Мазмұны: Кіріспе. Негізгі бөлім

Бірінші және екінші тарауда С.Мұқанов шығармаларына талдау жасалынды. Қорытындыда диплом жұмысының негізгі мазмұны тұжырымалады.

Сәбиттің есімі XX ғасырдың алғашқы ширегінен басталған қазақ халқының ұлт-азаттық қозғалысымен, жаңарулармен тікелей байланысты кең тараған. Осы тұста сол қозғалысты қолдап, жаңа әдебиетті жасаушы ағалармен бірге ол қалам қайратын халықтың отаршылдық езгісіне жаншылған, надандыққа шырмалған күйін суреттеуге, жаңару идеясын қолдауға жұмсады. Ол тек қалам иесі емес, үлкен қоғам қайраткері дәрежесіне көтерілді. Содан өзі қайтыс болғанға дейінгі қоғам өмірінде іске асқан қоғамдық өзгерістрдің қай саласында болсын Сәбиттің ізі бар. Ол өз тағдырын халқымен тығыз байланыста ұстап, оның мүддесін батыл қорғады. Жаңа әдебиеттің негізін салуға қатысып, оны халық өмірінің шежіресіне айналдыруға жәрдемдесті. Көркемдіктің биік үлгілеріне көтерілді. Жазушы деген аттың абыройын көтеріп, оны үлкен қоғам қайраткерлерінің қатарына қойды. Жалпы «Алыптар» еңбегі бір жақты емес, осындай жан-жақтылығымен, күрескерлігімен, қоғамдық құрылыстаға қажырлы ағалары өмірден озған кезде, олардың мұрат-мақсаттарын арқалап, ұзақ жолдың қызығымен ауыртпалығын да көтерген Сәбит болды. М. Әуезовтің «Сәбит өмірі мен еңбегі жазушының бір басының ерекшелігін ғана баян етпейді. Ол қазақ әбебиетінің тарихындағы аса күрделі дәуірдің өскен жолын, іздеген мүддесін, жеткен өрісін де баян етеді» деуі де осыдан. [1;145]

Сәбит Мұқанов 1900 жылы 26 сәуірде қазіргі Солтүстік Қазақстан облысының Жамбыл ауданындағы Жаманшұбар ауылында кедей отбасында дүниеге келген. Енді ғана жетіген келген шағында әкесінен, сегізге толған кезінде анасынан айрылып, жетімдіктің мұңын кешкен. Содан соң, ағасы Мұстафа Сәбитті өз қамқорлығына алады.

Жетімдіктің тауқыметін тартқан Сәбит, өмір қиындығына ерте араласып кетті. Он жасынан бастап байлардың есігінде жүріп, қойын бақты, отыны мен суын тасыды, жылқышы болды. Жоқшылықтан көзін аша алмай, мұқтаждық қолын байлап оқи да алмады. Алайда білімге деген құштарлығы бір сәт те басылған Сәбит өз бетінше оқу-білімге ұмтылып, ауыл молдасынан хат таныды. 14-15 жасында ел аузындағы жыр-толғауларды, қисса-дастандарды жаттап, мақамдап айтып үйренді. Өлең шығаруға талаптанды, ел аузына ілігіп, ауыл ішінде өлеңші бала атанды. Абай Құнанбайұлының 1909 жылы басылған өлеңдер жинағымен танысып, Абайдай ақын болуды армандады. Абайдың поэзиясы Сәбит Мұқановтың ақындық талантына зор қозғау салды.

Сәбиттің шығармашылық өмірі ақындықтан басталғаны белгілі. Ол 20-50 жылдары көптеген өлеңдер мен поэмалар жазды. Әдебиеттің таптығын ұран күйінде түсініп жазған шығармалар мен өлең жолындағы тұңғыш қадамының сәтсіздіктері, көркемдік жұпынылық ақын өткен ұзақ жолдың алғашқы тәжірибесі есебінде бағалануы тиіс. Оның бұл өлеңдерінде әлеуметтік теңсіздікте отырған қазақтың қарапайым шаруасы мен кедейдің жағдайын жырлауылардың бірі деуімізге болады. [1;146] Сәбит- қазақ әдебиетінің барлық жанрында өнімді еңбек еткен жазушы, қаламынан туған әдеби мұра – көп жанрлы, мол көлемді, идеялық-эстетикалық мәні жоғары әрі құнды. Сәбит Мұқанов 80 мың жолға жуық лирикалық өлең, жиырмаға тарта поэма, бірнеше повесть пен роман, көптеген әңгіме, очерктер, оннан астам пьеса, жоғары оқу орындарына арналған оқулықтар, қазақ ақын-жазушыларының шығармаларын талдайтын монографиялар, қазақ мәдениетінің тарихы мен этнографиясы туралы зерттеу еңбектер және тағы басқа кітаптар жазып қалдырды.

Сәбит Мұқанов 40-шы жылдары "Менің мектептерім" романын, "Балуан Шолақ" повесін, "Сырдария" романын, "Поэзия маршалы", "Майданға хат", "Жеңімпаз Қызыл Армия", "Фашизмнің ажалы" және тағы басқа прозалық және поэзиялық шығармаларын жазды.Прозада роман мен мемуарлық әдебиеттің дамуына үлес қосты.