Медициналык, микробиология
жүктеу/скачать 47,48 Mb. Pdf көрінісі
|
Медициналық микробиология
| Вирустыц жасушага ену1.
Бул процесс вирус жабысуынан кешн к е л е а жагдайлардыц нэтижесшде б!рден басталады: 1) ЦПМ аркылы вирустыц жасуша !шше карай ауысуы; 2) вирустык белш ектщ эндоцитозы (пиноцитозы), нэтижесшде олар цитоплазмалык вакуольдерде жинакталады; 3) цитоплазматикалык мембрананыц вирус кабыршагымен б1р1гуь Кдбыршаксыз вирустар ж асуш ага алгашкы ею механизм кем епм ен енедг Кдбыкшасыз вирустар жасуш ага цитоплазмалык мембранамен б1р1гу жолымен енедг Вирустардыц жасушага осындай жолмен енуш щ ешкандай ерекшел1п жок. Жасуша eзiнiц Н р ш ш к етуше каж егп кептеген баска заттектерд1 де тасымалдау уппн пайдаланады. Пиноцитоз механизм! (немесе оны виропексис деп атайды) б!рнеше кезендерден турады. Вирус жасушаныц беткешпк акуыздарындагы «коршалган рецепторлык ойшыктар» деп аталатын, ерекше учаскеде орналаскан рецепторлармен байланысады. Бул ойш ыктардыц туб1 ерекше акуыз-клатринмен ж ам ылган, ол - кылшыкша тэр1здес жэне кепкырлы торша курылым. Клатрин жасуша ¡шшде мембрананыц фрагменггерш тасымалдауда шешунп рел аткарады деп есептеледг Дегенмен, соцгы кезде, мысалы, грипп вирусы, белсещц клатрин болмаган жагдайда да жасушага енш кете алады деген мэл1меттер бар. Жасуша беткешндеп рецепторлык учаскемен бержтеу байланысуы жасушалык мембрананыц вирус белш егш щ айналасына «оралуын» (заворачивание) камтамасыз етедк ягни инвагинациялану (ойысу) басталады. Осындай урдютщ нэтижесшде ¡шшде вирус белшектер1 бар вакуольдер пайда болады да, олар жасушаныц плазматикалык мембранасынан болшш шыгады. Осындай вакуольдер цитоплазмалык !р1 вакуольдермен -эндсомалармен, содан кешн - лизосомалармен косылып б1р1гед1. Лизосомалар - ол жасушадагы эртурл1 компоненттердщ ыдырауын реттеуге керекп ферменттер жиынтыктарынан туратын жасушалык органеллалар. Кдбыкшалы вирустардыц жасушага ену урдю1 вирус-спецификалык жэне вирионньщ сыртында орналаскан т1ркеуцп-акуыздармен бакылауланады. Жасушага вирус енгеннен кешн эндосомаларда ортаныц pH- ы курт томендейд1 де вирион кабыкшасы эндосомальды мембранамен косылады жэне вирустык нуклеокапсид босанып, цитоплазмага шыгу аякталады. 1с ж у зш д е барлы к кабы кш алы вирустар уппн оларды ц б е тк е й л ж гл и к о п р о т е и н д е р ш д е п конформациялык взгерютер нэтижесшде эндосомалар ¡шшде pH кышкыл болуы керек, тек кана АИВ кезш де баскаша болады. Баска кабыкшалы вирустар сиякты ¡р1 бастауыш гликoпpoтeин-gp 160 ыдырап gp 120 жэне gp 41 пайда болган кезде оныц б1р!юаруцп пептид1 (пептид слияния) босанып шыгады. Сонымен, косылып-б1р1гу процесше катысатын гликопротеиндердщ бэрш е ортак касиеттер1 бар: 1) олар вирион беткешнде шамамен 100-150 нм кетерщю орналасады; 2) олигомерлер тузед1 жэне олардыц пайда болуы вириондардыц жасуш а ¡ш1нде тасымалдануына елеул1 эсер етедц 3) курылымында б1р1кт1руш1 пептид болады. Кдбыкшасыз вирустарда да жасушага ену п р о ц е а олардыц акуыздарындагы конформациялык езгерютермен байланысты.Вирустар ти1ст1 жолмен жасуш а ¡шше енгеннен кешн шешшу сатысы басталады. 58 о ц у л ы ц Вирустардыц lueiuinyi. Кдбыкшалы вирустардьщ memiHyi eKi кезецмен(этап) журед! - жасушалык мембранамен косылган беткейлж акуыздардьщ жойылуы жэне мембраналык акуыздармен байланыскан ДНП немесе РНП-щ босанып шыгуы. Кдбыкшасыз вирустардыц да memiHyi 6ipHeme кезеццерден турады. Бул процестердщ механизм! толык зерттелмеген. Дегенмен, Ka3ipri кезде келеш жагдайлар б е л гш болып отыр. Эндосомалардагы кышкыл орта вирион капсид! не конформациялык езгерютертудырады, нэтижесшде вирион беткешнде жетшген вирус болшег!нде болмайтын гидрофобты домендер бел!н!п шыгады. Осындай домендердщ эндоплазмалык мембранамен езара эсерлесу! куыстар пайда болуга экелу! мумкш. Осы куыстар аркылы вирус геномы цитоплазмага тусед!, ягни кабыкш асыз вирустарда ш еш ш у npoueci жасушалык мезосомалык ферменттерд!ц жэне вирустык акуыздардьщ катысуымен аткарылады. Айта кету керек, шенпнудщ осындай механизмшщ вирустардыц табысты репродукциялануын камтамасыз ету ушш б!ркатар арты кш ы лы гы бар. О й ткеш , б!рш ш !ден, беткей л!к гли коп ротеи н д ерд!ц эн д осом алар м ем бранасы м ен 6 ip iry процес!, ж асуш а беткей!нде кабы кш алы к вирусты к гликопротеиндерд!ц экспонирлену!нен жэне оларды иммундык жуйе танып алудан кутылуга мумк!нд!к беред!, жэне, ею'ншщен, эндосом алы к м ем брананы ц (кабы кш асы з вирустарда) лизистену!, плазм атикалы к м ем брананы н лизистену!не Караганда, жасушага элдекайда аз закымдаушы эсер етед!. Нуклеин кышкылы босанып шыкканнан кей!н ол репликацияланатын жэне трансляцияланатын орынга, ягни ядро немесе цитоплазмага жетшзшу! керек. Нуклеин кышкылыныц тасымалдануы кебш есе вирион ж у р ек ш есш щ вирусты к акуы здары мен аткары лады . В ирусты к акуы здарда гана нуклеин кы ш кылдарын тасы м алдауга арналган thíctí сигналды к реттш ж тер болады. Осындай сигналды к ретт!л!ктерд!ц курамына жогаргы децгейде лизин, аргинин жэне пролин бар 6-8-дей аминкышкылдык калдыктар юредг Жасуша ¡шшде вирустардыц эркайсысыныц ез!не тэн шешшу учаскелер! болады: пикорнавир)стар ушш - цитоплазма (лизосомалар жэне Гольжи аппаратыныц катысуымен); ушык вирустары ушш - ядро айналасындагы кец!ст!к немесе ядролык мембрананыц куыстары; аденовирустар уинн - алгашкыда цитоплазмалык курылымдар, сонан соц жасуша ядросы. Шеш!нуд!ц соцгы ен!мдер! нуклеин кышкылы, нуклеопротеин (нуклеокапсид) немесе вирион журекшес!(серцевина) болуы мумкш. Мысалы, пикорнавирустардыц «шеш!ну» жүктеу/скачать 47,48 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|