Мақалалар, баяндамалар жинағы
жүктеу/скачать 3,77 Mb. Pdf көрінісі
|
Ауғанбай Алатау, Халифа Алтай, Жеңіс сарарқа, Ғарифолла Орал, Күлмет Келес, Әкім Тарази, Бексұлтан Хантәңіри, Жамал Атырауи, Нұржамал Қазықұрт т. б. – өзіне идеал санап, пір тұтатын Шығыс, Орта Азия мен Қазақстандағы белгілі ғұламалардың, ақын-жыраулардың, мемлекеттік және саяси қайраткерлердің және басқа да көрнекті тұлғалардың аттарын фамилия етіп алу арқылы оларды ұрпақ есінде сақтауға және өз фамилиясының статусын көтеруге болады. Үлгілер: Өмірзақ Қорқытата, Әлімхан Шағатай, Манаш Шыңғысхан, Бабаш Әбілхайри, Марал Төлеби, сұлтанбек Әнетбаба және басқалар; – эпостық кейіпкерлер мен табиғат құбылыстарының, діни түсініктер мен абстракты атаулардың, сондай-ақ адам ой-қиялында пір тұтатын, айрықша бейне түрінде елестететін жануарлардың, құстардың, тұрмыстық бұйым-заттардың аттарын да фамилия етіп алуға болады. Бұл тәсіл шығыс халықтарында кеңінен қолданылатын әдеби бүркеншік ат (тахаллус), лақап ат, «қосымша» аттарды ойлап табуға ұқсас үрдіс. Түркияда және еуропалық елдерде тұратын қазақтар өздеріне фамилияны осы жолмен қалыптастырып отыр.
151 Міржан Қылыш, Маржан Парасат, Еркін Қобыланды т. б. Ескерту: Қазақтың ірі тайпаларының, руларының және олардың тармақ- тарауларының атауларын фамилия етіп алуға болмайды. Қазақ ұлтының тұтастығы әзірге толық қалыптасып болмаған, жұртшылық арасында ру- тайпаға жіктелушілік әлі де ішінара орын алып отырған бүгінгі жағдайда фамилия сайлаудың бұл тәсілін ресми түрде қолдану, оған заңды түрде рұқсат берумен бара-бар. Кейбір азаматтардың Албани, Арғынтегі, Тарақты, Адайы, Тней т. б. ру-тайпа атауларын фамилия дәрежесіне көтеруге талпынуын көпшілік құптап жүрген жоқ. 4. Фамилияны жазбаша ресімдендірудің ұстанымы. Республикадағы қазақ азаматтары (ерлер мен әйелдер) фамилиясын жазбаша ресімдендірудің төмендегідей тәртіптері ұсынылады: а) фамилия ретінде таңдап алған антропонимдер және басқа да атау лар қосымшасыз (яғни -ов, -ев, -ова, -ева, -ин, -ина) – ларсыз негізгі нұсқада жазылуға тиіс.
