ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Баяндама
Тақырыбы: Н.Ә.Назарбаев тарихтағы тұлға
Орындаған: Бекен А.
Тобы: 1703-51
Қабылдаған: Өтен Г.
Шымкент
2022
Мазмұны
Кіріспе
2. Елбасының еңбек жолының басталуы
3. Атақ-даңқы мен наградалары
4. Негізгі жұмыстары мен мақалалары.
5. Дереккөздер
Кіріспе
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев (6 шілде 1940 жыл, Шамалған ауылы, Алматы облысы) — Қазақстанның мемлекет қайраткері, Қазақстан Республикасының тұңғыш президенті. Қазақстан қауіпсіздігі кеңесінің бұрынғы төрағасы, 2019 жылдың 19 наурызынан бастап Қазақстан конституциялық кеңесінің мүшесі.
1990 жылдың 24 сәуірі мен 2019 жылдың 20 наурызы аралығында Қазақстан Республикасының президенті, 1991, 1999, 2005, 2011, 2015 жылдары өткен сайлауда президент сайланды. Қазақстан Республикасы президенті лауазымынан кеткеннен кейін Қазақстан Қауіпсіздігі кеңесінің төрағасы және «Нұр Отан» партиясының төрағасы, сондай-ақ Қазақстан Конституциялық кеңесінің мүшесі лауазымы сақталды. Қазақстан халқы ассамблеясының төрағасы (1995–2021). 2007 жылдан бері – «Нұр Отан» партиясының төрағасы.
1989 жылдың 22 маусымы (Қазақстан КП ОК бірінші хатшысы ретінде) мен 2019 жылдың 19 наурызы аралығында Қазақстан көшбасшысы болды. 2010 жылдан бері Қазақстан Республикасы Тұңғыш президенті – Елбасы ресим мәртебесіне ие болды.
Қазақ КСР Министрлер кеңесінің төрағасы (1984–1989). КОКП ОК мүшесі (1986–1991); КОКП ОК Саяси бюро мүшесі (1990–1991). Қазақстан КП ОК хатшысы (1974–1984), Қазақстан КП ОК бірінші хатшысы (1989–1991). КСРО Жоғарғы кеңесінің 10–11 шақырылымының Солтүстік Қазақстан облысынан депутаты (1979–1989). КСРО халық депутаты (1989–1991). Қазақ КСР Жоғарғы кеңесінің төрағасы (1990). Қазақ КСР-інің президенті (1990–1991).
Елбасының еңбек жолының басталуы.
Теміртаудағы металлургиялық комбинат құрылысына бүкіл одақтан комсомолдарды жинап жатқанын естіп, Нұрсұлтан Назарбаев металлург болуға бел буды. 1958 жылдың алғашқы екі айында Қарағанды облысында Теміртау қаласынан 15 км жердегі Токаревка ауылында жатақханада тұрды. Украинаның Днепроджерсинск қаласындағы Днепр металлургиялық зауытындағы №22 Кәсіптік-техникалық училищеде оқып, 1960 жылы тәмамдады. 1960 жылы Теміртау қаласында «Казметаллургстрой» трестінің құрылыс басқармасына жұмысшы болып орналасты. 1960 жылы 3 шілдеде Қазақстан және Орталық Азиядағы алғашқы домна пеші іске қосылды, Назарбаев алғашқы қазақстандық шойын қайнатуға қатысты. Содан кейін Қарағанды металлургиялық комбинатында құю машинасының шойыншысы, домна пештің горновойы, домна цехтың диспетчері, газшысы, аға газшысы болып істеді. 1967 жылы Қарағанды металлургиялық комбинатындағы Жоғарғы техникалық оқу орнын бітірді.
1969 және 1973 жылдары Теміртау қаласында партиялық комсомолдық қызмет атқарды. 1973–1978 жылдары Қарағанды металлургиялық комбинаты партия комитетінің хатшысы болды. Турасын айтқанда Назарбаев кәсіпорында комбинат директорынан кейінгі екінші тұлға еді. Бұл жерде 30 мың адам жұмыс істейтін. Назарбаев естеліктерінде менмен амбициясының болмағанын, басқарушы лауазымдарға құмар болмағанын айтады, бірақ жас күнінен әрқашан да бірінші болу керек деген дағды қалыптасқан. Осы кезеңде ол басшы ретінде цех басшылары мен министрлерге дейін қарым-қатынас жасау тәжірибесін жинақтады.
1978–1979 жылдары партияның Қарағанды облыстық комитетінің хатшысы, екінші хатшысы болды. 1979 жылы Қазақстан компартиясы Орталық комитетінің хатшысы болып тағайындалды.
1984–1989 жылдары Қазақ КСР Министрлер кеңесінің төрағасы, ал 44 жасында одақ республикалары арасындағы ең жас басшы атанды.
