Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке»
жүктеу/скачать 12,18 Mb. Pdf көрінісі
|
Зарина мақола 722 бет
| Название публикации: «TA’LIM TIZIMIDA INTERFAOL METODLARDAN
FOYDALANISH» Annotatsiya: Ushbu maqolada ta’limda interfaol metodlardan foydalanish mavzusida ilmiy ma’lumotlar berildi. Kalit so‘zlar: Umumta’lim maktablarida interfaol usullarni qo’llash, ta’lim sifati va samaradorligini ko’tarish, takomillashtirilgan standart va moderinizatsiya qilingan dasturlarni o’zlashtirishni kafolatlash. Maktablarning moddiy bazasi kun sayin mustahkamlanib bormoqda. Yangi – yangi maktablarni qurish, rekonstruktsiya qilish, ta’mirlash, zamonaviy asbob – uskunalar, jihozlar, texnika vositalari, informatsion axborot vositalari, kompyuterlashtirish, axborot – resurs markazlari bilan ta’minlanmoqda. O’qituvchilar va o’quvchilarni ijtimoiy himoya qilish, tabaqalashgan holda moddiy, ma’naviy rag’batlantirish mexanizmlari yaratilmoqda. Qisqa qilib aytganda, xalq ta’limi xodimlariga har tomonlama jahon talablariga mos jihozlangan maktablarda farzandlarimizga zamonaviy o’quv xonalar va laboratoriyalarda ta’lim berish uchun barcha imkoniyatlar yaratilib berilgan. Bu haqda chet ellik ekspertlar ham o’zlarining ijobiy fikrlarini bildirmoqdalar. Ana shunday sharoitda yangilangan innovatsion pedagogika asosida dars o’tishga barcha o’qituvchilar tayyormi? Ular mas’uliyatni his qilgan holda jonbozlik ko’rsatishyaptimi? Maktablarda hamon eski qolipdagi zerikarli darslardan voz kechish uchun nima qilmoq, ishni qanday tashkil etmoq kerak? Umumta’lim maktablarida interfaol usullarni qo’llash, ta’lim sifati va samaradorligini ko’tarish, takomillashtirilgan standart va moderinizatsiya qilingan dasturlarni o’zlashtirishni kafolatlash, o’quvchini faollikka, erkin fikr yuritishga o’rgatish, o’z 743 nuqtayi nazarini himoya qilishga erishtirish uchun nima qilmoq, qanday choralar ko’rmoq kerak? Yuqoridagi muammolarni hal qilish uchun o’qituvchi faoliyatini innovatsion asosda qayta ko’rib chiqish, interfaol ta’limni yo’lga qo’yish dolzarb bo’lib qolmoqda. O’qituvchilarimiz bu vaziyatdan chiqishda ularni o’z faoliyatiga tanqidiy yondashib, psixologik qayta ko’rib chiqib, ularni yangi sharoitda bolalarga samimiy munosabatda bo’lish, ularni rivojlantirishda shaxsiy yondashuv, hamkorlik, hamijodkorlik, individuallashish asosida, ularni ta’lim - tarbiya jarayoniga motivatsiya hosil qilish orqali ta’lim jarayonida faol ishtirokini ta’minlashga barcha kuchlarini va e’tiborlarini qaratishni talab etadi. Agar o’qituvchi o’zining faoliyatni kuzatib borsa, tahlil qilsa, o’ziga baho bera olsa, o’z faoliyatiga tuzatishlar, yangiliklar kirita olish imkoniyatiga ega bo’ladi. Shu sababli ham respublikamizda interfaol metodlarni o’quv jarayoniga qo’llash keng joriy etilmog’i kerak. O’quv jarayoni markazida o’quvchi shaxsi, uning ehtiyoji bo’lmog’i lozim. O’quv jarayoni uning xohish, istagiga qaratilgan, yo’naltirilgan bo’lmog’i talab etiladi. Shaxsga qaratilgan ta’lim o’quvchini o’quv – biluv faoliyatini tashkil etishning harakatlantiruvchi, qiziqish, ehtiyojini, xohish, istaklarini ro’yobga chiqaruvchi kuch bo’lib xizmat qiladi. Innovatsion, interfaol ta’lim o’qituvchi va o’quvchiga doimiy ijodiy izlanish, uzluksiz o’z shaxsini rivojlantirish, takomillashtirish imkonini beradi. Interfaol metodlarda dars jarayonini olib borishda o’quvchilarda quyidagi xususiyatlarning rivojlanishini ko’rsatish mumkin: - O’quvchi o’qitilibgina qolmay, mustaqil o’qish, o’rganish, ishlashga, o’zlashtirishga o’rgatiladi. - O’quvchilarni mustaqil ravishda tahlil qilish orqali o’zlashtirishga, ijodiy mulohaza yuritishga, shaxsiy xulosalar asosida erkin fikr yuritishga o’rgatiladi. Bizga yot fikrlarga qarshi fikr yurita olish, o’z nuqtayi nazarini himoya eta olish ko’nikmalari shakllantiriladi. 