ә) кісі аты мен фамилия арасында белгілі айырмашылықтың болмауына байланысты (әкесінің аты аталмаған жағдайда) оларды өзара ажыратудың бір жолы – орын тәртібі болып саналады ресми құжаттарда фамилия бірінші орында, ал одан басқа жағдайда бірінші орында кісі есімі, екінші орында фамилия қолданылады. Фамилия қосымшасыз нөлдік нұсқада тұрғанда кісі мен әкесінің аты (ұлы және қызы деген қосымшаларымен) міндетті түрде фамилияның алдында тұрады:
Ескерту: Кейбір қазақ есімдері (Болат, Бақыт, Қанапия, Айман және басқа) ерлерге де, әйелдерге де ортақ бола беретіндігіне байланысты олар- дың жігін ажыратудың бір жолы ретінде -ша -ше демеулігін пайдалану ұсынылады:
152 сара серғалиша, гүлжан Ермекше т. б. Алайда, мұндай ерекшелеуден әзірге тартына тұру қажет; б) қазақтардың салтына сіңген шығыс антропонимикалық дәстүрді ескере отырып, азаматтардың өз қалауы бойынша фамилияларын араб- парсы үлгісімен (-и – дауыссыз дыбыстар аяқталатын атаулар үшін) және (-уи – дауысты дыбыстар аяқталатын есімдер мен атаулар үшін) қабылдауына рұхсат етіледі. Нығмет Мыңжани, Әбдуәли Қайдари, Әкім Тарази, сара Тахауи, серік Данауи т. б. Ескерту: Бұл жағдайда жеке есім мен фамилияны ажыратып олардың өзара орналасу ғана емес (өйткені олар керісінше тұруы мүмкін), сонымен қатар -и, -уи «фамилиялық» қосымшаның да рөлі бар. 5. Әкесінің атын ресімдерін беру және жазу ұстанымы. Үш мүшелі аты-жөн жүйесін қолдануда кісі есімімен әке аты маңызды рөл атқаруына байланысты бұл жүйені қалыптастыру мен реттеуде бір ізге түсірудің заңды қағидалары өте қажет. Ұсынылған көптеген нұсқалардың ішінде басқаларға қарағанда оңтайлы, әрі іс жүзінде қонымдысы ретінде тек бірге жазылатын -ұлы (ерлер үшін) және қызы (әйелдер үшін) деген нұсқасына тоқталған жөн.
Ескерту: а) Егер әке аты мен фамилия бірдей болып келсе, онда әке аты -ұлы және -қызы сөздерімен, ал фамилия атау тұлғада немесе -и -уи қосымшалары арқылы беріледі: Ұланбек Сейітұлы Сейіт, Жібек Әмірқызы Әмір. Кейде тілімізде фамилия -ұлы үлгісімен де жазылады. Мысалы, Бауыржан Момышұлы, Балғабек Қыдырбекұлы; мұндай жағдайда олардың балалары фамилиясы -ұлы, -қызы сөздері арқылы жазу, не жазбауды өздері шешеді. Бақытжан Бауыржанұлы Момышұлы немесе Бақытжан Бауыржанұлы Момыш; Айша Балғабекқызы Қыдырбек немесе Айша Балғабекқызы Қыдырбекқызы. е) Туыстық қатынастардың сатылық дәрежесін анықтау, қолданылатын (баласы, немересі, шөбересі, тегі, сойы, әулеті, ұрпағы, 153 үбірі, нәсілі және т. б.) нұсқалар баспасөз материалдарында жиі пайдаланып жүрсе де әкесінің атын және басқа туыстық қатынастарды белгілеуге қолайсыз деп табылсын. Бұларды орыс және басқа тілдерге транслитерациялауға да болмайды. Олардың кейбіреуі мыналар:
б) Сондай-ақ Орта Азия мен Қазақстанның тарихи ұлы адамдарының есімдерінде қолданылған ортағасырлық араб-иран жүйесіндегі аты-жөнімен аталу тәртібін де тіліміздің дәстүрі енгізуге болмайды. Мысалы:
