Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке»
жүктеу/скачать 12,18 Mb. Pdf көрінісі
|
Зарина мақола 722 бет
- Бұл бет үшін навигация:
- Annotatsiya
| ФИО автора: Islomova Zilolaxon O’rinboyevna
Asaka tumani 22-DMTT direktori Название публикации: «DAVLAT MAKTABGACHA TA’LIM TASHKILOTLARI VA NODAVLAT MAKTABGACHA TA’LIM TASHKILOTI TARBIYACHILARI NUTQ MADANIYATINI SHAKLLANTIRISH» Annotatsiya Ushbu maqolada davlat va nodavlat maktabgacha ta’lim tashkilotlari tarbiyachilarining nutqiga qo’yiladigan talablar, nutq madaniyatining ahamiyati va tarbiyachining bugungi kundagi nufuzi haqida yoritilgan. Kalit so’zlar: tarbiyachi, nutq, nutq madaniyati, nutq texnikasi, uzluksiz ta’lim tizimi, axborot texnologiyalar Ilmiy kuzatish va tadqiqotlar natijasida inson o‘z hayoti davomida oladigan barcha ma’lumotning yetmish foizini besh yoshgacha bo‘lgan davrda olib ulgurishi aniqlangan. Darhaqiqat, bu davrda inson bolasi dunyoni anglaydi, o‘z ona tilini o‘zlashtiradi, ota-ona, oila, mahalla, Vatanga mehri uyg‘onadi, umr davomida oladigan bilimlarga zamin hozirlaydi. Bunda, eng avvalo, oila asosiy rol o‘ynasa, maktabgacha ta’lim tashkilotining hissasi ham bu borada muhim ahamiyat kasb etadi. Shu bois, mamlakatimizda aynan maktabgacha ta’lim uzluksiz ta’lim tizimining ajralmas bo‘lagiga, ta’bir joiz bo‘lsa, uning debochasiga aylangan. Shu ma’noda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “2017-2021 yillarda maktabgacha ta’lim tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori, “Maktabgacha ta’lim tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-3261-sonli Qarori, “Maktabgacha ta’lim tizimi boshqaruvini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PF-5198-sonli Farmoni, “O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim vazirligi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida”gi PQ-3305-sonli, 2019 yil 8 maydagi Ozbekiston respublikasi maktabgacha ta’lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish Konsepsiyasini tasdiqlash to’g’risida”gi PQ-4312-sonli qarorlari ushbu tizim faoliyatini yangi bosqichga ko‘tarish, butun tizimda sifat o’zgarishiga erishish, 237 ta’limning uzluksizligini ta’minlash, sohani bugungi kun talablari darajasida modernizatsiya qilishga xizmat qilishi shubhasiz. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoev tomonidan mazkur sohadagi islohotlar izchil davom ettirilib, maktabgacha ta’lim tashkilotlari tarmog‘ini hozirgi zamon talablari va standartlari asosida rivojlantirish, ularni rekonstruksiya va modernizatsiya qilishga qaratilayotgan e’tibor zamirida ham kelajagimiz egalarining hech kimdan kam bo‘lmay ulg‘ayishlari hamda buyuk ajdodlarga munosib voris bo‘lib voyaga yetishlarini ta’minlashdek ezgu maqsad mujassam. Nutq madaniyati hozirgi davr tilshunosligi oldida turgan eng katta muammolardan biri ekanligi barchamizga ma’lum. Zamonaviy axborot texnologiyalar, ijtimoiy tarmoqlar xuruji inson ma’naviyatiga, ruhiyatiga, shu bilan birga uning nutqiga salbiy ta’sir o’tkazib kelmoqda. Bu muammoni hal etish umum