1986 жылдың желтоқсанында республика астанасы Алма-Ата қаласында ееруіл басталды. Оған Қазақстан компартиясы ОК бірінші хатшысының қызметіне Дінмұхамед Қонаевтың орнына бұрын-соңды Қазақстанда тұрмаған Геннадий Колбин сайланғаны түрткі болды. Жастар ереуілі аяусыз жаншылды, оқиға қатысушылары қудаланды, тек 1989–1991 жылдары ғана қайта қаралды.
1989–1991 жылдары Қазақстан компартиясы Орталық комитетінің бірінші хатшысы. 1989–1992 жылдары КСРО халықтық депутаты. Сол уақытта 1990 жылдың ақпан-сәуірінде Қазақ КСР Жоғарғы кеңесінің төрағасы. 1990 жылдың 14 шілдесі мен 1991 жылдың 23 тамызы аралығында КОКП ОК Саясибюро мүшесі. КОКП Орталық ревизиялық комиссиясының мүшесі (1981–1986). КОКП ОК мүшесі (1986–1991).
Атақ-даңқы мен наградалары
Қазақстанның мемлекеттік наградалары:
Халық қаһарманы, айрықша ерекшелігі белгісі «Алтын жұлдыз» ордені және «Отан» ордені (2019 жыл 20 наурыз) – Тәуелсіз Қазақстанды орнатудағы тарихи үлесі, экономикалық және әлеуметтік және гуманитарлық дамытудағы, қазақстандық қоғамды топтастырудағы аса үздік еңбегі үшін.
Қазақстан Еңбек ері «Алтын жұлдыз» орденімен (2019 жыл 20 наурыз)
КСРО мемлекеттік наградалары:
Октябрь революциясы ордені
Тыңайған жерлерді игергені үшін» медалі
«КСРО Қарулы күштеріне 70 жыл» мерейтойлық медалі
«Владимир Ильич Лениннің туғанына 100 жыл» медалі (1970)
Еңбек Қызыл ту ордені (1972)
«Құрмет белгісі» ордені (1972)
2010 жылы 12 мамырда Қазақстан парламентінің төменгі палатасы – Мәжіліс депутаттары Назарбаевқа Елбасы – Қазақстан Республикасы Тұңғыш президенті статусын беретін заң жобасына түзетулерді қарауға бірауыздан қабылдады. 2012 жылы Қазақстан Республикасының Тұңғыш президенті өз статусы бойынша Халық қаһарманы атағының иегері деген норма қабылданды.
2019 жылдың 30 мамырында «Құрметті сенатор» төсбелгісі берілді. Тұңғыш президент Нұрсұлтан Назарбаевқа «Қазақстан Республикасының демократиялық зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде конституциялық-құқықтық негізде қалыптастыруға, сондай-ақ отандық парламентаризмнің қалыптасуы мен дамуына қосқан айрықша үлесі үшін» берілді.
2021 жылы 28 сәуірде Қазақстан халқы ассамблеясының құрметті төрағасы статусы берілді.
Негізгі жұмыстары
«Қазақстан жолы»
«Қазақстанның болат профилі»
«Оң және солсыз»
«Ресурстарды үнемдеу стратегиясы және нарыққа көшу»
«Кремлёвский тупик»
«Қазақстанды егемен мемлекет ретінде қалыптастыру және дамыту стратегиясы»
«Нарық және әлеуметтік-экономикалық даму»
«XXI ғасыр қарсаңында»
«Н. Назарбаев. Еуразиялық одақ: идеялар, тәжірибе, перспективалар. 1994-1997 »
«Тарих толқынында»
«Әлемнің эпицентрі»
«Еуразия жүрегінде» және т.б.
2017 жылғы 15 желтоқсанда Астанада Нұрсұлтан Назарбаевтың «Тәуелсіздік дәуірі» кітабы ұсынылды
Мақалалары
«Шебер сақтық»
«Қазақстан экономикасы: шындық және жаңару перспективалары»
«Еңбек бөлімін бөлу мәселелері»
«Кәсіподақтардың әсері: тәжірибесі мен мәселелері»
«Жағдай жаңа, ал» тежегіштер «ескі»
«Арал теңізінің мәселелері және оларды шешу жолдары»
«Terra Incognita кейінгі тоталитарлық демократия»
«Императорлық одақтан Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына»
«Экономикалық интеграция - ақылға қонымды балама жоқ»
«Ұлтаралық бірлік және экономикалық эгемендік - бұл біздің жетістігіміздің басты және сенімді қолдаушысы»
«Біздің нұсқауларымыз - бұл біріктіру, әлеуметтік прогресс, әлеуметтік әріптестік»
«Қиын онжылдық»
«Нарықтық реформаларды жеделдету және экономикалық дағдарысты еңсеру шаралары туралы»
«Еуразиялық кеңістік: интеграциялық әлеует және оны жүзеге асыру» және т.б.
Дереккөздер
https://kk.wikipedia.org/wiki
https://egemen.kz/article/178609-elbasynynh-eren-enhbegi
https://melimde.com/download/14-ne-nazarbaev-tarihtafi-tlfa-tfish-prezidentti-ebek-joli.doc
Достарыңызбен бөлісу: |