6. Ат қою тәртібі. Жас сәбиге есім беруде Тұжырымдама, ғасырлар бойғы сақталған дәстүрлер мен озық үлгілерді қатар сақтауды басқа тілдік, мағынасыз модаға айналған есімдерге әуелде болмауды ұйғарады. Бұл үрдісті реттеу үшін ата-аналар мен АХАТ қызметкерлері үшін кісі есімдерінің арнайы анықтамаларын дайындау қажет. 7. Кісі есімінің және фамилияның емлелік ұстанымдары. Азаматтардың аты-жөні мен фамилияларын қазақ әдеби тілінің нормасына сәйкес дұрыс жазу және сол негізде орыс, ағылшын және басқа тілдерде транслитерациялап беру – Тұжырымдаманың негізгі де басты міндеті. Осыған орай мына жайға көңіл бөлінуі қажет: а) осы тұжырымдамаға сәйкес қазақ азаматтары өздерін есімдерін, әкесінің аты мен фамилияларын индексациядан өткізулері қажет; ә) олардың қазақ тілінде жазылуын бір ізге түсіру және бас тілдерде берілуінің бірыңғай ережесін қалыптастыру қажет, осыған байланыс- ты бірінші кезекте қазақ есімдерін жазылуындағы орын алып отырған ала-құлалық пен қателерді жою керек. Мысалы: Збила (дұрысы Зібилә), Рза (дұрысы Ыр немесе Риза), сқақ (дұрысы Ысқақ), смет (дұрысы Ісмет), Пштай (дұрысы Пыштай), смағүл (дұрысы Ысмағұл) т. б. б) әсіресе араб-иран тектес есімдерді, олардың о баста тіл- дік-мағыналық құрамдық бөлігіне қарай бөлшектеу, бөлу (сондай-ақ транслитерациялау) дәстүріне еліктеушілік әдетті тоқтату керек. Мы- 154 салы: сейіт-Ахмет, Әбіл-Қасым, Қожа-Ахмет, Әділбек, сұлтан-Қозы, Мырза-Ахмет, гүл-сара, Нұр-Жамал және т. б. Бұлардың бәрі қазақ әдеби тілі нормаларына сәйкес бірге жазылады. Ескерту: Бұл Тұжырымдама Қазақстан Республикасынан тыс елдерде тұратын қазақтардың аты-жөнін бір жүйеге келтіруге үлгі болуы мүмкін, бірақ ол міндетті заң болып саналмайды.
Қазақ есiмдерi де – этностың өзiмен бiрге туып, бiте қайнасып кеткен ұлттық менталитетiне, рухани феноменiне жататын ерекше құбылыс. Олар – этнос болмысының, ұлт тарихының мәңгiлiк куәгерi, тiлiнде сақталып, са- насында жатталған жарқын айғақтардың бiрi. Қазақ халқының этникалық тарихына, оның негiзiн құрушы сан алуан ру-тайпалардың өткендегi ұзақ өмiрiне көз жiберiп қарасақ, ұлттық есiмдер ата-баба солардың негiзгi бiр сипаты болып саналады. Кiсi аттары (антропонимдер) мен ру-тайпа атаулары (этнонимдер) әрбiр тарихи даму кезеңдерiне сәйкес өзгерiп, жаңаланып, жаңғырып отырады. Бұл үзгерiстер, әрине, замана талабына, қоғамдық-әлеуметтiк жағдаяттардың ауысып, дiни, мәдени өркениеттiң жаңа үрдiсiне сәйкес жүре бередi. Бұл про- цеске көне қазақ тайпаларының басқа туыс, алыс-жақын халықтармен тығыз араласуы да өз әсерiн тигiзгендiгi мәлiм. Осыған байланысты қазақ есiмнамасының тарихи қорынан әр заманның өзiндiк таңбасы сақталғандығын көремiз. Кейбiр деректерде сақталған орта ғасырдағы есiмдерден бiз, мәселен, Дала, Бұқа, Тұман Темiр, Тұғлық Темiр, Жыл Құтлу, Туда мәңгү, Тоқа Бұға, Тоғрул, Мөңке, Қабан, Алыптекiн, Ерто- лы деген аттарды кездестiрсек, ал ислам дiнiнiң Қазақстан жерiне тарауына байланысты: Махмұт, Мұхаммет, Ислам, Абдулла, Ахмет, Сымайыл, Қали// Ғали//Әли, Садық, Сыдық, Ахнаф, Мейiрбек, Асан, Фатима, Айша т.б. осы сияқты есiмдердi көбiрек қабылдағанымызды, ал феодальдық-патриархаль- ды қарым-қатынастардың қалыптасуы кезеңдерiнде: хан, сұлтан, бек, би, бай, батыр т.