madaniyatimiz taraqqiyoti, shuningdek, umumiy o’rta ta’lim, oliy ta’lim, eng asosiy ta’lim o’chgi bo’lgan maktabgacha ta’lim tashkiloti pedagog-xodimlarinig yuksak saviyasiga, shu bilan birga, uni ifoda etuvchi nutqiga bo’g’liq bo’ladi. Xo’sh, pedagogning nutqi qanday bo’lishi kerek, va unga qo’yilgan talablar nimalardan iborat? Bizga ma’lumki, barcha kasblar orasida tarbiyachilik kasbi o‘zgacha va muhim ijtimoiy ahamiyat kasb etadi. Zero, tarbiyachi yosh avlod qalbi kamolotining me’mori, yoshlarga ta’lim-tarbiya beruvchi insondir. Bugungi kunda u yoshlarni goyaviy - siyosiy jihatdan chiniqgirib, tabiat, jamiyat, ijtimoiy hayot, tafakkur taraqqiyoti qonuniyatlarini o‘rgatadi, bolalarni mehnat faoliyatiga tayyorlab, kasb-hunar sirlarini puxta egallashlarida ko‘maklashadi va jamiyat uchun muhim bo‘lgan ijtimoiy- iqshsodiy vaziyatlarni hal etadi. Ana shu ma’suliyat tarbiyachidan o‘z kasbining mohir ustasi bo‘lishni, tarbiyalanuvchilarga tarbiyaviy ta’sir ko‘rsatib, ularning qiziqishi, qobiliyati, iste’dodi, e’tiqodi va amaliy ko‘nikmalarini har tomonlama rivojpantirish yo‘llarini izlab topadigan kasb egasi bo‘lishni talab etadi. Buning uchun doimo tarbiyachining kasbiy mahoratini, ko‘nikma va malakalarini oshirib borish, gamxo‘rlik qilish, unga zarur shart - sharoitlar yaratish, tarbiyalanuvchining ijodiy 238 tashabbuskorligini muntazam oshirib borishga ko‘maklashish barobarida, albatta uning nutqiy malakasi yuksak darajada bo‘lishi muhim ahamiyat kasb etishi lozim. Davlat va nodavlat maktabgacha ta’lim tashkiloti tarbiyachisi har doim shuni esda tutish kerakki, nutq bu maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarda jismoniy, ruhiy omillar rivojlanishiga ko’maklashuvchi vositadir. Tarbiyachi bolaga ta’lim-tarbiya berish bilan bir vaqtda uni keyingi ta’lim jarayoniga, ya’ni maktabda muvaffaqiyatli o’qishlari uchun zamin hozirlaydi. Maktabgacha ta’lim tashkilotining barcha ta’lim-tarbiyaviy jarayonlarda bolalarga ona tilini o’rgatish orqali ularning nutqi o’stiriladi. “Ona tili,- deb yozadi K.D.Ushinskiy, -har qanday taraqqiyotning asosi, butun bilimning xazinasidir. Har qanday tushunish undan boshlanadi, u orqali va unga qaytadi.Shu bilan birga taniqli pedagog Y.I.Tixeyeva tarbiyachi nutqiga yuksak baho berib, “Maktabgacha ta’lim tashkilotida tarbiyalanuvchilar beixtiyor taqlid qiladigan namuna tarbiyachining tilidir, uning tili bolalar tiliga g’oyat samarali va nihoyatda kuchli ta’sir ko’rsatadigan hamma narsalarni o’zida birlashtiradigan bo’lishi kerak” degan edi. Demak, tarbiyachining nutqi bola uchun asos vazifasini o’tar ekan, unga qo’yilgan pedagogik talablarga albatta e’tibor berish kerak. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati: 1. M.Jumaboyеv. Bolalar adabiyoti. Darslik. 2010-yil. 2. M.Jumaboyеv. O‘zbеk va jahon bolalar adabiyoti. Qo‘llanma. 1996-y. 3. Z.Masharipova, T.Matyoqubova O‘zbek yozma adabiyotida folklor an’analari. Toshkent – 2011-y. 4. www. ziyonet.uz. Bolalar adabiyoti. 5. Paul H. Fry. Theory of literature Yale University – 2012. |