Мекемедегі ақпараттық жүйе
жүктеу/скачать 3,3 Mb.
|
|
Мaзмұны
Кіріспе
Сәтті веб-сайт-бұл жан-жақты аудиторияның назарын аудара алатын ұтымды сауда құралы. Тікелей жауап беру принципіне негізделген кез-келген басқа маркетингтік құрал секілді, ең алдымен, ол келушіні қызықтыруы керек, содан кейін сайт ұсынатын коммерциялық өнімді сатып алу бөлігінде оны белгілі бір әрекеттерге итермелеуі керек. Айта кету керек, көбінесе сайт жасаушылар сайттың басты бетіне тиісті назар аудармайды және, әдетте, келушілерден күтілетін нәтиже алмайды. Мұндай веб-сайттар, тіпті кейде пайдалы кеңестер мен мақалалардан тұратын болса да, сатылымды айтпағанда, трафиктің болжамды деңгейіне ешқашан жетпейді. Интернет-бұл соңғы жаңалықтар мен жарнамаларға қызығушылық танытатын және кез-келген нәрсе туралы есеп бергісі немесе тапқысы келетін кез-келген адамға қол жетімді ғаламдық ақпараттық желі. Егер ұйым, бизнес немесе компания өзі туралы ақпаратты интернетте қалдырғысы келсе, оны веб-сайт арқылы жасай алады. Сайт орташа интернет пайдаланушысына арналған. Сондықтан, сайт интерфейсі графиканы кеңінен қолданумен қатар, мүмкіндігінше қарапайым және интуитивті, бірақ екінші жағынан, ол өте ыңғайлы және ақпараттандырады. Сайт-бұл интернеттегі ақпарат бірлігі, жалпы тақырыппен біріктірілген және сілтемелер арқылы бір-бірімен байланысқан веб-беттерден (құжаттардан) алынып отыр ресурс. Ол бір заңды немесе жеке тұлғаға тіркелген және оның мекен-жайы болып табылатын белгілі бір доменге міндетті түрде қосылған. Сайт бір беттен де, үлкен саннан да тұруы мүмкін. Ресурстың әр беті-бұл арнайы белгіленді немесе бағдарламалау тілінде жазылған мәтіндік файл немесе олардың жиынтығы (HTML, PHP, CSS және т.б.). Компьютерге жүктелгеннен кейін осы форматтағы файлдар шолғышта өңделеді. Сайып келгенде, пайдаланушы сайттың жүктелген бетін көреді. Әлемдегі алғашқы сайт 1991 жылы тамызда іске қосылды. Оны Британдық өнертапқыш және ғалым Тимоти Джон Бернерс-Ли жасаған. Ресурста сол кездегі ең жаңа World Wide Web технологиясы туралы ақпарат жарияланды. Сайт неден тұрады: Домен атауы-Веб-сайттың мекен-жайы, мысалы seonews.ru. бұл жағдайда бұл RU доменінен нүктемен бөлінген нәрсе. Үшінші, төртінші және басқа деңгейлердегі домендер де бар. SEO үшін екінші деңгейлі домендік атау ең тиімді болып саналады. Сервер немесе хостинг-бұл Сіздің ресурстың файлдары орналасқан жер. Олар бұлттарда сақталмайды, бірақ хостинг орны бар кез-келген құрылғыда физикалық түрде болады. Веб-сайт-бұл компания, қызметтер, тапсырыс беру шарттары және қызметтерді орындау, контактілер мен реквизиттер туралы толық ақпаратты жариялауға болатын орын. Сайт сіздің клиенттеріңізді жыл бойы, түнде және күндіз хабардар етеді. Сайтқа сілтемені визиткаларда, әңгімеде, жарнамалық материалдарда, әртүрлі анықтамалықтарда, каталогтарда және іздеу жүйелерінде көрсетуге болады. Сайтта дәстүрлі жарнаманың басқа түрінде орналастыруға болмайтын ақпаратты жариялау оңай. Сайттағы ақпаратты өзгерту өте қарапайым. Бұл ретте жаңа буклетті макеттеудің, оны баспаханаға берудің және клиенттерге жіберудің қажеті жоқ. Дипломдық жұмыстың мақсаты. Ақпараттық технология автобөлшек мекемесінің қызметін оңтайландыру, автобөлшек сату сайтын құру. Осы мақсатқа қол жеткізу үшін келесідей міндеттер қойылды: Мекемедегі ақпараттық технология мен ақпараттық жүйені зерттеу. Мекемедегі сату қызметінің тиімділігіне әсер ететін нарықтағы сайттарды талдау Зерттеу нәтижелеріне қарап мекеме сайтын жасау. Дипломдық жұмыс жалпы кіріспеден, тараудан, қорытындыдан және де 21 әдебиеттер тізімінен тұрады, сонымен қатар 2 кесте, 26 сурет келтірілген. 1 Мекемедегі ақпараттық жүйе 1.1 Сайт туралы түсінік Сайт немесе веб-сайт (ағылшынша: web-“тор, желі” және site-“орын”) –бір мекен жайға (домен атымен немесе IP-мекен жаймен) біріктірілген компьютер желісіндегі жеке адамның немесе ұйымдардың электронды құжаттар жиынтығы болып табылады. Ғаламтор желісінің негізін құрайтын – сайт. Әлемдегі ең алғашқы сайт 1990 жылы пайда болды. Оны танымал британ ғалымы Тимоти Джон Бернерс-Ли жасап шығарды. Сайтта HTTP деректерді беру хаттамасы негізінде жасалған World Wide Web (WWW) жаңа технологиясы сипаттамасын жариялаған. Сонымен қатар, URI, URL, HTML авторы. Әрбір веб-сайт мәтінтен, суреттерден, видеодан тіпті әуеннен тұруы ғажап емес. ВЕБ-тің негізгі қызметі ақпаратты шапшаң түрде көру, жинастыру, сонымен қатар, оны экранға шығаруды ұйымдастыру. Әрбір бетке гиперсілтемені шертіп өте аласыз. Веб-сайтты келесі бағдарламалар көмегімен аша аламыз: Microsoft Internet Explorer, Netscape Navigator, Mozilla Firefox, Opera т.б. Web-сайт түрлері: Қоғамдық сайт. Мұндай сайттарда мемлекеттік ақпараттар мен жаңалықтар көрсетіледі. Қызықты сайттар. Мұндай сайттар ойындар немесе басқа да интерактивті қызығушылық үшін құрылады. Сауда сайттары. Сауда жасауға, түрлі мемлекеттермен қарым қатынас жасауға, өз тауарларын жарнамалауға арналған сайттар. Мемкелекттік сайттар. Мұндай сайтқа мемлекеттік жоғарғы органдар жатады. Сайттың мақсаты – қоғамға және заңға бағынышты болу және қажеттілігін қанағаттандыру. Персоналды сайттар. Бұл сайтты кез-келген тұлға, кез-келген тақырыпта жүргізе алады. Web-сайт бұл дүниенің кішкентай моделі. Бұрынғы кезде веб-сайтты бір адам – веб-мастер жасаған болса, қазіргі таңда веб-сайттарды бірнеше адам жасайды. Олар веб-дизайнер, программист, бизнес кеңесші, маркетинг бойынша басқарушы, менеджер. Соңғы жылдары техниканың жедел дамуына байланысты сайт жасауға арналған көптеген бағдарламалар берілуде. Олар: html, css, javascript және тағы басқа.[1] Сайттың құрылуы – бұл циклды жолдың бастамасы болып саналады. Жақсы сайт - кез келген ортаға бейімделіп өзгеріп отыратын тірі ағза секілді. Кез келген мәліметтерге сұраныс жасаған кезде олардың web-парақтары тез ашылуы және сілтемелері дұрыс құрылуы қажет. Сайт web-парақтарының экранға жылдам жүктелуі телекоммуникациялық желі жылдамдығына ғана емес, web-бағдарламашылардың сайтты дұрыс құрылымдай білуіне де тәуелді. Web-сайт беттерінің арасындағы тығыз байланыс оның басты сапалы белгілерінің бірі болып табылады. Бұл жай байланыс емес, алдын-ала ойластырылған құрылым бойынша байланыс болуы қажет. Мұндай құрылым біз жоғарыда айтып өткен логикалық құрылым деп аталады. Логикалық құрылымы дұрыс жоспарланған сайт мынадай бөлімдерді біріктіреді: бастапқы бет; сайт жаңалықтары; 1 бет; 2 бет; сайт құрушылар туралы ақпарат, сайт картасы. Бастапқы бет – бұл кішкене Web-бет, ол қолданушы сайт адресін терген кезде экранда пайда болады. Әдетте, мұндай беттерде сайттың өзінің немесе оның иесінің графикалық логотипі орналасады. Бастапқы бет пайдаланушы сайт адресін ешбір файл атын немесе бетті көрсетпей терген кезде кескінделеді. Онда сайт жайлы қысқаша мәлімет, жаңалықтар және басқа беттерге сілтеме жасалынып отыр гиперсілтемелер жиынтығы болады. Сайт жаңалықтары бөлек бетке орналастырылады. Оларда енгізілген толықтырулар мен өзгерістер хронологикалық тізім ретінде беріледі. Сайттағы жаңалықтар белгілі уақыт көлемінде жаңартылып тұруы тиіс. Сайттың негізгі мазмұны бөлімдер мен беттерде беріледі. Ол кітап сияқты құрылымдалады: бір тақырыпқа арналған бөлек абзацтар бір бөлімге жинақталады, ал бөлімдердің өзі тарауға жинақталады. Осылайша пайдаланушы тараудан бөлімдерге өте отырып керекті ақпаратты тауып алады. Сайтты құрушылар туралы мәлімет жеке бөлек бетте орналасуы немесе басты беттің ерекше бөлімінде орналасуы мүмкін. Мұнда электрондық поштасы, телефон, факс, пейджер нөмерлері, демек хабарласуға болатын барлық мәліметтер орналасуы керек. Сайт картасы – бұл сайттың логикалық құрылымы көрсетілген бет. Сайт картасы өзіне не керек екенін жақсы білетін пайдаланушыларға қажетті ақпаратты тез табу үшін қажет. Карта үлкен сайттардың барлығында міндетті түрде болады. Құрылатын сайт мынадай критерийлерге