б. әлеуметтiк-билiк мәндi аппеллятивтердiң қатысуымен жасалған: Оразхан, Оралхан, Жансұлтан, Бексұлтан, Сұлтанбек, Әлiби, Батырбек, Би- гелдi, Алпысбай, Жылқыбай т.б. есiмдердiң кең өрiс алғанын көремiз. Қазақ салтында дүниеге жаңа келген нәрестеге ат қою, әдетте, ата-ана- сының, не ауылдың игi жақсыларының болашақтан күткен тiлегiмен, асыл арманымен ұласады. Көрiп отырғанымыздай, сол арманның бiрi – бай болу, бек болу, батыр болу т.т. Бүгiнгi таңда мұндай есiмдер жоқтың қасы, олар әлеуметтiк мәнiн жоғалтқан сияқты, қазақ қауымында ұл-қыздарға есiм берудiң жаңа 155 үрдiстерi қалыптасып, олар да бiрiнен кейiн бiрi ауыса бастады. Кейiнгi кездерде бұл үрдiстiң ұстанған принциптерi – айтуға жеңiл, жазуға оңтайлы, мағынасы айқын болуын қалау. Мысалы: Ерлан, Арман, Ержан, Дархан, Дәрмен, Арман, Нұржан, Болат, Талғат, Айнұр, Айдана, Гүлнұр, Әсел, Алтынай т.т. Бұл үрдiстiң астарында елiмiздегi қостiлдiлiктiң де әсерi жоқ емес. Дәл бүгiнгi таңдағы қазақ балаларына есiм беру дәстүрiне келсек, онда да кейбiр өзгерiстердiң жүз бере бастағаны байқалады. Мысалы, жарияланған кейiнгi бiр ақпаратта [Боранбаева Д.К. Статистические сведения об именнике детей казахских семей // Вопросы антропонимики. Вып. 1. Сб.статей. Алматы, 2003, С.6-8] зерттелген 5416 баланың есiмi iшiнен ең жиi қолданылатын 16 ер баланың және 16 қыз баланың есiмдерi атап көрсетiлiптi (жақша iшiндегi сан сол есiмнiң қанша рет қайталануын бiлдiредi): ер балалар есiмдерi: Темiрлан (76), Алишер (68), Санжар (52), Шыңғыс (49), Данияр (47), Диас (45), Дiнмұхаммед (40), Әлiбек (38), Сұлтан (33), Арман (32), Әдiлет (31); қыз балалар есiмдерi: Аружан (107), Айгерiм (93), Диана (72), Айдана (71), Мадина (64), Кәлима (60), Анель (57), Әсел (52), Айжан (45), Әлия (45), Дана (43).
Бұл есiмдерден халқымыздың өткен тарихы мен мәдениетiндегi көрнектi тұлғалар мен көркем әдебиеттегi кейiпкерлердi дәрiптеу үрдiсi байқалады. Осылайша ғасырлар бойы қат-қабат болып, қалыптасқан қазақ есiмдерiнiң бай қорын жарияланған шежiрелер мен тарихи аңыз-әңгiмелер деректерiн пайымдап қарасақ, небiр таныс та бейтаныс, көне де жаңа, мағына-мәнi айқын да жұмбақ, құрам-құрылымы, сөзжасам үлгiлерi (модельдерi) беймәлiм, күңгiрт антропонимдер мен этнонимдердi көремiз. Мiне, солардың iшiнде бiздiң назарымызды әсiресе бiр топ қазақтың байырғы есiмдерi мен солардан өрбiген аталық, ру-тайпа атаулары көбiрек аударып отыр. Қарастырып отырған зерттеу нысаны қарапайым жұртқа түсiнiктi болу үшiн бiз тақырыпты «Абайдан» «Шығайға» дейiнгi жұмбақ есiмдер сыры» деп алдық. Ондағы мақсатымыз – осы екi есiм (Абай, Шығай) тұлғасындағы және екеуiнiң аралығында алфавит тәртiбiмен орналасқан 200-ден астам (қолданысы мыңнан көп) антропонимдер мен этнонимдер тобының тiлдiк табиғатын анықтау. Ескерте кетейiк: қазақ есiмдерi мен этнонимдерi маман ғалымдар тарапынан, соның бiрi Т.Жанұзақов (Джанузаков Т.Дж. Основные проблемы ономастики казахского языка. АДД, Алма-Ата, 1976) еңбектерiнде, қаншама зерттелсе де, осы топ 30-дан астам есiмжасау модельдерiнiң арасында жоқ, ескерусiз қалған сияқты.