744 - O’quvchiga bilimlar tayyor holda berilmasdan, bilimlarni darsliklardan, axborot – resurs markazlaridan, internetdan, turli boshqa manbalardan izlash, topish, qayta ishlash orqali ijodiy mushohada yuritish imkoniyati yaratiladi. - O’quvchining darsliklar bilan ishlash, o’qish, o’rganish, konspekt yozish, qo’shimcha adabiyotlar va manbalardan foydalanib, mustaqil o’zlashtirish ko’nikmalarini egallashga o’rgatiladi. - Sinfdagi barcha o’quvchilarni o’z qobiliyatlari darajasida o’zlashtirishlari kafolatlanadi. O’quvchining o’zlashtirganligini, olgan bilimlarini kundalik hayotda, amaliy faoliyatda foydalana olish ko’nikma va malakalari bilan belgilanadi. - O’qituvchi – o’quvchilar interfaol metodlar asosida ishlashni o’rganib, uni o’z o’quv – biluv faoliyatlariga olib kira olsalar, barcha o’quvchilar deyarli bir xil natijalarga erishadilar. Interfaol metodda dars jarayoni tashkil etilganda: 1.O’quvchilarning o’zaro faolligi oshadi, hamkorlik, ham ijodkorlikda ishlash ko’nikmalari shakllanadi. 2.O’quv reja, dastur, ta’lim mazmuni, darslik, standart, me’yor, qo’llanmalar bilan ishlash malakalari shakllanadi. 3.Ta’lim mazmunini, matnini mustaqil mutoala qilish, ishlash, o’zlashtirish kundalik shaxsiy ishlariga aylanadi. 4.O’quvchi erkin fikr bildirish, o’z fikrini himoya qilish, isbotlay olish, tasdiqlay olishga odatlanadi. Eng muhimi o’quv jarayonida didaktiv motivlar vujudga keladi. Ya’ni o’quvchining ehtiyoji, xohish, istagi qondiriladi, dars qiziqarli kechayotganligi sababli, vaqt o’tayotganini bilmay qoladi. O’quv – biluv jarayonida o’quvchining shaxsiy manfaatdorligi oshadi. Bu holat o’quvchini o’quv maqsadlariga intilishi va erishishida yuqori bosqichga ko’taradi. Keyingi vaqtlarda o’qituvchilar orasida shaxsga qaratilgan ta’lim nima? Interfaol metodda o’qitish nima uchun zarur? Uning qanday turlari mavjud? Tarkibiy tuzilishi 745 qanday? Uni ta’lim jarayoniga qanday olib kiriladi? Uning avvalgi usullardan farqi nimada? degan savollar uchraydi. Bu savollarga aniq javob topish uchun shu kunlarda umumta’lim maktablarimizda olib borilayotgan an’anaviy darslarni yana bir marotaba tahlil etish joizdir. An’anaviy usul XVII asrda chex pedagog olimi Yan Amos Komenskiy tomonidan taklif etilgan. U o’qitishning yagona klassik tizimini ishlab chiqib, uni sinf – dars tizimi deb yuritadi. Keyinchalik bu tizim pedagogikada keng tarqalgan. An’anaviy maktab sinf – dars tizimi quyidagicha o’ziga xos an’analarga ega: - Taxminan bir xil yoki yaqin yoshli, tayyorgarlik darajasi yaqin bolalar sinfni tashkil etadi. - Sinf yagona reja, dastur, darslik, dars jadvali asosida ishlaydi. - Mashg’ulot turi asosan yagona dars hisoblanadi. - Dars ma’lum bir o’quv predmeti, mavzuga oid bir xil material ustida ishlaydi. - O’quvchilar faoliyatini o’qituvchi boshqaradi, har bir o’quvchining bilim darajasini baholaydi, yil oxirida o’quvchini sinfdan – sinfga ko’chirishni ham u hal qiladi, ya’ni o’quvchilarning taqdirining hal etilishi o’qituvchi qo’lidadir. - Darsliklar bilan ishlash uy ishini bajarishda uyda qo’llaniladi. жүктеу/скачать 12,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|