сәйкес болуы тиіс: Веб-парақтардағы мәліметтердің орналасуы қарапайым әрі логикалық түрде қарап шығуға, оқуға ыңғайлыболуы тиіс. Парақтардардағы мәліметтер оларды қабылдауға жеңіл болуының бір тәсілі – экран бетінде мәтін де, сурет те орналаспаған бірсыпыра бос орындардың қалдырылуы болып табылады. Парақта мәлімет көп болса, соғұрлым ол оқушыны жалықтырып жібереді. Экрандағы ақпратты тізім немесе кесте түрінде жасауға тырысу қажет, сонда маңызды мәліметтерді оңай тауып, түсініп алуға көмегін тигізетіні анық. Бір суреттен кейін бірден екінші сурет орналаспағаны дұрыс, олардың ара қашықтығын біркелкі етіп, араларында мәтіндік ақпараттар берген дұрыс болады. Ақпараттар бөліктерге бөлініп берілсе, онда оларды оқу, түсіну жеңіл болады. Абзацтардың да өте ұзын болып кетпеуін қадағалаған дұрыс, олардың көлемдерін де бірнеше шағын абзацтарға бөлген абзал. Егер де веб-парақ көлемін үлкен болса, онда құжат бөліктеріне жылдам ауысуға мүмкіндік беретін сілтемелер жасау қажет. Кейде бір мәселеге арналған ақпараттарды тақырыптарға бөліп, оның мазмұнын негізгі бір параққа жазып, ал әр тақырыпты басқа беттерге сілтемелер арқылыорналастыру қажет. Суреттер мен графикалық бейнелерді пайдалану көптеген тұтынушыларды қызықтыруы мүмкін, бірақ суреттерді желі арқылы қабылдау ұзақ уақыт алатынын есте сақтау қажет. Егер бір әдемі суретті көру үшін 5 минуттай уақыт кететін болса, онда оның әдемілігі ешкімді де қызықтырмайтыны сөзсіз. Физикалық құрылым сайтта қолданылатын файлдар мен бумалардың орналасуын көрсетеді. Мәліметтер мен файлдарды бумаларға бөліп сақтау жүздеген файлдармен жұмыс істегенде пайдалы, мұнда файлдарды ретімен бумаларға орналастырған дұрыс. Бұл әсіресе, сайтты жаңартқан кезде өте ыңғайлы. Қорыта айтқанда, сайт жасаудың жоғарыда атап көрсетілген кейбір ұстанымдары мен технологиясын ескеру, сапалы да, мазмұнды сайт құрастыруға біршама болса да, септігін тигізеді. 1.2 Ақпараттық технологиялар түрлері, кәсіпорында пайдаланылатын өнімдерін өткізу қызметі Ақпараттық технологиялар – бұл деректерді жинау, сақтау, өңдеу, беру және пайдалану функцияларын орындау кезінде есептеу құралдарын қолданудың әдістері, әдістері мен әдістері. Қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар мекеменің бәсекелестік артықшылықтарын қалыптастыруға, басқарушылық шешімдерді тезірек қабылдауға, жеткізушілермен және тұтынушылармен өзара әрекеттесудің әртүрлі нұсқаларын модельдеуге мүмкіндік береді. Ақпараттық технологиялар мен мекеменің маркетингтік қызметі де назардан тыс қалған жоқ. Сату процесінде қолданылатын заманауи ақпараттық технологияларды қарастырыңыз. Интернет, қазіргі кездегі ең кең таралған ақпараттық технология ретінде, мекемеге барлық жерде маркетингтік қызметті жүргізуге мүмкіндік берді. Бүгінгі таңда интернеттің арқасында кәсіпорын үшін кеңістіктің шекарасы жоқ: тұтынушылар, жеткізушілер және делдалдар әлемнің кез-келген жерінде, әртүрлі уақыт белдеулерінде орналасуы мүмкін, олар әртүрлі тілдерде сөйлей алады және әртүрлі валюталарды қолдана алады. Мұндай жағдайда компания қызметкерлерінің орналасуы мүлдем маңызды емес. Олар әлемнің әртүрлі бөліктерінде болуы мүмкін, тапсырмаларды синхронды түрде шешеді. Клиенттер компанияның тауарларын бүкіл әлемдегі виртуалды сатушылардан, орналасқан жеріне қарамастан, дәстүрлі сату желілерінен тыс сатып ала алады. Бизнесті ұйымдастырудың мұндай схемасы парадоксалды нәтижеге әкелді: желідегі сату инфрақұрылымы өз өмірін бастады. Ол енді өндірушілер мен сатушыларға байланбайды. Керісінше, желілік делдалдар біртіндеп аутсорсингке айналады, ал өндірушілер өздерінің сату бағасынан басқа ештеңені бақыламайды [7]. Интернет нақты уақытта нарықтың әртүрлі қатысушылары арасында қарым–қатынас орнатуға мүмкіндік береді (B2B – бизнес үшін бизнес, B2C –тұтынушы үшін бизнес, c2c – тұтынушы үшін тұтынушы, b2a-мемлекет үшін бизнес және т. б.). Ең белсенді Интернет B2C – тұтынушы үшін бизнес қатынастарында қолданылады [8]. Интернет-технологияларды пайдалану мекемеге жоғарыда көрсетілгендерден басқа мынадай артықшылықтар береді: клиенттердің көп санымен бірден өзара әрекеттесу мүмкіндігі; нарықтың өзгеріп жатқан қажеттіліктеріне жауап беру мүмкіндігі; жарнама үшін төмен баға жолағы; клиенттерге қызмет көрсетуді автоматтандыру; серіктестерді іздеуге уақытты қысқарту; қызметті жүргізуге қаржылық және еңбек шығындарын қысқарту; өндіруші, сатушы және тұтынушы арасында берік ақпараттық көпір құру мүмкіндігі. Интернет мекемеге өзінің сату қызметін жақсартатын түрлі құралдарды ұсынады, мысалы: брендті орналастыру құралдары (блог, веб-сайт, әлеуметтік желідегі бет, жаңалықтар арналары, электрондық каталогтар); тұтынушымен байланыс құралдары (электрондық пошта, Skype, мессенджерлер, Электрондық сатып алу сайттары); өнімді немесе қызметті жылжыту құралдары (іздеу жүйелеріндегі жарнама, SEO жарнамасы, хэш-тегтер, вирустық маркетинг, қалқымалы терезелер) [9]. Интернет-маркетинг дәстүрлі маркетингтен ерекшеленеді, өйткені оның мақсаттары тауар саясаты мен маркетингтік зерттеулер емес, өнімді тұтынушылардың максималды санына қол жетімді етуге мүмкіндік беретін сату саясаты болды. Басқаша айтқанда, интернет-маркетинг ең алдымен сату функцияларын орындайды, бірақ дәстүрлі арналар арқылы тауарларды сатуды ұйымдастырмайды, бірақ виртуалды сатуды ұйымдастыру үшін желінің байланыс мүмкіндіктерін пайдаланады. Қазіргі таңда кең тараған сату жолдарының бірі болып табылады [10]. Сату үшін Интернеттің негізгі құралдарын толығырақ 1-кестеден қарастырыңыз. Маркетингтік қызметке арналған заманауи интернет құралдарының көпшілігі бизнестің белгілі бір түріне оңай бейімделеді және оның тиімділігіне оң әсер етеді. Кесте 1 Сатуға арналған интернеттің негізгі құралдары
Бүгінгі таңда интернетті жылжыту, сату, қаржылық есептеулер, жеткізушілермен және тұтынушылармен интерактивті тікелей байланыстарды қолдау функцияларын орындайтын толыққанды маркетингтік құрал ретінде пайдалануға болады. Әлеуметтік желілер сияқты маркетингтік қызметке арналған интернет-құралға ерекше назар аудару керек. Осы ақпараттық технологияның көмегімен мекемелер тұтынушылардың сұранысын белсенді түрде ынталандыра алады. Бұл технология – Social Media Marketing (SMM) деп аталады. Әлеуметтік платформалар маркетологтарға өз шоттарын, парақтарын құруға, өз компаниялары өнімдері туралы ақпарат орналастыруға мүмкіндік береді. Осылайша сұранысты және сәйкесінше сатуды ынталандырады. ЅММ көмегімен, компания өкілдері мен тұтынушылар арасындағы алшақтық қысқартылады, жарнамалық ақпаратты тарату уақыты және тұтынушылардың реакциясын өңдеу уақыты қысқарады. Сату қызметінде қолдануға болатын келесі ақпараттық технология – бұл сатумен байланысты жеке операцияларды автоматтандыратын әртүрлі жүйелер. Осылайша, қажетті тауарларды есепке алуды және іздеуді жеңілдететін бухгалтерлік жүйелер, ERP (Enterprise Resource Planning) жүйелерінің сауда модульдері бар. Қойма логистикасына қоймаларды басқару жүйелері (WMS –Warehouse Management System), көлік логистикасына – жүк тасымалдауды басқару жүйелері (TMS – Transport Management System) жауап береді. Сыртқы әлеммен өзара әрекеттесу мәселелерін арнайы электронды деректер алмасу жүйелері шешеді (EDI – Electronic data interchange). Клиенттердің адалдығын сақтау міндеттері мен маркетингтік міндеттер бірлескен есеп жүйелерінде немесе ERP жүйелерінің тиісті модульдерінде және клиенттермен қарым-қатынасты басқару жүйелерінде шешіледі – CRM (Customer Relationship Management). Бөлшек сауда үшін фронт-офис, дүкенді басқару және бэк-офис жүйелері сияқты Ақпараттық жүйелер әзірленді. Ақпараттық жүйелер деректерінің сипаттамасы 2-кестеде келтірілген. Кесте 2 Бөлшек саудаға арналған ақпараттық жүйелер