156 Бiздiң мақсатымыз: «Абай» – «Шығай» моделi бойынша жасалып, қалыптасқан есiмдер тобын лингвистикалық, этнолингвистикалық тұрғыдан талдап-таратып, «жұмбақ» сырын түгел ашпасақ та, тiлшi қауым мен қалың жұртшылықтың назарын аударарлық ерекшелiктерiн айқындауға тырысып бағу. Ол үшiн бiз осы топқа жататын модельге жататын есiмдердiң баршасын жарияланып жатқан халықтың шежiрелер мен аңыз- әңгiме, тарихи шығармалардан сүзiп алып, қолданысын анықтап, алфавит тәртiбiмен тiзiп көрсетiп отырмыз.
АБАЙ – 1. Қазақ халқының ұлы ақыны Құнанбайұлы Ибраһимнiң екiншi аты. 2. Орта жүз Арғын тайпасына тән аталардың бiрi: Абайдан – Өтеген, Шымболат, Мадияр, Алдиярлар тараған (ҚазШ-1, 71). 3. Кiшi жүз Берiш > Таз руына жататын Ес атаның балалары (Абай, Қабай, Құлай) (ҚазШ-1, 147). 4. Ұлы жүз Шапырашты аталарының бiрi – Ботақара ұрпағы (ШСШ, 107).
Қабай, Жанай, Ағай (ШСШ, 479). АДАЙ – 1. Кiшi жүз он екi ата Байұлының басты руының бiрi (КЖШ, 69). АҚАЙ – 1. Кiшi жүз Андақожа – Ақбалқыдан тараған ата атауы (ҚазШ-1, 142). 2. Қазақтың белгiлi тарихшы ғалымы, академик Ақай Нүсiпбеков. 3. «Байқадам, Ақай мен туып Татан, Ерлiктiң еркiнше алған ықтиярын...» делiнедi (Ш Ш). 4. Кiшi жүз Байбақты руына тән Жарқыннан тараған балалар: Ақай, Жақай т.б. 5. Ұлы жүз, Сарыүйсiн, Республиканың жауапты қызметкерi Кеңесқан Сәбденұлының аталары (ШСШ, 77).
Қолсадақтың баласы (ҚазШ-1, 65). АНАЙ – 1. Ұлы жүз Шапырашты аталарының бiрi – Жабағының ұрпағы (ШСШ, 207). 2. Орта жүз Арғын > Малайдан – Ақай, Төкей, Анай (ҚазШ-4,160).
(Қаз Ш-1, 121). АТАЙ – 1. Жоңғар шапқыншылығына қарсы соғыста ерлiк көрсеткен Малайсарының батыр сарбаздардың бiрi (Ә.Әлiмжанов, Жаушы, 31). ӘДЕЙ – Ұлы жүз Шапырашты ұрпағы (ШСШ, 347). ӘТЕЙ – 1. Ұлы жүз Дулат > Жаныстың баласы (ҚазШ-1, 65). 2. Ұлы жүз Шапырашты аталарының бiрi (ШСШ, 506). 157 БАБАЙ – Ұлы жүз Шапырашты аталарының бiрi – Жаныстың балала- ры: Бабай, Шадай, Батай, Әдей (ШСШ, 347). БАҒАЙ – 1. Белгiлi әазаә жазушысы, кезiнде «Егемен Қазақстан» га- зетiнiң жауапты редакторы болып iстеген – Ұзақ Бағаев. 2. Ұлы жүз Шапы- рашты аталарының бiрi – Байғазы әулетi – Бағай, Мамай т.б. (ШСШ, 276).
