Медициналык, микробиология
жүктеу/скачать 47,48 Mb. Pdf көрінісі
|
| о ц у л ы ц
Жукпалы аурулардьщ таралуында ем1рдщ турмыстык-материалдьщ жагдайы, когамньщ даму децгеш, оны ц санитарияльщ мэдениетц дш и ж эне улттьщ дэстурлер, когамдагы саяси жэне экономикальщ жагдайлар т.б. мацызды рел аткарады. Мысалы, дамып келе жаткан тропикалык елдердщ б1ркатарында жаца туылган нэрестенщ юнджш кескенде оны вндеу унпн ки, топырак, батпак, кустыц нэжюш, эр турл1 суб страттардан ж эн е еш м д е р д е н , азьщ -тулж терден д ай ы н далган ун тактарды ж агу дэстур1 бар. Аталгандардыц курамында кебшесе СЛе1ап!-дщ споралары болатындыкган нэрестелерде шреспе ауруыныц дамуы на ж агдай ж асалады . В ъетнамда оба ауруыныц фарингеальд! тур! кездеседц ол бойы аласа въетнамдыктардыц арасында б!р-б!р!н!н; шашындагы, оба коздыргышын тасымалдаушы болып табылатын бургелерд1 т!с!мен жинап, жаншып тастайтын дэстурге байланысты. Б1ркатар елдерде улттьщ жэне дщ и дэстурлерге байланысты кейб!р тагамдык ен!мдерд! пайдалануга шектеу койылган, ол онсыз да кунсыз тагамдык рационныц нашарлануына экелш, макроорганизмн1ц жагдайына колайсыз эсер етед1. ¥ лтгы к ерекшел1ктер! мен дэстурлер ¡не байланысты ботулизм ауруыныц жугу кездер! эр жерде эр турлп АКД1-та - ес!мд1ктерден дайындалган консервшер, Еуропа елдершде - ет консервшер!, Ресейде - балык жэне бальщтан дайындалган консервшер. Э леум етпк жагдайлар аркылы табиги факторлардыц жукпалы аурулардьщ таралуына эсер ете алатыны туралы мысал рет1нде кенел1 энцеф алитпен наукастануш ы лы кты ц кектем -ж аз кез1ндег1 маусымдык кетершу!н келт!руге болады. Бул кездеп коршаган ортаныц колайлы температурасы кенел! энцеф алит вирусы ны ц резервуары эр! жуктыруш ысы болып табы латы н кенелерд!ц белсендш !г!н артты рады . К лим ат ж агдайы езгергенде адам дар маусымдык ж ум ы спен айналы сады , ягни олар сацыраукулактар, жем!с-жидектер, шеп т.б. жинайды, ацшылык жэне балык аулаумен шугьшданады, ол ез кезегшде кенелермен жанасу мумю щ цпн арттырады да вирустыц трансмиссивт! механизммен бершуш кушейт1п, кенел! энцефалитпен наукастанушылыкты кебейтед!. Ж аца оку жылы басталганнан кей!н окуш ы лар а р а сы н д а ауалы -там ш ы лы и н ф екц и яларм ен н ау кастан у ш ы лы кты ц осу!, э л е у м е т т ж факторлардыц эсер етуш щ баска мысалы рет!нде келт!руге болады. Мектептердег! сабак басталу балалар ужымыныц жацаруына жэне араласуына, иммунсыз балалардыц кебекмне, жабык гимараттарда кептеген адамдардыц шогырлануына экелед! жэне микробтар сырттан енгенде инфекцияныц ауалы-тамшылы механизммен бер!лу!н кушейтедк Ж у кп ал ы аурулард ьщ ж ац ад ан п ай да болуы н а ж эн е б у р ы н гы л а р д ы ц куш ею !не ен д !р !с технологиялысыныц езгеру! (эс!ресе тагамдык он!мдерд!ц); ауылшаруашылыкжэне уй жануарларын ес!