Сондай-ақ, интернет дүкен құруға арналған арнайы жүйелер бар. Мұндай бағдарламалық жасақтама келесі сату функцияларын автоматтандыруды және біріктіруді ұсынады: әртүрлі сайттардағы бағаларды салыстыру, тауарларды сатуға арналған базарлар, шот-фактура және онлайн төлем жүйелері, жеткізуді ұйымдастыру, қоймадағы қалдықтарды онлайн тарату. Мұндай бағдарламалық кешендер тауарлар туралы ақпаратты автоматты түрде қолда барда, олардың қасиеттерінде таратуға, клиенттің тапсырысын автоматты түрде жаңартуға, бір сауда алаңында көптеген тауарларды жылдам ұсынуға мүмкіндік береді. Ақпараттық технологиялар сонымен қатар мекемелерға қазіргі және әлеуетті клиенттер туралы ақпарат жинауға мүмкіндік береді. Клиенттің мекеменің веб-сайтының бетін қарап шығуы ол туралы келесі ақпаратты бере алады: тапсырыс берушіні қызықтыратын тауарлар туралы; оның шолғышының түрін таңдау; қоқыс жәшігінен шығарылған тауарлар туралы; клиенттің онлайн сатып алуға жұмсауға дайын уақыты. Клиент мекеменің веб-сайтына қызығушылық танытқан жағдайда және оның жеке кабинетіндегі жеке ақпаратты толтыруға келіскен жағдайда, кәсіпорын клиент туралы толық ақпарат алады: аты-жөні, жасы, байланыс деректері, орналасқан жері және т. б. Алынып отыр ақпаратты клиентке тауарды ұсынудың арнайы алгоритмдері (recommendation algorithm) оның жеке мәліметтеріне сүйене отырып пайдалана алады. Басқаша айтқанда, жүйе клиенттің деректерін талдайды және ол үшін өнімді таңдайды және оны ұсынатын экранда осы өнімді визуализациялайды [11]. Өткізу қызметін бақылау үшін пайдаланылуы мүмкін келесі заманауи ақпараттық технология – бұл веб-сайттардағы, сату бөлімі қызметкерлерінің ұялы телефондарындағы емтихангеріне. Бұл хабаршылар сату бөлімі қызметкерінің мінез-құлқы туралы пайдалы ақпарат бере алады. Amna Shifia Nisafani және басқа зерттеулер мессенджер арқылы клиентпен қарым-қатынас жасау кезінде сату бөлімінің қызметкерінің жұмыс тиімділігінің келесі көрсеткіштерін әзірледі: жауап беру уақыты, коммуникацияны сатуға жеткізу жылдамдығы, сату көлемі және т.б. Сату үшін пайдалы тағы бір ақпараттық технология – бұл GPS, NFC, Bluetooth, RFID және басқа ұқсас технологияларға негізделген ішкі орналасу жүйелері. Бұл жүйелер мұражайларда, қоймаларда, концерттік бөлмелерде, ірі дүкендерде, клубтарда пайдаланылуы мүмкін. Олар клиенттің дүкендегі орнын, оның қозғалысын, сондай-ақ белгілі бір өнімге деген қызығушылығын анықтауға мүмкіндік береді. Бұл жүйелер смартфонға арналған қосымшамен бірге клиенттің сатып алу парақтарын бақылауға, қажетті өнімді жылдам іздеу үшін оны дүкенге бағыттауға, клиентке жарнамалық акцияларды ұсынуға, клиентке қажетті сатушы-кеңесшіні жіберуге, жеке ұсыныс жасауға, жарнаманы көрсетуге мүмкіндік береді, сондай-ақ клиенттен кері байланыс алунемесе дүкендегі сөрелер мен өткелдердің орналасуын оңтайландыру. Мекемелер үй ішінде орналасқан жерді анықтау жүйелерінің артықшылықтарын ғана емес алады. Осы жүйелердің арқасында, зерттеулерге сәйкес, Micic L., Preradovic D. клиент сатып алуға аз уақыт жұмсайды, сонымен қатар оған қажет нәрсені сатып алады. Ірі дүкендердің өткізу қызметіндегі ең әлеуетті ақпараттық технология «Интернет-заттар» (Internet of Things) тұжырымдамасы болуы мүмкін. Зерттеуге сәйкес, Asle Fagerstrom және басқалары, смартфон үшін қосымшалар арқылы сатып алушыға жедел ақпарат беру. 1-суретке сәйкес QR коды тауардың жарамдылық мерзімі, оның бағасы, басқа сатып алушылардың осы өнімге деген қызығушылығы осы өнімді сатып алуға түрткі болды. 1-сурет - QR коды және тауар туралы ақпарат QR коды – бұл екі өлшемді штрих-код (ағылшынша жылдам жауап-жылдам жауап), оны смартфондарға арналған арнайы қосымшаның көмегімен суретке түсіруге болады, бұл әлеуетті сатып алушыны өнімге тапсырыс берудің интернет-бетіне апарады. QR кодтары-қызықты және прогрессивті байланыс арнасы. Бұл сізге ұялы телефонды оның кескініне апару арқылы өзіңізге ұнайтын өнімді қосуға мүмкіндік береді. Бұл технологияны клиентті дәстүрлі дүкенге тарту үшін пайдалануға болады: штрих-кодты сканерлеу науқан кезінде дүкенге барған жағдайда жеңілдік немесе сыйлық алуға мүмкіндік береді. QR кодтары мекеменің бәсекеге қабілеттілігін басқа жолмен арттыруға көмектеседі. Дүкеннің өзінде сатып алушыға сканер берілуі мүмкін, бұл сізге тауарлар әрдайым ұқыпты орналастырылмаған терең сөрелер бойымен жүгірмеуге, бірақ көп орын алмайтын және есептеуді қажет етпейтін суреттер мен үлгілер бойымен жүруге мүмкіндік береді. Өткізіп сканер бойынша қажетті тауарлар қалыптастыруға болады тапсырыс және оны кассада кейін төлеу. Барлық жүктеме сауда алаңдарынан қоймаға ауыстырылады, осылайша дүкеннің сауда алаңын және, тиісінше, оның жабдықтары мен техникалық қызмет көрсету шығындарын азайтады [12]. Бұл технологиялар сату процесінің барлық қатысушыларына әсер етеді, олар сатылымдардың есебін автоматтандыруға, тауарларды тасымалдауды, оларды сақтау орындарын бақылауға ғана емес, сонымен қатар тауарларды тұтынушы туралы ақпарат жинауға – өнім туралы пікір, қанағаттандырылмаған сұраныс, мәміленің қанағаттануы және т. б. 2 Мекеме сайтының қызметін талдау 2.1 Әлемдік деңгейде автобөлшек сату сайттары PartSouq.com сайтын да 24 түрлі маркалы авто көліктердің бөлшкетері бар. Әлемнің 190 еліне тапсырыс жеткізеді. Базада 17 миллионнан астам тауар түрі бар. 2-сурет - PartSouq.com сайтының жалпы көрнісі PartSouq.com - тапсырыс беруші тапсырыс берушілердің таңдағанына қарамастан, тауарларға тапсырыс беру және оларды ауыстыру үшін толық жауап береді, қосалқы бөлшектер мен ауыстырулар туралы барлық ақпарат тек тапсырыс берушілердің ақпаратына арналған. Егер тапсырыс беруші өндірістен алынып отыр бөлікке тапсырыс берсе, біз бөлік нөмірін беруге құқылымыз, егер ауыстыру бағасы арзан болса, қайтару жүргізілмейді. Қосалқы бөлшектерге немесе оларды ауыстыруға тапсырыс бере отырып, клиент тапсырыс беруші тапсырыс берген бөлік нөмірінің дұрыстығы мен сәйкестігі үшін толық жауапкершілік алады, себебі PartSouq.com пайдаланушылар тапсырыс берген бөлшектер немесе қосалқы бөлшектер нөмірлеріндегі клиенттердің қателіктері үшін жауап беруге міндетті емес. Ұйым барлық тапсырыс берілген қосалқы бөлшектердің қоймада болатынына кепілдік бермейміз. Сіздің тапсырысыңыз жойылуы немесе ішінара жіберілуі мүмкін. Қол жетімді емес тауарлар үшін, егер олар қолданылса, сіз тауардың қайтарымы мен жеткізілім құнын қайтара аласыз. Кейбір жағдайларда қайтару тек тауардың құны үшін жүзеге асырылады, өйткені тауар өте жеңіл болуы мүмкін және бұл жеткізу құнына әсер етпейді, курьерлер ең аз дегенде 1 кг ақы алады. Бұл тек тауар үшін төлем және жеткізу құны. Клиент кез-келген импорт, баждар, салықтар, алымдар (брокерлік, әкімшілік, әуежайдағы өңдеу, импорт) үшін толық жауап береді, оны тағайындалған елдің курьерлік компаниясы қолдануға мүмкіндік бар. Шарттарды растай отырып, сіз өнімнің бүлінуіне жол бермеу үшін қауіпсіздік мақсатында өнімді ашуға және тексеруге келісесіз және рұқсат бересіз, өнімнің кейбір қаптамаларын ашуға болады, содан кейін PartSouq қойма қызметкерлері қайта мөрлейді. PartSouq сататын барлық қосалқы бөлшектер өндірушінің кепілдігіне ие емес, іс жүзінде PartSouq сіз өнімді алған сәттен бастап 3 ай (90 күн) ішінде өзінің кепілдігін ұсынады. 3-сурет - Rockauto сайтының логатипі АҚШ-тың Rockauto-да қазіргі үлгілерді жөндеуге қажет болуы мүмкін барлық нәрсе және тіпті ең экзотикалық бөлшектер, сонымен қатар эксклюзивті классика бар. Сауатты жасалынып отыр каталог, үлкен ассортимент, қол жетімді бағалар - бұл бүкіл әлемнен, соның ішінде ресейлік сатып алушыларды қызықтырады. Сонымен қатар, әркез дүкен арнайы акцияларды ұйымдастырады, оның барысында таңдалған брендтің өнімдерін одан да арзанырақ сатып алуға мүмкіндік береді. Rockauto Ресейге тікелей жеткізуді ұсынады, бірақ оның құнын өтеу үшін үлкен тапсырыстар жасау немесе делдалдардың қызметтерін пайдалану керек. Дүкен төлем әдісі ретінде несиелік карталар мен PayPal қабылдайды. 