Семиотика
- таңба процестерін (семиоз)
және мағына жасауды
жүйелі түрде зерттейтін ғылым. Семиоз - бұл белгілерді қамтитын
кез келген әрекет, жүріс-тұрыс немесе процесс, мұнда белгі белгінің
интерпретаторына әдетте мағына деп аталатын нәрсені хабарлайтын
кез келген нәрсе ретінде анықталады. Мағына әдейі болуы мүмкін,
мысалы, белгілі бір мағынада айтылған сөз немесе әдейі емес,
мысалы, симптом белгілі бір медициналық жағдайдың белгісі.
Белгілер сезімдерді де жеткізе алады (әдетте олар мағына деп
саналмайды) және ішкі (ойдың өзі арқылы)
немесе сезімдердің кез
келгені арқылы: көру, есту, тактильді, иіс сезу немесе дәм сезу (дәм)
арқылы байланыса алады. Қазіргі семиотика – мағына жасауды және
білімнің алуан түрлерін зерттейтін ғылым саласы.
Семиотикалық дәстүр коммуникацияның
маңызды бөлігі ретінде белгілер мен
белгілерді зерттеуді зерттейді. Семиотика
лингвистикадан
айырмашылығы тілдік емес
белгілер жүйесін де зерттейді. Семиотика
белгілер мен таңба процестерін, индикация,
белгілеу,
ұқсастық, аналогия, аллегория,
метонимия, метафора,
символизм, таңбалау
және коммуникацияны зерттейді.
Семиотика жиі маңызды антропологиялық
және социологиялық өлшемдерге ие ретінде
қарастырылады;
мысалы,
итальяндық
семиотик және
жазушы Умберто Эко әрбір
мәдени құбылысты коммуникация ретінде
зерттеуге болады деп ұсынды. Кейбір
семиотиктер
ғылымның
логикалық
өлшемдеріне назар аударады. Олар сондай-ақ
өмір туралы ғылымдарға жататын салаларды
зерттейді, мысалы,
ағзалардың әлемдегі
өздерінің семиотикалық тауашалары туралы
болжам жасауы және оларға бейімделуі
(семиозды қараңыз).
Іргелі семиотикалық теориялар
өздерінің
зерттеу
объектісі
ретінде
белгілерді
немесе
белгілер
жүйесін
алады;
қолданбалы
семиотика
мәдениеттер
мен
мәдени
артефактілерді
болмыс белгілері
арқылы
мағынаны
құру
тәсілдеріне қарай талдайды. Тірі
организмдердегі ақпарат алмасу
биосемиотиктерде (соның ішінде
зоосемиотиктер
мен
фитосемиотиктерде) қамтылған.
Семиотиканы
семиотиканың
бір бөлігі болып табылатын
семиология
деп
аталатын
Соссюрдік
дәстүрмен
шатастыруға болмайды.