ДАМЫТА ОҚЫТУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ АРҚЫЛЫ МАТЕМАТИКА ПӘНІНЕН НЕГІЗГІ ҚҰЗІРЕТТІЛІКТЕРДІ ҚАЛЫПТАСТЫРУ

Әлемдік білім алу кеңістігінде интеграциялық үрдістердің тереңдеп, кең қанат жайған жағдайында ақапараттық технологияларды меңгеру өзекті екені сөзсіз. Осы кезеңде біліктілігі жоғары дәрежеде дамыған, білімі жағынан бәсекеге түсе алатын, өзін халықаралық еңбек жәрмеңкесінде еркін сезініп, жүре алатын мамандар дайындау мәселесі Қазақстан оқу орындарының ең маңызды міндеттерінің бірі болып табылады. Сапалы білім беру қазіргі уақытта, білім алушылардың жұмысын ұйымдастыруда жаңа әдістер мен технологияларды кеңінен пайдалануды, білім беруді ақпараттандыруды талап етеді. Математика- барлық халыққа ортақ ғылым. Жалпы, математика сабағында қолданылатын ойын түрлері оқушылардың математикалық ұғымдарын кеңейтіп, ойлау қабілеттерін арттырып, есептеу дағдыларын шыңдай түсетіні белгілі. Әр баланың тапқырлығын арттырып, қызығушылығын туғызады, теориялық материалдарды меңгеруге және оны практикада қолдануға машықтандыруға себебін тигізеді, әрі оларды сергітеді, оқуға ынтасын, белсенділігін арттырады. Бұлай деудің негізгі себебі- бұл жастағы балалар әлі де болса «ойын баласы». Сондықтан да сыныптан тыс жұмыстарда балалардың осындай психологиялық ерекшеліктерін ескере отырып математикалық мазмұнды ойын есептерді қолданған жөн .

Математикалық есеп дегеніміз- математикадағы заңдылықтар, ережелер және әдіс- тәсілдер негізінде оқушылардың ой мен практикалық іс- әрекетті талап ететін және математикалық білімдерді меңгеруге, оларды практикада қолдана білуге дағдыландыруға, ойлау қабілетін дамытуға бағытталған ситуация. Ойын есептері де ойлау қабілетін дамытуға бағытталған ситуация, ой мен практикалық іс- әрекеттерді талап етеді және математикалық білімдерді меңгеруге, оларды қолдана білуге дағдыландырады. Есепті шешу де ойын есепті шешумен бірдей. Мұнда қажетті логикалық ой тұжырымдауды математикалық түрлендірулерді, есептеулерді және салуларды толықтай жүргізу қорытындысында оның сұрағына жауап береміз. Тек қана, ойын есептерінде мұның барлығы ойын барысында жүзеге асырылады және бұл ойындарды мұғалім өз қалауынша өзгерте беруі мүмкін. 1 сыныпта «Он көлеміндегі сандар. Кестелік қосу және азайту» тақырыптарынан соң өтілетін сыныптан тыс жұмысқа пайдаланатын «Кім жылдам?» ойыны. Мұнда оқушылар әрбір санның құрамын еске түсіру қажет. Дидактикалық мақсат. Он көлеміндегі сандардың құрамын пысықтау. Жалпы қабілеті дами білген оқушы математика, әдебиет сабақтарын бірдей жақсы игеріп, мектеп шеберханасы, тәжірибе алаңы, лабораториядағы түрлі еңбек тапсырмаларын да сәтті орындап отырады. Оқушыны дамытуда ежелгі замандардан бері математиканың алар орны ерекше. Математиканың ғылым мен техниканың қарқынды дамуына қосар үлесі аз болған жоқ.