4-сурет - Autohausaz сайтының логатипі Интернетте дүкен пайда болмай тұрғанда Autohausaz дүкені 1979 жылдан бастап қуатты және негізгі қосалқы бөлшектерді сатты. Қазіргі уақытта ол танымал Audi, Honda, Mazda, Subaru, VW және басқа да көптеген брендтердің бөлшектерін автомобиль жүйелері, жөндеу түрлері, өнім топтары немесе өндіруші бойынша іздеуге болатын функционалды веб-сайтқа ие болып табылады. Арнайы ұсыныстар бөлімінде жеңілдіктері бар қызықты қосымшалар пайда болады. Халықаралық жеткізу үшін Autohauzas қымбат UPS курьерлік қызметін пайдаланады, онда ең аз тапсырысты жіберу құны 50 доллардан басталады. Сіз делдалдардың көмегімен Ресейге жеткізуді үнемдей аласыз. Төлем карталар мен PayPal арқылы қабылданады. 5-сурет - Carid сайтының логатипі Қосалқы бөлшектерді сататын интернет-дүкендер арасында тек функционалдық жағынан ғана емес, сонымен қатар эргономика мен дизайнға мұқият көзқараспен ерекшеленетіндер жиі болмайды. Carid жүйесінде қажетті бөлшектерді табу оңай әрі қызықты. Негізгі құрал - іздеу жолағы және кең каталог оның астындағы бірнеше негізгі сілтемелердің артында жасырылған. Айтпақшы, дүкен тек қосалқы бөлшектерге ғана емес, сонымен қатар сіз тюнингке, өнімділікті арттыруға арналған заттарды, сондай-ақ электрониканың әсерлі тізімін таба аласыз. Курьерлік қызметтер арқылы Ресейге тікелей жеткізу қол жетімді, бірақ оның құны 50 доллардан басталады. Төлем стандартты әдістермен қабылданады: PayPal және карталар. 6-сурет - Carparts.co.jp сайтының логатипі Қосалқы бөлшектерді сататын интернет-дүкендер арасында тек функционалдық жағынан ғана емес, сонымен қатар эргономика мен дизайнға мұқият көзқараспен ерекшеленетіндер сирек кездеседі. Carid жүйесінде қажетті бөлшектерді табу оңай әрі қызықты. Негізгі құрал - іздеу жолағы және кең каталог оның астындағы бірнеше негізгі сілтемелердің артында жасырылған. Айтпақшы, дүкен тек қосалқы бөлшектерге ғана емес, сонымен қатар сіз тюнингке, өнімділікті арттыруға арналған заттарды, сондай-ақ электрониканың әсерлі тізімін табуға болады . Курьерлік қызметтер арқылы Ресейге тікелей жеткізу қол жетімді, бірақ оның құны 50 доллардан басталады. Төлем стандартты әдістермен қабылданады: PayPal және карталар.[12] 2.2 Қазақстан автобөлшек сайттарын талдау Rulim.kz порталы Қазақстан нарығында бірінші болып өз пайдаланушыларына қосалқы бөлшектерді іздеу, тапсырыс беру, қадағалау және жеткізу бойынша жоғары сапалы және ыңғайлы қызметті ұсынуда. Rulim.kz платформасы 2008 жылдан бері нарықта жүр және үнемі жаңартылып отырады және сіз әрқашан Қазақстандағы қоймада және платформадағы кез келген ірі жеткізушінің тапсырысы бойынша ең аз жеткізу уақыты мен орны бар түпнұсқа және лицензияланған қосалқы бөлшектердің кең ауқымын пайдалана аласыз. Интернет арқылы Қазақстандағы Ресей, БАӘ, Жапония, АҚШ, Еуропа және Азиядағы қоймалардан тапсырыс береуге болады. Қосалқы бөлшектердің онлайн платформасын пайдаланушылар өз көлігіне кез келген қосалқы бөлшектерге өз бетінше тапсырыс бере алады, ол шағын шайбалар да, болттар да, шассидің, қозғалтқыштың және корпустың үлкен құрамдас бөліктері де болуы мүмкін. Интернет-платформаның толық сипаттамасы және оның қызметі: Әу бастан басты міндет барлық автокөлік жүргізушілеріне автомобиль қосалқы бөлшектерінің кең ассортиментін ұсыну болды, ал Интернет-технологияларды дамыту сатып алу және өндірушілерден көтерме және бөлшек сауда қоймаларына қосымша делдалсыз жеткізу процесін жеңілдетуге және жеделдетуге көмектеседі. Rulim.kz порталы мыналарға негізделген: ең заманауи ақпараттық технологиялар, жеке бағдарламалық жасақтама әзірлемелері, нарықтағы жылдар бойы жинақталған аналитикалық және статистикалық ақпарат, әзірлеушілердің жоғары білікті командасы, тиімді франчайзинг жүйесі – біз сіздердің тапсырыс беру жүйесінің жұмысына және жылдам және сенімді жеткізуге қанағаттанған. Бүгін осы серіктестерімізді ұсынамыз: Автокөлік бөлшектерін онлайн іздеу және тапсырыс берудің ең жетілдірілген жүйесі Жапон, корей және еуропалық өндірушілердің автомобильдеріне арналған автокөлік бөлшектерінің кең онлайн каталогы. Қызықтыратын бөліктерді әртүрлі тәсілдермен іздеу мүмкіндігі: бөлшек нөмірі, суреттелген каталог, сондай-ақ автокөліктің VIN-коды бойынша сұрау. Бөлшек туралы толық ақпарат алу - әртүрлі өндірушілерден лицензияланған аналогтардың болуы, қолдану мүмкіндігі, бағасы және жеткізу мерзімі. Үлкен ассортимент. Жеткізушілердің прейскуранттарында 320 жетекші әлемдік өндірушілердің 30 миллионнан астам түпнұсқалық және лицензияланған автокөлік бөлшектері бар. Жүйеге Еуропа мен Біріккен Араб Әмірліктері, Ресей, Жапония, АҚШ, Қырғызстан және Қазақстаннан 2000-нан астам ірі жеткізушілер қосылған. Тюнингке және арнайы көліктерге арналған қосалқы бөлшектер. Жеке қызмет Әрбір пайдаланушының қосалқы бөлшек өндірушісін, жеткізушінің елін, жеткізушінің қоймасын, жеткізу мерзімін және ең төменгі бағасын дербес таңдау мүмкіндігі бар, сонымен қатар VIN кодына сәйкес қажетті қосалқы бөлшектерді таңдауға көмектесетін жеке кеңесші менеджерін алады. сіздің көлігіңізден. Клиенттің тапсырыстың орындалуын on-line бақылауының толық автоматтандырылған жүйесі: төлемді, тапсырысты жеткізуді, жөнелтуді автоматты түрде басқару. Хабарландырулар кез келген ыңғайлы тәсілмен: SMS / E-mail / платформа арқылы менеджер - кеңесші, онлайн чат арқылы. Жылдам құжат айналымы және кез келген ыңғайлы төлем түрі. Бүкіл Қазақстан бойынша өкілдіктеріміздің кең желісі Қазақстандағы дәлелденген серіктестердің бірі Павлодар. Көтерме бөлім. Аймақтық өкілдіктер. Қазақстанның қосалқы бөлшектерінің дүкендері. Алматыдан Петропавлға дейін 60-тан астам серіктес компания. Тапсырыс берушіге ыңғайлы кез келген тәсілмен (авто, әуе, теміржол, курьерлік жеткізу) Қазақстанның 12-ден астам қалаларында тапсырысты жеткізудің ең аз мерзімі. 7-сурет - Rulim.kz сайтың жалпы көрінісі Parts.kz автокөлік бөлшектері мен аксессуарларының интернет-дүкені – Қазақстан нарығында қарқынды дамып келе жатқан жас жоба. Біздің мақсатымыз – тұтынушыларға автокөліктерге арналған қосалқы бөлшектердің барынша кең ассортиментін қолжетімді бағамен және мүмкіндігінше тегін жеткізумен қамтамасыз ету. Біздің каталогтарымызда бюджеттен элитаға дейін уақыт сынынан өткен әлемдік брендтердің өнімдері бар. Кез келген автокөлік жүргізушісі өз көлігіне қосалқы бөлшектерді таңдай алады, бірақ біз оны оған жеткіземіз! Біз ассортиментті үнемі толықтырып отырамыз, сондықтан сіз іздеуге уақытты жоғалтпай, барлық қажетті автокөлік бөлшектеріне бір жерде онлайн тапсырыс бере аласыз. Parts.kz интернет-дүкенінде автокөліктердің қосалқы бөлшектеріне үлкен тапсырыс беру ыңғайлы ғана емес, сонымен қатар арзан бағаның арқасында тиімді. Бізде жинақталған бонус жүйесі бар, біз жеткізілетін қосалқы бөлшектердің сапасына кепілдік береміз және Алматы қаласы бойынша тегін жеткізуді жүзеге асырамыз. Біздің команда үнемі біліктілігін арттырып, дамуға ұмтылады, осылайша шетелдік автокөліктерге арналған автокөлік бөлшектерін сату саласында жоғары сапалы қызмет көрсетеді. 