(ҚазШ-1, 71). 2. Кiшi жүз Торытайдың немересi (ҚазШ-1, 119). 3. Ұлы жүз Шапырашты аталарының бiрi – Жаулыбай ұрпақтары: Шақай, Абай, Ноғай (ШСШ, 168). БАТАЙ – Ұлы жүз Шапырашты ұрпағы (ШСШ, 347). БАШАЙ – 1. Кiшi жүз, алты Өтебай әулетi (ҚазШ-1, 140). БӘгЕЙ – Ұлы жүз Шапырашты аталарының бiрi – Жарылғап ұр- пағы (ШсШ, 284). БӘШЕЙ – Орта жүз > Қоңырат > сақболат ұрпағы (ҚШ, 65). БЕгЕЙ – Адай елiн шауып кеткен түрiкпен аламандарының артынан қуған 80-дегi қарт батыр Қармыстың соңынан iлесе шапқан жас батырлар- дың бiрi. Қармыс батыр жырында: «Белгiлi ерден Бегей бар, Жүйрiк атты Кедей бар...» делiнедi. (Х.Досмухамедұлы. Аламан, 154). 2. Кiшi жүз Адай руына тән әншi, күйшiлердiң бiрi. «Әйгiлi әншiлер Шоңай – Есiр, Жанай – Өскiнбайдың күйшiлiк мектебi, Бегей Қайып Қорабайұлының әншiлiк, ақындық ерекшелiгi иiсi қазаққа танымал болып үлгергенi тегiннен тегiн болмаса керек (КЖШ, 78-79). БЕКЕЙ – Ұлы жүз Шапырашты > Тазабек балалары: Шағай, Шәкей, Бекей (ШСШ, 617). БЕТЕЙ – Кiшi жүз Адай руының батырларының бiрi (КЖШ, 77). БИТАЙ – 1. Кiшi жүз «Алты Өтебай» ұрпағынан (ҚазШ-1, 139). БОЗАЙ – 1. Орта жүз > Ашамайлы Керей > Балға ұрпақтарының бiрi (ҚазШ-1, 131). 2. Ұлы жүз Шапырашты аталарының бiрi – Қазанқап ұрпағы (ШСШ, 223).
Кiшi жүз Андақожа – Ақбалқы ұрпағы (Сонда, 142). БОЛАЙ – 1. Ұлы жүз Шапырашты аталарының бiрi – Есқожа ұрпағы (ШСШ, 298). БОПАЙ – 1. Абылай ханның баласы Қасымның қызы. 2. Ә.Кекiлбаев- тың «Үркер» романындағы кейiпкер әйел есiмi (317). БОТАЙ – Ұлы жүз Шанышқылы > Сабота ұрпағы (ШСШ, 530). БӨБЕЙ – Ұлы жүз Сарыүйсiн аталарынан Орынбайдың ұрпағы (ШСШ, 29). БӨгЕЙ – Кiшi жүз Сегiз арыс Адайдан тараған Ұрпақтың бiрi (КЖШ, 71).