ру технологиясы; халыкаралыктуризмнщ ж эне сауда-саттыктыцдамуы; адамдардын м!нез-кулкыныц езгеру! т.б. сиякты элеуметт!к факторлар эсер етедь Индустриальды дамыган елдерде ересек тургындардыц шамамен 50%-ы Эпштейн-Барр вирусымен алгашкы рет балалык немесе жасесп!р!мд!к шагында инфицирленедь Бул вируска карсы антиденелерд!ц кетершу шыцы - балаларда, ек!нш! шыцы - жасесп!р!мдерде байкалады, ол олардыц элеуметт!к жэне жыны сты к белсендш !г!н!н артуымен байланысты. Ж укпалы мононуклеоздыц максимальды ж и Ы п кыздарда 14-16 жаста, ал ер балаларда 16-18 жаста т!ркеледк жасосп!р!мд!к жас кезец!н!ц соцында кепшш¡п серо-оц нэтижел! болады. Жукпалы аурулардьщ б!р!нш1 кезекте элеум етак аурулар (когамньщ элеуметтж мэселеш) екен!н есте сактау керек. М ундай аурулардьщ кобею! когам дагы эконом икалы к колайсы здьщ ты , оны ц экономикасыныц дамуы элшз екен!н корсетед!. Туберкулез жэне алапес, трахома жэне мерез, протозойлык инвазиялар жэне ¡шек инфекциялары классикальщ элеуметтж аурулар болып табылады. Саяси жэне экономикальщ тураксыздьщ кез!нде, оган табиги катаклизм косылганда элеуметт!к факторлардыц эсер! ©те ерекше бйкалады. ¥лттьщ зардап шегу, согыс кимылдары адамдарды едэу!р ол!мге экелед!, табиги ж эне экономикальщ ресурстары ж ойылады, ©М1'рлер!не кау!п т е н у ж е байланысты тургы ндарды ц бакы лаусы з м играциясы басталад ы , м атериалдьщ ж эн е сан и тари ялы к -турм ы сты к ж агдай лары нашарлайды. Осыныц барлыгы ти!мд! емдеу-профилактикальщ шараларды уактылы жург!зуге кедерг! жасайды, ейткеш медицинальщ м!ндеттермен катар кептеген баска мацызды экономикальщ мэселелерд! ш еш угетура келедь Егер де когам ушш эрб1р адамныц ©м!р1 ец басты рухани жэне материалдьщ кундыльщ болып табылганда гана жагдай тупкш!кт! езгере алады. М Е Д И Ц И Н А Л ЬЩ М И К Р О Б И О Л О Г И Я 167 7.5. Ж у к п а л ы аурулар си п аты н ы ц ерекш елж тер! Жукпалы ауру ездшшше турлж, ал кейде типтiк тургыдан жекеленген коздыргыштармен туындалган спецификалык жукпалылык жагдай. Макроорганизмге патогенд! микробтардьщ немесе олардыцтоксиншщ ену1 (макроорганизмнщ жасушалары жэне тшдер!мен езара эрекеттеседО жукпалы аурулардьщ пайда болуына тжелей себепкер болады. Жукпалы аурулардьщ коздыргыштары патогенд! бактериялар, вирустар жэне сацыраукулактар болып табылады. Кдрапайымдылар, гельминттер жэне жэщ цктер коздыратын аурулар инвазиялыц немесе паразиттт ауруларга жътъща . Басца ауруларга цараганда жуцпалы аурулардьщ б!рцатар ерекшел^терг бар. 1. Жукпалы аурулар нозологиялык спецификалыгымен сипатталады, ягни эрб1р патогенд! микроб тек кана «езше тэн» жукпалы ауруды коздырады жэне б елгш агзалар мен тшдерде шогырланады. Бул нозологиялык- спецификалык шартты-патогенд! микробтарда болмайды. жүктеу/скачать 47,48 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|