8-сурет - Parts.kz сайтының жалпы көрінісі Негізгі бағытымыз қосалқы бөлшектерді көтерме және бөлшек саудада сату. Біз түпнұсқа қосалқы бөлшектерді және олардың аналогтарын өндірушілермен жұмыс істейміз. Біз сізге шетелдік автокөліктерге арналған қосалқы бөлшектердің кең таңдауын ғана емес, сонымен қатар ең жақсы бағаларды ұсына аламыз! Біздің компания дамып келеді және автокөлік бөлшектері нарығында жетекші орындардың бірін алуға ұмтылуда. Интернет дүкен Біздің компанияның мақсаты - сізге автокөлік қосалқы бөлшектері мен керек-жарақтарының кең ауқымын ұсыну ғана емес, сонымен қатар сатып алу процесін барынша ыңғайлы ету. Қосалқы бөлшектердің интернет-саудасы біздің компанияның басым бағыты болып табылады. Ол үшін біз интернет-дүкен құрдық, онда: Автокөлік бөлшектерін іздеу және тапсырыс беру жүйесі. Еуропалық, жапондық және корейлік өндірушілердің автокөліктеріне арналған автокөлік бөлшектерінің кең онлайн каталогы. Қызықтыратын бөліктерді әртүрлі тәсілдермен іздеу мүмкіндігі: автомобильдің VIN коды бойынша сұрау, бөлшек нөмірі, суреттелген каталог. Бөлшек туралы толық ақпаратты алу: әртүрлі өндірушілердің аналогтарының болуы, қолдану мүмкіндігі, бағасы және жеткізу мерзімі. Қоймада және әртүрлі брендтердің тапсырысы бойынша түпнұсқа автокөлік бөлшектерінің үлкен ассортименті. DROMAUTO.KZ сайтымен жұмыс істеу ыңғайлылығы Біздің дүкеннің әрбір тұтынушысы менеджермен қамтамасыз етілген. Ол сізге қажетті бөлікті таңдауға көмектеседі, алынып отыр онлайн тапсырысқа жедел жауап береді, сонымен қатар тапсырыс сайтқа орналастырылған сәттен бастап клиентке берілгенге дейін орындалуын бақылайды. Сайттың автоматтандырылған жүйесі біздің тұтынушыларымызға электронды хабарлама жүйесі арқылы немесе клиенттің «Жеке кабинеті» бөлімінде on-line режимінде тапсырыстың орындалу барысын бақылауға мүмкіндік береді. Біздің компанияның ақпараттық базасында әлемдік жетекші өндірушілердің көптеген түпнұсқалық автомобиль бөлшектері, олардың алмастырғыштары мен керек-жарақтары бар. Сіз өзіңізге қажетті бөлшекті мақала нөмірі, қосалқы бөлшектер каталогы немесе көлігіңіздің VIN-коды бойынша жылдам және ыңғайлы таба аласыз, түпнұсқа қосалқы бөлшекті немесе жүйе ұсынатын аналогтардан бөлшекті алып, тапсырыс бере аласыз, жеткізуді таңдай аласыз және төлеу әдісі және үйден шықпай-ақ дұрыс өнімді алыңыз. 9-сурет - DROMAUTO.KZ сайтының жалпы көрнісі 2.3 Онлайн-дүкеннің артықшылықтары мен кемшіліктері Қашықтықтан сауда жасау ұзақ уақыт бойы танымал болды, әсіресе үлкен қалаларда. Алайда, интернет-дүкен, кез-келген басқа сауда әдісі сияқты, белгілі бір артықшылықтар мен кемшіліктер болып есептеледі, оларды бағалай отырып, әр адам интерннеттен тауарларды сатып алу өзіне үшін тиімді ме, жоқ па, соны шеше алады. Виртуалды сауданың осы түрінің негізгі артықшылықтарын және де кемшіліктерін қарастырыңыз. Интернет-дүкеннен сатып алудың артықшылықтары Интернет-дүкеннен сатып алудың артықшылықтары Интернет-дүкендердің танымалдылығы келесі факторлармен қисынды түрде түсіндіріледі: сатып алушы виртуалды дүкеннен белгілі бір өнімді сатып алу арқылы уақытын үнемдейді, Себебі, қажетті өнімді іздеу барысында қала бойынша шаршататын қозғалыстарға қымбат уақытын жұмсамайды; интернет-дүкен күн сайын және тәулік бойы жұмыс істейді, оны Жұмыспен қамту деңгейі жоғары адамдар бағалайды, олар сирек демалыс күндерін сатып алғысы келмейді және түнгі уақытта онлайн сатып алуды жөн деп санайды; интернет-дүкендегі тауарлар, әдетте, дәстүрлі сауда нүктелерімен салыстырғанда бірталай арзан, өйткені сізге үлкен қызметкерлер құрамы, кәсіби сауда жабдықтарын сатып алу және қызмет көрсету; виртуалды алаң тауарлардың кең ассортиментін ұсына алады, бұл көбінесе сауда залы мен қойманың көлемімен шектелген әдеттегі дүкендер үшін мүмкін емес; сайттан сатып алу клиент үшін кез келген ыңғайлы тәсілмен төленеді: әр түрлі электрондық төлем жүйелерінің көмегімен, жеткізу кезінде курьерге қолма-қол ақшамен, қойма қызметкерлеріне немесе алып кету пунктіне. Аталған артықшылықтардың арқасында интернет-дүкендерде сатып алудың өзектілігін виртуалды сауда нүктелерін көбірек ұнататын көптеген белсенді пайдаланушылар мойындайды [15]. Интернет-дүкеннен сатып алудың кемшіліктері Интернет-дүкеннен тауарларды сатып алу қиын болуы мүмкін; сатып алушы тауарсыз әрі ақшасыз қалу қаупі бар қарапайым алаяқтық; жеткізу мерзімін кешіктіру, курьердің дөрекілігі және басқа да жағымсыз сәттерде көрінуі мүмкін сапасыз қызмет түрі; Тауардың сапасын бағалау және түсі, мөлшері, консистенциясы және т.б. сәйкес келмейтін өнімдерді алу мүмкін еместігі. Сапасыз өнім алмау үшін сіз нақты алдын-ала мұқият қарап, мақаланы (өлшемі, иісі, түсі, нақты атауы) есте сақтай аласыз, содан кейін ғана интернет-дүкенде белгілі бір өнімдерге тапсырыс бере аласыз. Интернет-дүкенде сатудың артықшылықтары тауарларды желі арқылы сату тек сатып алушылар үшін ғана емес, сатушылар үшін де пайдалы. Бірінші кезекте, дәстүрлі дүкендер мен сауда орталықтарында ұсынылған тауарларға нақты бәсекелестік жасау мүмкіндігі. Сатушы тауарларды төмен бағамен ұсына алады, өйткені оған ақы төлеуге қаражат бөлудің қажеті жоқ: үй-жайларды жалдау; коммуналдық қызметтер; қызметкерлердің жалақысы; сауда жабдықтарын сатып алу және қызмет көрсету. Нәтижесінде өнімді өндірушінің бағасынан кішкене жоғары бағамен сата аласыз, бұл өнімді сатып алушылар үшін тиімді етеді. Интернет-дүкенде сатудың кемшіліктері Интернет-дүкенді ұйымдастырудың және оның сәтті жұмыс істеуінің аса ірі кемшіліктері жоқ десекте болады. Бірақ та, пайда табу үшін іздеу жүйелерінің рейтингінде ресурстарды жылжытумен үнемі жұмыс істеу керек. Ең жақсы нұсқа-Google, Яндекс, Рамблер және т. б. алғашқы позицияларында дүкеннің пайда болуын қамтамасыз ететін сайттарды жылжыту бойынша мамандарға жүгіну. Қызықты және пайдалы мазмұнды уақытымен толтыруға, баннерлерге, конмәтінік жарнамаларға және ыңғайлы навигацияға қосымша шығындар тұрақты клиенттердің ағынымен тез өтеледі [15]. Электрондық коммерцияның артықшылықтары мен кемшіліктері Қазіргі кезде интернет арқылы жасалған сауда дәстүрлі сауда-саттықты қарқынды түрде алмастырады, алайда электрондық коммерцияның артықшылықтары мен кемшіліктерін әр жағдайда өлшеу керек. Бұл бизнес сізге сәйкес келе ме? Жасыратыны жоқ, көптеген салаларда әдеттегі дүкендер жабылып, виртуалды әлемге кетеді. Немесе, кем дегенде, желіде өкілдік алыңыз. 2020 жылдағы әлемдік электрондық коммерция нарығы бір минутқа-шамамен 4 триллион долларды құрайды! Дегенмен бұл есіктерді тақталармен жауып, сауда залын онлайн-сауда қоймасына айналдыру керек дегенді білдірмейді. Анықтайтын нақты критерийлер бар: Сіздің бизнесіңіз интернетте болуы керек пе? Артықшылықтары мен кемшіліктерін түсінейік. Бірақ алдымен e-commerce мәнін түсінуге тырысамыз. Электрондық пошта бір уақытта нақты поштаны алмастырып, іс жүзінде жойғандай, e-commerce дәстүрлі дүкендерге бағытталған. Компьютерлердің, желілердің және электронды төлемдердің пайда болуымен әдеттегі сауда-саттық Батыс өмір салты мен жалпы мағынасы үшін өзгертілді. Аз қозғалыс, жайлылық. Бұлар, табыстың құпиясы. Электрондық коммерция жоғарғы қарқынмен өсті. Адамдарға ыңғайлылығы мен қарапайымдылығы арқасында сату және сатып алу үшін ұсынылады. Қол еңбегін ауыстыру және шектеусіз ассортименттің арқасында сауда жағымды әрі тиімді кәсіпке айналды. Веб-дизайн мамандары, бағдарламашылар және маркетологтар соңғы пайдаланушыларға пайдалы азғырулардың кедергісіз ағынын қамтамасыз ету үшін инновациялар мен ғасырлық сауда тәжірибесін біріктіреді. Біз қолымыздан сатып алудың жеңілдігі адамдарды дәстүрлі бизнес парадигмасының мықты табанынан шығаратын ерекше кезеңде тұрмыз. Электрондық коммерция сайттары. 