158 БӨЖЕЙ – Ұлы жүз Шапырашты аталарының бiрi – Қаратоқаның бiр баласы (ШЖШ, 417). БӨКЕЙ – 1. Әбiлхайыр ханды өлтiрген көкжал Барақтың баласы Бөкей хан ХIХ ғ. басында Нұра өзенiнiң бойындағы елге хан болған (А.Сейдiмбе- ков. Қазақ әлемi, 152) Әлихан Бөкейхановтың төртiншi атасы да осы Бөкей хан... 2. Нұралы ханның баласы (ҚазШ-1, 22). БӨТЕЙ – Ұлы жүз Шапырашты аталарының бiрi – Алғазы ұрпағы (ШСШ, 473). БӨШЕЙ – 1. Кеңесқазы Бөшей («АТ», № 49, 1997). БУРАЙ – 1. Орта жүз Қоңырат iшiндегi Майлыбайдан тарайтын ата (ҚазШ-1, 75). ДАДАЙ – Кiшi жүз Жаппас руына тән Болтай немерелерiнiң бiрi (КЖШ, 96). ДАНАЙ – Ұлы жүз Шапырашты > Құлмырза баласы (ШСШ, 539). ДОБАЙ – Кiшi жүз > Кете руына жататын ұрпақтың бiрi (ҚазШ-1, 135). ДОсАЙ – 1. Ұлы жүз – Ыстыға жататын аталықтардың бiрi (ҚазШ-1, 65). 2. Кiшi жүз Торыбайдың немересi (ҚазШ-1, 119). ДҮсЕЙ – Сунақ > Қалмырза – Тоқпан ата ұрпағы (СШ-2, 167). ЕгЕЙ – 1. Кiшi жүз Әлiм әулетi (ҚазШ-1, 95). 2. Кiшi жүз Әлiм > Беке- тайдан тараған ұрпақ (КЖШ, 121). ЕКЕЙ – 1. Ұлы жүз құрамындағы Шапырашты тайпасынан тарайтын «Бесшам Шанышқылының» бiр баласы (ҚСЭ, 12-181). 2. Сүйiмбай, Жам- был аәындардың, Сұраншы, Саурық батырлардың арғы атасы: «Екейде елу бақсы, сексен ақын» деген сөз бар (М.Жолдасбеков. Асыл сөздiң атасы. Ал- маты, 1996, 17).
64). 2. Кiшi жүз Дөсек атадан тараған ұрпақ (ҚазШ-1, 129). 3. Марал ишан- ның кiшi баласы («Нұр» газ., Қызылорда, № 3, 1997). 4. Орта жүз > Қоңырат > Тоқастың баласы (ҚШ, 55). ЕШЕЙ – Ұлы жүз Шапырашты аталарының бiрi – Нәдiрбек ұрпағы (ШСШ, 462). ЖАБАЙ – 1. Жүз жасаған (1845-1945) қазақтың ұлы ақыны Жамбыл- дың әкесi; ЖЕКЕЙ – 1. Кенесарының сегiз ұлының бiрi (ҚазШ-1, 19). 2. Кiшi жүз Әлiм руының Қарасақал Ерiмбетпен айтысқан ақын қыздың аты (КЖШ, 120).
2. Ұлы жүз Шапырашты > Орынбет ұрпағы (ШСШ, 811). ЖАНАЙ – 1. Ұлы жүз Сiргелi ұрпағы (ҚазШ-1, 63). 2. Орта жүз Арғын iшiндегi Бесентиiннiң бiр баласы (Сонда, 70). 3. Кiшi жүз Дөсектен тараған 159 Саңқайдың баласы (ҚазШ-1, 129). 4. Қаз дауысты Қазыбектiң немересi Қа- зымбеттiң баласы (ҚазШ-1, 65). *Қазымбектiң баласы – Қанай, Жанай, ортан- шысы – Атымбай, Кенжесi – Анай... (Сонда, 29); 5. Шапырашты тайпасынан шыққан батыр. 6. Орта жүз Арғын > Тарақты > Момын анадан > Қарасұпы баласы (ҚазШ-1, 122). ЖАҢАЙ – 1. Кiшi жүз аталарының бiрi Дөсектiң немересi, батыр (ҚазШ- 1, 127). 2. Кiшi жүз Дөскей аталарының бiр ұрпағы (КЖШ, 141). ЖАТАЙ – Кiшi жүз > Шеркеш аталарының бiрi – Жауғашты баласы (КЖШ, 35). ЖЕКЕЙ – 1. Кiшi жүз Әлiм Қарасақал баласы (ҚазШ-1, 94). ЖОБАЙ – Ұлы жүз Шапырашты > Досқұлы ұрпағы (ШСШ, 1058). ЖОЛАЙ – 1. Кiшi жүз Әлiм ұлы Сасықбай балаларының бiрi (ҚазШ-1, 92). 2. Кiшi жүз Байбақты руы Байжиен > баласы (КЖШ, 41). 3. Ұлы жүз Са- рыүйсiн аталарынан Жапақтың ұрпағы (ШСШ, 38).
(ҚазШ-1, 75). жүктеу/скачать 3,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|