34. Комплексті қосылыстардың координациялық формулаларын анықтау әдістерін түсіндіріңіз. Комплексті қосылыстардың құрылысын жазыңыз.
Комплексті қосылыстардың құрлысы Химиялық қосылыстар барлығы қарапайым немесе атомдық қосылыстар және комплексті немесе молекулалық қосылыстар деп екіге бөлінеді. Атомдық қосылыстарға жатады: оксидтер, негіздер, қышқылдар, жәй тұздар(иондық немесе атомдық байланысы бар)
Бұларды I-ші реттік қоспалар деп атайды.
II-ші реттік қоспаларға жататын күрделі коспалар
(молекулалардан немесе иондардан құралады). Олардың арасында координациялық немесе донорлы-акцепторлы байланысы болады. Сондықтан: КҚ дегеніміз - бұл кристалды тордың түйіндерінде орналасатын күрделі бөлшектер (комплексті иондар), балқыған немесе еріген жағдайына ауысқан кезде өздерінің қалпын сақтайтын қосылыстар және құрамында бір донорлы-акцепторлы байланысы бар заттар.
Мысалы:
K[ Ag(CN)2] ↔ K⁺ + [Ag(CN)2]⁻
КҚ химиялық байланыстың табиғаты
Қазіргі кезде комплексті қосылыстарда байланыстың табиғатын
қарастыратын үш теориялық әдісі бар:
Валенттік байланыс әдісі
Кристалдық өріс теориясы
Молекулалық орбитальдар әдісі
59
Co 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶3d⁷4s²
27
Валенттік байланыс әдісі (ВБӘ) бойынша орталық атом мен лиганд
донорлы-акцепторлы жол мен байланысады. Орталық атом байланыс түзуге
бос орбитальдарын, ал лиганд пайдаланылмаған электрон жұбын жұмсайды.
Мысалы: : [ Co(NH3)6 ] 3+
35. Комплексті қосылыстардың негізгі түрлері: аммиакаттар, аквакомплекстер, ацидокомплекстер, циклді (хелатты) комплекстерге түсінік беріңіз. Комплекстер ішкі сферасының зарядына қарай
катионды, анионды және бейтарап болып үш топқа
бөлінеді.
Катионды комплекстер орталық ионның айналасына
бейтарап молекулалар (NO, NH3, H2O)
координацияланғанда түзіледі.
[Al(H ₂O)₆]Cl₃
[Al(H ₂O)₆] ³⁺ +3Clˉ
Комплексті иондар оң зарядталған.
Анионды комплекстерде комплекс түзушінің ролін оң
зарядталған ион, ал лигандтар ролін аниондар атқарады.
К[ Аg(CN)2]
[ Аg(CN)2]- + К+
Бейтарап комплекстер атомының айналасында
молекулалар координацияланғанда немесе оң зарядталған
комплекс түзушінің айналасында анион мен молекулалар
қатар координацияланғанда түзіледі [ Fe ( CO)5 ]
Лигандтың табиғаты бойынша КҚ бөледі
Аммиакаттар - КҚ ішікі сферасында лиганд ретінде NH3 молекуласы бар.
Аквакомплекстер - КҚ лигандттар су молекулалары болады.
Ацидокомплекстері - лигандалары қышқыл қалдығы.
Циклді немесе хелатты комплексті лигандтар полидентантты(хелаттарға комплексондар жатады