1С – Битрикс немесе Shopify сияқты мазмұнды басқару жүйелері (CMS) интернет-дүкенді екі рет басу арқылы орнату және басқару процесін автоматтандырады. Олардың артында тұрғандардың бәрін жалданған мамандар шешеді. Бірақ, негізінен, негізгі білімі бар кез-келген адам электрондық коммерция веб-сайтын оңай ашып, орната алады. Сіз оларды ұстануыңыз керек пе? Жауап әртүрлі. Көптеген компаниялар интернет-дүкенсіз жақсы өмір сүре алады және жақсы сезінеді. Электрондық коммерцияның артықшылықтары Бүкіл әлемдегі адамдар интернетке қосылған. Күнделікті ақпарат пен идеяларды іздеуден бастап, туған күнді ұйымдастыруға және сыйлықтар сатып алуға дейін интернет біздің өмірімізбен тығыз байланысты. Бұл сіздің жүрген жеріңізге қарамастан, бір саусақпен сатып алудың шексіз мүмкүндіктерін білдіреді. Мәскеуде немесе Нью-Йоркте, Құдай ұмытып кеткен ауылда немесе круиздік кемеде. Сонымен, интернет-дүкен дәстүрлі саудадан қалай асып түседі: сүйікті супермаркеттен айырмашылығы, кассадағы кезек қалыпты, онлайн сауда кезек пен қашықтықты білмейді. Сізге әлемнің кез-келген нүктесінен сайтқа жету және тапсырыс беру жеткілікті. Жүктеудің төмен жылдамдығы біршама кедергі жасауы мүмкін . Біз оның конверсия мен пайдаға қаншалықты зиянды екенін бірнеше рет айттық. Бұл сөздің әдеттегі көрінісінде дүкен ашу үшін қанша ақша қажет екенін қарастырыңыз. Үй-жай сатып алу (және тағы не жақсы, пәтерді тұрғын емес қорға аудару!) немесе ай сайынғы жалдау ақысы, сауда жабдықтарын әкелу, рұқсат беру құжаттарын төлеу және тексерушілердің «қарапайым жұмысы», белгілер, жөндеу. және нәтижесінде сіз бір-екі кварталдың радиусында тұратын клиенттердің шектеулі ағынын аласыз (сирек жағдайларды қоспағанда). Ауқым жоқ! Интернет-дүкен тауардың кез - келген мөлшерін орналастыра алады-физикалық дүкеннен айырмашылығы, онда сізде шектеулі және өте қымбат аймақ бар. Интернеттегі саудадағы сақтау және логистика мәселелерін өзіңіз үшін қолайлы модельді анықтау арқылы шешуге болады. E-commerce арқасында біз жұмыс күшін үнемдейміз. Бақылау және талдау. Дәстүрлі дүкеннің немесе дәріхананың иесі клиентті қаншалықты жақсы біледі? Бұл кезекте, сұхбат пен келушілердің сауалнамаларын жүргізуге болады, бірақ бұл әдістер ұзақ уақытты қажет етеді, таңдаулы және 100% нәтиже бермейді. Онлайн-саудада сіз әрқашан аудиторияңыздың кім екенін және сізді не қызықтыратынын, сайт қандай арналар арқылы табатынын, өзін қалай ұстайтынын, қаншалықты риза немесе бақытсыз екенін білесіз. Қуатты аналитика бизнес үшін үлкен артықшылықтар береді. Алғашқы сатып алуды рәсімдеу кезінде алынып отыр Байланыс ақпараты, cookies интеграциясы және басқа да қу техникалар сатып алушылармен байланыста болуға, оларға өз ықпалын таратуға және дүкенге қайта қайтаруға мүмкіндік береді. Бірақ бұл процесстегі ең әдемі нәрсе ̶ автоматтандыру. Желідегі сатып алушыларды бақылау арзан және қарапайым. Электрондық төлемдерді дамыта отырып, онлайн сатып алу ыңғайлы ғана емес, сонымен бірге әлдеқайда қауіпсіз болады. Сіз ақша құндылықтарын алуға, сақтауға және есепке алуға байланысты тәуекелдерді теңдеуден қауіпсіз түрде алып тастай аласыз. Шағын партиялармен жұмыс істеу және тіпті қолында ұсталмаған заттарды сату мүмкіндігі қалдық тауарлардың пайда болу қаупін және сапасыз партияларды сатып алуды азайтады. Тәжірибелі сауда қызметкерлері бұл қателіктердің не болуы мүмкін екенін біледі [15]. Сандық тауарлармен сауда жасау «нақты» ғана емес, сонымен қатар сандық тауарларға да табуға болады. Интернет-курстардың, бейнелердің, музыканың және ойын өнімдерінің барлық түрлерінің нарығы бүгінде жүздеген миллиард долларға жетіп, қарқынды дамып келеді. Танымал сандық өнімдердің ішінде: электрондық кітаптар; музыкалық және бейне файлдар; электрондық құжаттар; бағдарламалық жасақтама; оқу курстары мен бейне сабақтар; фотография, графика, қаріптер; кәсіби қызметтер; ойын өнімдері. егер сіз өте пайдалы, перспективалы және бір шаршы метр қойманы қажет етпейтін нәрсе туралы ойланатын болсақ интернет-дүкен арқылы сандық тауарларды сату өте жақсы! Электрондық коммерцияның кемшіліктері. Физикалық бөлшек сауда танымал. Ащы шындық, электрондық коммерцияның өсуіне қарамастан, дәстүрлі сауда тіпті дамыған батыс елдерінде де нарықтың көп бөлігін иемденуді жалғастыруда. Статистикаға сүйенсек, бүгінгі күні физикалық бөлшек сауданың онлайн-саудаға қатынасы шамамен 1:9 құрайды. Әрине, желіде өкілдіктің болуы көптеген фирмалар үшін жақсы көмек болады, бірақ «нақты» сатып алушылардан алынып отыр ақша айтарлықтай болып қала береді. Бірақ бұл электрондық коммерцияның жалғыз минусы емес. Егер сайт «құлап кетсе» не болады? Интернет - дүкен пайдаланушыларға қол жетімді болмаған кезде ешқандай сатылым болмайды. Егер сіз сенімді хостингті пайдаланбасаңыз, сайттың ұзақ тұруы сөзсіз. Бұзу қаупін қосыңыз! Кейбір жағдайларда, әсіресе бизнес иелері қауіпсіздікті сақтағысы келсе, бұзу құнды деректердің жоғалуына әкеліп соғуы мүмкін және пайдаланушылардың көз алдында дүкенді бұзуы мүмкін. Бүкіләлемдік ғаламтор компанияның өсуіне кез-келген географиялық кедергілерді жояды. Бірақ мақсаттарға жету үшін Сіз кәсіби маркетологтар, дизайнерлер, SEO оптимизаторлары, копирайтерлері бар байыпты ойыншылармен бәсекеге түсуіңіз керек. SERP-де интернет-дүкеннің жоғары орнын қамтамасыз етпестен, сіз елдің түкпір-түкпірінен келушілер армиясының ағынына сене алмайсыз. Есіңізде болсын: ең жақсы тауашалар үшін бәсекелестік ең қатал. Күн астындағы орынды бұзу үшін сізге білім, еңбекқорлық және, әрине, инвестиция қажет. Жеткізу қиындықтары. Жеткізу уақыты – бұл электрондық коммерция дүкендерінің ең маңызды кедергілері. Физикалық дүкен туралы айтатын болсақ, сатып алушы өнімді бірден үйге жібере алады. Бірақ сайт тек қолайлы пошта компаниясын таңдауды ғана емес (ол шалғай аудандарда болмауы мүмкін), сонымен қатар күте тұруды талап етеді. Ұзақ күте тұрыңыз. Кейбір интернет-дүкендер күні бойы жеткізуді қамтамасыз етеді, бірақ мұндай жылдамдық барлық жерде мүмкін емес. Тапсырыстарды сол күні жеткізудің жолын тапқанша, сіздің дүкеніңіз бәсекелестерден төмен болады. Өнімді сынап көру мүмкін емес. Ең озық интернет-дүкендер мәселенің шешімін кеңейтілген шындық түрінде тапты. AR технологиялары сатып алушыларға сауда алаңын аралап, барлық жағынан қарап, таңдалған өнімді көруге мүмкіндік береді. Бірақ e-commerce сайттарының көпшілігі үшін толықтырылған шынайылық қиял болып қала береді, біз онымен теленовосттар және нарық көшбасшыларының таңғажайып кейстері бойынша көбірек таныспыз. Алайда, басты мәселе техникалық шектеулерде, соның салдарынан AR нақты тәжірибеден алыс. Электрондық коммерцияның аталған артықшылықтары мен кемшіліктері туралы қысқаша қорытынды жасайтын уақыт келді. клиенттер өнімді оңай таба алады; сату мен сатып алудың ең жылдам әдісі; қол жетімділік 24/7 планетаның кез-келген нүктесінен; сайт сіздің клиенттеріңіз үшін жақсы конфигурациялануы мүмкін; қойма міндетті емес; физикалық дүкен қажет емес; өнімді сынап көру қиын; тауарларды жеткізу ұзақ уақытқа созылуы мүмкін; әрдайым үлкен бәсекелестікті жеңу керек. Бизнестің ерекшеліктеріне, клиенттердің қажеттіліктеріне, олардың орналасқан жеріне және басқа да ерекшеліктеріне сүйене отырып, сіз онлайн-сауданы ашқан дұрыс па, жоқ па, соны шеше аласыз. Интернеттегі сауда-саттықтың бизнес-идеясы интернет-дүкендер арқылы сауданың кемшіліктері; интернет-дүкендер арқылы сауданың артықшылықтары; интернет-сатудағы жаңадан келгендер. Бүгінгі таңда интернет арқылы сауда жасаудың бизнес-идеясы бүкіл әлемде кең таралған. Сауданың бұл әдісі әдеттегіден өте ерекшеленеді. Бұл айырмашылықтар сауда процедурасынан және сатылымға дейінгі және кейінгі әрекеттерден тұрады. Мысалы, тұтынушылардың қызығушылығын ояту, тауарлардың сатып алу тартымдылығын құру, тұтынушыға белгілі бір өнімді сатып алуға әсер ету мүмкіндігі, сауда нүктесімен кері байланыс әдісі. Қазақстанда интернет 20 ғасырдың 90-жылдарында өте кең таралды. Қазір көптеген қазақсандықтар өз өмірлерін интернетсіз елестете алмайды. Шынында да, қазіргі әлемде интернет бизнесті жүргізу үшін қолданылады, желілік компьютерлік ойындар ойнайды, бүкіл әлемнің пайдаланушыларымен байланысады, сонымен қатар интернет-дүкендерде сатып алады. Интернет арқылы тауарлар мен қызметтерді сататын дүкендердің көптеген артықшылықтары бар, сондықтан олардың саны үнемі өсіп келеді және олармен бірге сату саны да бар. Интернет-дүкендердегі сатып алулардың өсуі тұтынушылар тауарлар мен қызметтерге ең қолайлы бағаларды іздей бастаған кезде қаржылық дағдарысқа ықпал етті. Әрине, бүгінгі күнге дейін батыста интернет арқылы сауда Қазақстанға қарағанда белсенді дамыды. Шынында да, біздің елімізде электронды төлемдер жеткіліксіз дамыған, сонымен қатар тұтынушылар дәстүрлі түрде