Математика- барлық ғылымдардың логикалық негізі, демек, математика – оқушының дұрыс ойлау мәдениетін қалыптастырады, дамытады, оны шыңдай түседі және әлемде болып жатқан жаңалықтарды дұрыс қабылдауға көмек береді. Математика сабағында оқытудың әр түрлі әдіс-тәсілдерін қолдана отырып, оқушылардың шығармашылық ізденістерін, өз бетінше жұмыс істеу белсенділіктерін арттыру барысында теориялық білімдерін кеңейтіп, логикалық ойлау қабілеттерін дамытуға болады. Оқушылардың ойлау қабілетін дамытуда, математиканың негізін қалыптастыру, ұғындыру, түсініктерін тереңдетуде бастауыш сынып мұғалімдерінің математикалық білімдері терең болуы керек. Математика пәнін жақсы, терең білетін, күнделікті сабақтағы тақырыпты толық қамтитын, оны оқушыға жеткізе алатын, әр түрлі деңгейдегі есептерді шығара білу іскерлігі , оқытудың дәстүрлі және ғылыми жетілдірілген әдіс – амалдарын, құралдарын еркін меңгеретін , оқушылардың пәнге қызығушылығын арттыра отырып дарындылығын дамутудағы іздену-зерттеу бағытындағы тапсырмалар жүйесін ұсыну өмір талабы. Қазіргі кезде дарынды балалардың ерекшеліктері мен бейімділігін және мінез-құлқын сипаттайтын бірнеше тізімдер бар. Мысалы, әлемге әйгілі Б.Кларктың кітабында дәл осындай бес тізім бар. Олар баланың ойлау, шығармашылық қабілеттерін және өнер саласындағы (ән, би, драма т.б) қабілетін сипаттайды. Ақпараттық технологияларды пайдалану-бұрыннан пайдаланатын жүйелерге қосымша болғанда емес, дәстүрлі жүйелермен тұрақты байланыста, оқыту процесінде қатысушыларға жаңа мүмкіндіктерімен ұйымдастырылғанда ғана тиімді. Математика пәні адамның ой – өрісін, ойлау, талдау қабілетін дамытады және білім қазынасын игеру, әсіресе математиканы оқыту, оқып- үйрену дәйектілікті, табандылықты, сонымен бірге қажырлы еңбекті талап етеді. Сондықтан, барлық оқушыларды жүйелі дайындықсыз жоғары нәтиже көрсету мүмкін емес. Оқушыларды сырттай мемлекеттік бақылауларға дайындауда пән мұғалімі математика пәніне деген өзінің көз қарасын түсіндіріп жеткізуі және математиканы санақ жүйесі немесе қандайда-бір өлшеуші құрал ретінде қана қарастырмай, біріншіден ғылым екендігін түсіндіріп, ал екіншіден кез келген оқушы жігерлік танытып, бар күш-қайратын салып талаптанса ғана меңгеретіңдігі туралы бойларына сезім тудыру қазіргі кезеңдегі мектептің ең күрделі психологиялық мақсаты деп білу өте орынды. Математика арқылы оқушыға мұғалім күнделікті іс-әрекетін ғылыми стильмен жеткізу, оларды адамгершілікке, өз-өзіне сын көзімен қарауға, сонымен қатар, жауапкершілік пен адалдыққа бейімдейді. Бұл қасиеттерді бойына сіңірген оқушы келешекте қиындыққа және уақытша психологиялық қолайсыздыққа төзімді болады.

1. 
   Бала дамуының жақын аймағы- баланың тек үлкендердің көмегі арқылы атқара алатын істері. 
   
2. 
   Бала дамуының қол жеткен аймағы- баланың үлкендердің көмегінсіз істей алатын істері. 
   

Екіншіден – дамыта оқытуда оқушы жоғары қиындықтағы мәселелерді шеше отырып өзінің санасының саңылауларын ашады. Әр оқушының өзінің деңгейіне дейін дамуға қол жеткізе алады. «Жақсы оқушы», «Жаман оқушы» ұғымының болмауы, балаларды танымдық әрекеттерге ұмтылдырады, құштарлығын арттырады.

Үшіншіден – оқушының жеке басын дамытатын басты құрал- ол өзінің әрекеті. Сол себепті дамыта оқытудағы оқыту әдістері оқушыны белсенді жұмыс жағдайына қоя отырып, мәселелерді, қайшылықтарды шешу мақсатын қояды.

Төртіншіден – дамыта оқыту жүйесінің нәтижелі болуы оқушы мен мұғалімнің арасындағы жаңаша қарым-қатынасы арқасында ғана өз жемісін береді. Сол себепті дәстүрлі жүйедегі әміршілдік стиль бұл жерде тиімсіз, оқушы-«орындаушы», «мұғалімнің тасасындағы» объект емес.

Осылайша, дамыта оқыту бойынша сабақ кезеңдерінде 

• 
  оқушылар сабақтың мақсат, міндетін өздері анықтайды 
  
• 
  мәселені шешу жолын іздестіреді 
  
• 
  жаңаны өздері табады 
  
• 
  ақылдасады, кеңеседі 
  

Қазіргі кезде жеке тұлғаны қалыптастырып, дамыту, жан-жақты терең білім беру үшін мұғалім өзіндік білімін жетілдірудің маңызы зор. Жоспардың мақсаты теориялық білімді іс жүзінде жетілдіре отырып, педагогикалық шеберлікті аттыру. Білім жетілдіру тақырыбым: «Дамыта оқыту технологиясы арқылы математика пәнінен негізгі құзіреттіліктерді қалыптастыру». Көздеген мақсат: дамыта оқыту технологиясы арқылы оқушылардың ойлау қабілеттерін арттыру, өздігінен жұмыс істеуге бағыттау, өз ойларынтолық тұжырымдап қорта білуге жағдай туғызу. Осы мақсатқажетуүшінтөмендегіміндеттер айқындалды.

• 
  Өзіндікбілімдіжетілдіруарқылытеориялықбілімдікөтеру 
  
• 
  «Дамытаоқыту» технологияларынзерттейотырып, оқуүрдісінеқолдану 
  
• 
  Дидактикалықматериалдарқорынтолықтыру 
  

Мектепшілік ұйымдастырылатын әдістемелік семинарлардан жеке тұлғаға бағытталған технологиялармен танысып, өзіме қажет білімдерді аламын:

• 
  сабақтүрлері, типтері, оқушыныңіс- әрекет түрлері; 
  
• 
  күнтізбелікжоспарда, күнделіктісабақжоспарларынжасап, үйрендім; 
  
• 
  класс жетекшілікміндеттерінатқараалу; 
  
• 
  талдаужолдарынбілу; 
  
• 
  әріптестердің сабағына қатысу; 
  
• 
  сабақ кезеңдерін дұрыс ұйымдастыру; 
  
• 
  12 жылдық оқуға көшугедайындық, бағдарламаментанысу; 
  
• 
  Мектепқұжаттарындұрысбезендіру; 
  
• 
  Сабаққа мақсат қою, сабақтың мазмұнын іріктеу;