаларының бастапқы ұштарының арасындағы UAB, UBC, UCA- кернеулер және қабылдағыштардың фазаларының бастапқы ұштарының арасындағы Uab, Ubc, Uca- желілік кернеулер деп аталады. Ал қорек көзінің фазасының бастапқы ұшымен сол қорек көзінің нейтралдық нүктесінің арасындағы UAN, UBN, UCN және қабылдағыштың дәл осыған ұқсас аралықтарындағы Uan,Ubn,Ucn – кернеулері фазалық кернеулер деп аталады [9]. Кернеулердің лездік мәндері Кирхгофтың 2 заңы бойынша, төмендегідей теңдеулермен жазылады: uAB=uA-uB; uBC=uB-uC; uCA=uC-uA. Кернеулердің лездік мәндерінен, векторлық мәндеріне ауысатын болсақ, онда UAB=UA-UB; UBC=UB-UC; UCA=UC-UA. Осы векторлық теңдеулердің көмегімен диаграмма құрастыруға болады (6.3 сурет). 6.3 сурет – Векторлық диаграмма Бұл диаграммаға қарағанда векторлардың негізі есебінде үш сәулелік жұлдызшасы фазалық UA, UB, UC кернеулері орналасқан. Енді жоғарыда көрсетілген векторлық теңдеулерге көңіл бөліп қарасақ, осы үш сәулелік жұлдызшадан желілік кернеулерді тұрғызуға болады, онда АОВ тең бүйірлі үшбұрыштың табаны Uжел кернеуге тең екені байқалады. Олардың қабырғалары табанымен 30° бұрыш жасайды. Сондықтан, Uжел=2UФ Сонымен, «нөлдік сымды жұлдызша» бойынша қосылған сұлбадағы үш фазалы жүйеде, желілік кернеу фазалық кернеуден есе артық болады екен. шамасы айнымалы ток кернеуінің номиналдық шкаласының негізінде алынған: 127, 220 және 380В. Бұл қатардан, біз әрбір келесі кернеу, алдыңғысынан 1,73 есе артық болатынын көреміз. 6.2 суретінде көрсетілген төрт сымды үш фазалық жүйе: 1.жұлдызша сұлбасы бойынша қосылған үш фазалық жүйе «нөлдік сымды жұлдызша»; 2. жұлдызша сұлбасы бойынша қосылған үш фазалық жүйе «нөлдік сымсыз жұлдызша» - деп екіге бөлінеді. Нөлдік сым арқылы жүретін i0 тогының лездік мәні әрбір фазадағы токтардың лездік мәнінің алгебралық қосындысына тең i0=iA+iB+iC. Токтардың лездік мәндерінен олардың векторлық мәндеріне көшетін болсақ I0=IA+IB+IC былай болады. Электроэнергиясының қабылдағыштарын «нөлдік сымды жұлдызша» сұлбасында екі түрлі кернеуге қосуға болады: желілік (екі желілік сымға) және фазалық (нөлдік және бір желілік сымға) кернеуге. «Нөлдік сымсыз жұлдызша», үш фазадағы жүктемелер бірдей (немесе симметриялық) болып, барлық фазаларға бірдей активтік және реактивтік кедергілер қосылған жағдайда (RA=RB=RC; XA=XB=XC), фазалық токтар iA,iB,iC шамалары жағынан бірдей болып, оларға сәйкес фазалық кернеулерден бірдей бұрыштарға ығысқан болады. Бұл жағдайда нөлдік сымдағы i0 тогы немесе бейтарап сымдағы i0 тогы i0=0 тең болады. Бұл жерде айта кететін нәрсе, «нөлдік сымсыз жұлдызша» тек фазалардың жүктемелері бірдей болғанда ғана қолданылады. Жүктемелері бірдей болмаса, әрбір фазадағы кернеулер де әр түрлі болады. Сондықтан «нөлдік сымды жұлдызша» сұлбасы кезінде, нөлдік сымның яғни бейтарап сымның үзіліп қалмауы үшін оған қорғағыштар мен ажыратқыштар қойылмайды. жүктеу/скачать 0,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|