сатып алуға дағдыланған. Бірақ көп ұзамай интернет арқылы төлемдер кеңінен танымал болды және тұтынушылар өз қаражаттарына электронды төлем жүйесіне сене бастады. Енді интернет-дүкендерде тауарды немесе қызметті банктік аударым арқылы, қолма-қол ақшамен жеткізу кезінде курьерге, Яндекс-ақша, Вэбмани және басқаларын төлеу жүйесі арқылы төлеуге мүмкіндік бар. Бүгінгі таңда интернет-дүкендерде көптеген қажетті тауарлар мен қызметтерді сатып алуға мүмкіндік бар [12]. Интернет-дүкендер арқылы сауда-саттықтың кемшіліктері интернет - сауданың кемшілігі ̶ сауда нүктелері болмағандықтан, өнім бойынша кеңесшілердің болмауы. Сондықтан көптеген интернет-дүкендер тұтынушыларға электрондық пошта, телефон, Skype арқылы кеңес береді; тұтынушылар интернет арқылы сатып алудан қорқады, өйткені кейбір интернет-дүкендердегі жеткізу жүйесі сенімділікті шабыттандырмайды. Сондықтан, белгілі бір өнімді сатып алмас бұрын, жеткізу әдісіне, оның жұмыс уақыты мен тауарды әкелетін орынға назар аудару керек; интернет-сауданың маңызды жағымсыз сәті сатып алынып отыр тауарды күту уақыты. Жиі жағдайларда, егер тауардың бағасы аз болса, онда жеткізу уақыты ұзағырақ болады; сонымен қатар, интернет - дүкенде сатып алу кезінде оны сезінуге және көруге мүмкіндік жоқ. Осылайша, көптеген тұтынушылар бұл жаңалықты әлі игере алмаған жаңалық деп санайды, бірақ сатып алушылар таныстардың оң бағасына сілтеме жасай отырып, жақын арада онлайн-сатып алуды жиі жасайды; интернет-дүкендердің кемшілігі-клиенттің өз өнімін, фотосуретке және көрсетілген параметрлерге сәйкес алатынына, жеткізуші адал және тұтынушыны алдамайтынына кепілдік болмауы. Сондықтан тұтынушылар интернет-дүкен, оның қызметкерлері, төлем түрлері, жарамсыз немесе сапасыз тауарларды қайтару мүмкіндігі туралы ақпаратты білуі керек; интернет-дүкеннің жетіспеушілігінің мысалы-киім мен аяқ киімді кию әдісінің болмауы. Сондықтан көптеген дүкендер өз веб ̶ сайттарында тұтынушыларға олардың өлшемдерін анықтауға көмектесетін кестелер орналастырады. Интернет-дүкендер арқылы сауданың артықшылықтары интернет-дүкеннің басты артықшылығы-тауарлардың төмен құны. Өйткені, сауда компаниясы жалдау ақысын, қорғауды, жалақыны тікелей сатушыларға және, тиісінше, жұмысшылардан салық шегерімдерін төлеудің қажеті жоқ; Интернет -дүкеннің артықшылығы сонымен қатар тұтынушылардың жолға кететін уақыты мен қаражатын үнемдеу болып табылады, өйткені сатып алуды тікелей үйден жасауға болады, әсіресе бұл дүкендердің жұмыс уақыты – демалыссыз және түскі үзіліссіз тәуліктің кез келген уақыты; дүкендердің сайттарында тауар, оның сипаттамалары, параметрлері, мақсаты мен ерекшеліктері туралы толық ақпарат орналастырылған. Сайтта қалдырылған пікірлерден басқа сатып алушылардың өнімдерінің сапасы туралы пікірлерді білуге болады; сонымен қатар, дүкендер тауар өндірушілер туралы мақалалар жариялайды, бүгінгі күні көптеген тұтынушылар үшін бұл өте маңызды ақпарат. Виртуалды дүкендердегі ассортимент өте кең және интернет – мүмкіндіктердің арқасында үнемі өсіп отыруы мүмкін; сатушыларға сауда залдарының немесе қоймалардың ауданы бойынша шектеулер қажет емес. Интернет-дүкендерде тауарларды іздеу өте қарапайым және ең аз уақытты алады, тұтынушы өзіне қажет өнімді оңай табады; Мұндай дүкендерде сатушылар өнімді таңдамайды, оны сатып алуға көндіреді, кезекте тұрудың қажеті жоқ және сіз кез-келген жерге тауарларды жеткізуге тапсырыс бере аласыз [11]. Интернет-сауда бүгінгі таңда танымал және өсіп келеді. Тұтынушылар кез-келген мақсат үшін үйге қажетті тауарларды жеткізуге тапсырыс бере алады: өнімдер, жиһаз, техника, Құрылыс материалдары, кәдесыйлар, автомобиль, киім, аяқ киім және тіпті жылжымайтын мүлік. Интернет тұтынушыларға ең тиімді бағаларды таңдау, тауарлар мен қызметтерді несиеге, банк карталары бойынша немесе жеткізу кезінде қолма-қол төлеу мүмкіндігін ұсынады. Бірақ алаяқтықтың құрбаны болмас үшін Интернет арқылы сауатты сатып алу керек. Соңғы зерттеулерге сәйкес, әлем халқының жартысына жуығы Интернетке қол жеткізе алады. Бұл 3,2 миллиард адам, олардың арасында сіз кез-келген тауарлар мен қызметтерді сатып алушыларды таба аласыз. Интернетті пайдаланушылар саны тек өседі: технологиялар қол жетімді бола бастады және өмірінде интернет әрқашан болған ұрпақ өсіп келеді. IAB Europe мәліметтері бойынша Интернет-сатылымдар дағдарыс кезінде де өсуде, Украинадағы интернет-пайдаланушылардың 100% - ы өнімдер туралы онлайн-ақпарат іздейді, ал олардың 83% - ы интернет-дүкендерде кемінде бір рет сатып алған. Қазір тіпті ірі офлайн-ритейлерлер де интернет-сауданы игеруде, оның үстіне on-line және off-line ритейлін біріктіретін үлгі барынша тиімділікке ие. Е-commerce нарығы барлық ТМД елдерінде өсуде: ірі ресейлік сауда алаңының мәліметтері бойынша Tiu.ru олардың тауар айналымы 2014 жылы 1,5 еседен астам өсті және 7 млрд. рубльді құрады, 2015 жылы ̶ 12 млрд. prom.ua 2014 жылы тауар айналымы 2,5 еседен астам, ал 2015 жылы тағы да 2 есе өсті. Бұл ретте ТМД елдеріндегі online Ритейл нарығының үлесі әлі де өте төмен. Егер әлем бойынша орташа алғанда бұл көрсеткіш 8% - ды құраса, Еуропа мен АҚШ-тың ең дамыған елдерінде ол 12% - ға жетеді, ал Украинада бар болғаны 2% - ды құрайды, сондықтан әлі де өсетін жер бар [9]. 10-сурет - Уканиниядағы Е-commerce нарығы Интернетте тауарлар мен қызметтерді сатуды бастау офлайн нүктені ашқаннан гөрі оңай және арзан сізге қымбат сауда алаңдары мен қоймалар, арнайы дайындалған қызметкерлердің көп мөлшері қажет емес. Сіз сауда жабдықтарынсыз, коммуналдық төлемдерді және бақылау органдарының көптеген тексерулерінсіз жасай аласыз. Сондықтан, интернеттегі тауарлардың құны әдеттегі бөлшек саудаға қарағанда әлдеқайда төмен. Интернет-дүкен құрудың бастапқы шығындары сіз офлайнда болатын шығындармен мүлдем салыстыруға келмейді және интернет-бизнесті қолдау құны салыстырмалы түрде аз. Интернеттегі сауда-саттық мүмкіндіктері үлкен онлайн-базарлардың пайда болуымен айтарлықтай өсті: иә, дайын платформада интернет-дүкеннің веб-сайтын құру әлдеқайда арзан. Мысалы, порталдарда Prom.ua, Tiu.ru, Deal.by және Satu.kz сіз өзіңіздің веб-сайтыңызды жарты сағат ішінде арнайы білімсіз жасай аласыз. Интернет-сауда географиялық тұрғыдан тәуелсіз электрондық дүкеннің аудиториясы кез-келген дәстүрлі сауда орталығының аудиториясынан үлкен болуы мүмкін. Сіздің қалаңыздың немесе басқа қаланың басқа ауданы соншалықты маңызды емес. Үлкен аудиторияға қол жеткізу үшін үлкен қалада тұрудың қажеті жоқ. Сізге басқа аймақтардағы қызметкерлер қажет емес. Тауарларды пошта арқылы жіберуге болады: логистикалық жүйелер барлық елдерде белсенді дамып келеді, ал сатып алушылар мұндай жеткізу әдісіне үйреніп қалған. Интернет-сауда тәулік бойы маңызды емес, үкі немесе жапалақ, сіздің интернет-дүкеніңіз тәулік бойы ашық болуы мүмкін: өйткені сіз кез-келген уақытта және кез-келген жерде интернет болған кезде өтініштерді өңдеп, оларға жауап бере аласыз. Сонымен, сіз қажеттісін сата аласыз! Өйткені, сатып алушылар ешқашан ұйықтамайды. Интернет-сатып алушылардың мінез-құлқын талдаудан белгілі факт: жас аналар бала ұйықтап жатқанда сатып алуды ұнатады. Сонымен қатар, олар кешке өздері үшін, ал бала үшін ̶ күннің бірінші жартысында сатып алады. Егер демалыс күні ауа-райы жақсы болса, сатушы демала алады: сайттағы сатып алушылар тек кешке жиналады. Бірақ егер ауа-райы жақсармаса, сайтта күні бойы көптеген адамдар болады, тапсырыстың шыңы күннің ортасында болады. Мен сатушы, ол кіретініне жедел сұрау, шықса ұтыста. Сатып алушылардың белсенділігінің күнделікті таралуы елге байланысты-мұнда сіз әртүрлі елдердегі сатып алушылардың белсенділігі әдеттегі өмір салтымен қалай байланысты екендігі туралы қызықты мәліметтерді таба аласыз. Егер Сіз интернет-сатып алушылардың ерекшеліктерін, атап айтқанда жұмыстағы сатып алу белсенділігінің уақытын ескеруге дайын болсаңыз, бәсекелестерді айналып өте аласыз. Интернетте электроника, ұсақ тұрмыстық техника, билеттер, парфюмерия, косметика және күтім құралдары сәтті сатылатыны туралы бәрі сатылады. Сонымен қатар, Интернеттегі осы санаттағы тауарларды сату көлемі әдеттегі дүкендердегі сатылымнан асып түседі немесе олармен салыстырылады. Киім мен аяқ киім, автомобиль тауарлары, тұрмыстық тауарлар және тұрмыстық химия, құрылыс материалдары интернеттен сатып алушылардың қызығушылығының айқын көрінісі болып табылады. Алайда, бүгінде интернетте күрделі технологиялық жабдықты сатуға болады, оған сұраныс бір қалада немесе тіпті бір елде өте төмен, ал ғаламдық желінің көмегімен танымал пошта қызметтері кіретін кез-келген елдің тұрғындары сіздің клиенттеріңізге айналады. Украинада танымал «Кабанчик» қызметі бар, онда кез-келген қызметті кішігірім жөндеуден бастап репетиторлық немесе бизнес-консалтингке дейін «сатуға» болады. Маркетологтар мен жарнама берушілер көпшілікке кез - келген нәрсені айта алады, бірақ кез-келген бизнестің бір ғана басты мақсаты – пайда табу. Ал пайда – сіз білетіндей тапқан және үнемделген тұрады. Егер шығындарды азайтуға және сонымен бірге жаңа клиенттерді алуға мүмкіндік беретін құрал болса, онда сіз оны дәл қазір қолдануыңыз керек әйтпесе сіз бұл өмірде қателесесіз. Электрондық коммерция ̶ бұл дәл осындай құрал, сондықтан оны пайдалану қажеттілігі туралы сұраққа жауап айқын. Электрондық коммерцияның өзіндік ерекшеліктері бар, бірақ оларды игеру бір қарағанда қиын емес. Сізге үйрену және алға жылжу керек, басқа нұсқалар жоқ. Сенімсіздік, қорқыныш, психологиялық инерция ̶ біз бәріміз адамбыз, бірақ күмәнді тез арада шешкен дұрыс. Маған сеніңіз, сіздің бәсекелестеріңіз артқа отырмайды және олар электронды сатудың артықшылықтарын пайдаланады. 3.Мекеме сайтын жобалау және құру 3.1 Сайт құруда қолданылатын тілдер HTML туралы түсінік. HTML – веб аймақта көрсетілуге арналған үлкен мәтін мен басқа ақпараттардан тұратын веб-парақшаларды жасауға арналған белгіленді тілі. Ол алғашында ғылыми және техникалық құжаттарды халық арасында алмастыруға арналған тіл ретінде ойлап табылған. HTML - тілі құжаттардың құрылымын суреттеу үшін берілетін командалық қарапайым тегтерден құралады. Жұмысы – құжат тақырыптарын белгіленді, гипермәтінге белгілер орнату. HTML формалары. HTML формалары – сайттың ең басты, маңызды элементтерінің бірі болып саналады. Формаларды пайдаланушылар енгізген ақпараттарды жүйеге өңдеуге жіберу үшін қолданылады. Форма – тегтері арқылы құрылады. Форма сайтқа тіркелу, кері байланыс, сұрақтарға жауап беру, пікір қалдыру, дауыс беру, файлдарды жүктеу бөлімдерін жасау үшін пайдаланады. HTML тізімдері. Тізімдер – таңбалардан не сандардан басталатын, өзара бір-бірімен байланыста болатын сөздердің немесе сөйлемдердің үлкен жиынтығы. Олар әртүрлі деректерді реттеп қана қоймайды, оларды сайт оқырмандарына көрнекті және қолайлы түрде ұсынуға мүмкіндік береді. Тізімдер көбінесе меню навигациясын жасауда кеңінен қолданылады. Олар –
HTML сілтемелері. Сілтемелер веб-парақшаларын жасағанда қолданылатын ең көп таралған істердің бірі. Меню бөлімдерін немесе тарауларын да осы сілтемелер арқылы жүзеге асыруға болады. Демек олардың үстін түрту арқылы басқа мақалаға немесе басқа сайтқа ауысуға мүмкіндіктер бар. Оларды сөздер мен сөз тіркестерімен ғана емес, сурет арқылы да жүзеге асырлады. Сілтемеге жауапты тег , және оған сілтеме арқылы басқа параққа өтуге көмектесетін–“href”. HTML тілінде жұмыс жасау үшін қолданылатын тегтерге айта кетейік: HTML форматында мәтін элементін қоюдың жалпы схемасы келесі түрде жазылуы мүмкін: <"элемент аты" "атрибуттар тізімі"> элемент мазмұны . Элемент мазмұнының алдындағы конструкция элемент басының тегі деп аталады, ал элемент мазмұнынан кейін орналасқан конструкция элемент соңының тегі деп аталады. [20] HTML құжатының құрылысы бірінің ішіне бірі салынып отыр контейнерлерді қолдануға болады. Құжаттың өзі – бұл "HTML" атымен аталатын бір үлкен контейнер: Құжат мазмұны HTML элементінің өзі немесе гипермәтінтік құжат құжаттың басынан (HEAD) және денесінен (BODY) тұрады: Тақырып мазмұны; Құжат денесінің мазмұны; – құжат фонының түсін анықтайды. – мәтін түсін анықтайды. – шрифтің түсін анықтайды. HTML-құжатында графиканы қолдану: HTML-де бейнелерді қолдау – графика әлеміне жол. Құжатқа суретті Қою үшін: Сіз IMG элементін қолданасыз. Қойылған бейнесіздің құжатыңыздың бір бөлігі болып табылады; егер қолданушы сіздің құжатыңызды қолданатын болса, онда бейнеде онымен бірге жүктеледі және оның бөлігі тәрізді шығарылады. Егер браузер тек арнайы форматы қолдайтын болса, онда қолданушы кескінді көре алады. Ең қолайлы форматтар–GIF және JPEG. Мәтінге мәтіндік емес ақпараттар обьектісін қою үшін қолданылатын флаг-командалар: немесе – графиктік бейнелерді қоюға арналған команда; – дыбыстық фрагментті қоюға арналған команда; – видео фрагментті қоюға арналған команда. Графиктік бейнелердің параметрлері: WIDHT – пиксельмен өлшенетін суреттің ұзындығы; HEIGHT– пиксельмен өлшенетін суреттің биіктігі; ALIGN – тегістеу (ALIGN=LEFT – сол жақ өріс бойынша тегістеу, ALIGN=RIGHT – оң жақ өріс бойынша, ALIGN=TOP – жоғарғы шекара бойынша, ALIGN=BOTTOM – төменгі шекара бойынша, ALIGN=MIDDLE немесе CENTER – ортасы бойынша); HSPACE – графиктік бейнеден горизонталь бойынша алшақтығы; VSPACE – вертикаль бойынша алшақтық; ALT – бейнелерді белгіленді үшін қолданылатын альтернативті мәтін; – құжаттың фоны ретінде суретті қолдануға мүмкіндік береді. Мысал : . HTML-құжатында сілтемелерді қолдану: WWW ең күшті мүмкіндіктерінің бірі құжаттар арасындағы гипермәтінік байланысты ұйымдастыру мүмкіндігі болып табылады. HTML тілінің жабдықтарын сипаттамастан бұрын мұндай байланыстарды ұйымдастыру үшін Internet-те ресурстардың ұқсастығы туралы әңгімелеу қажет. Internet-те ақпараттардың көлемі өте үлкен және оларға енудің көпәдістері бар. Бөле кресурстардың орналасқан жерін көрсету үшін URL (Uniform Resource Locator) атымен аталатын жазба қолданылады. Ол ресурсқа ену әдісін және оның орналасқан жерін сипаттайды. URL түрі мынадай: әдіс://[қолданушыаты@][хост][:порты][ресурсаты], мұндағы: әдіс – ресурс қақарайтын әдісті теңестіреді, қолданушыаты – жүйеде қолданушының атын көрсетеді, әдетте анонимдік ену ұсынылады; хост – ресурс орналасқан хосттың желідегі атын (немесе желілік адрес) көрсетеді; порты – сервиске енетін порттың нөмері; ресурс аты – хостағы ресурсты теңестіреді және ену әдісінен тәуелді. Көптеген Internet сервистері үшін ресурстарға ену әдістерінің идентификаторлары бар және белгіленулері төмендегідей: http – WWW-да қолданылатын HTTP протоколы бойынша ену; ftp – FTP протоколы бойынша ену; telnet – telnet протоколы бойынша ену, эмуляция терминалы; gopher – Gopher-серверінеену; wais – WAIS-ке (Wide Area Information System) ену; news – Usenet жаңалықтарынаену; file – жергіліктіфайлдарғаену. Құжаттағы қандайда бір элементті мәтінік сілтеме ретінде жазу үшін оны тегінің ішіне кіргізсе жеткілікті (anchor). Мұндай тегтердің толық систаксисі: …, мұндағы параметрлер келесі түрде болуы мүмкін: HREF – міндетті параметр, біздің сілтеме жасайтынымыз URL немесе файл екенін анықтайды. Егер біз файлға сілтеме жасайтын болсақ, онда HREF өрісі Web-сервер файлдық жүйесіндегі файл атынан тұрады. NAME – егербұл параметр көрсетілсе, онда сілтеме ешқайда сілтемейді. Бірақта бұл жағдайда тегі құжаттағы HREF параметріндегі # символын қолдана отырып сілтеме жасауға болатын таңбаның атын көрсетеді; target – құжаттың бейнеленетін терезесінің немесе рамкасының атын көрсететін параметр. Егермұндай атпен терезе немесе рамка жоқ болатын болса, онда жаңа терезе ашылатын болады. CSS туралы түсінік. CSS – веб беттерді форматтауда қолданылатын белгіленді тілі. Бұл тіл «каскатты стиль кестесін» білдіреді. 1990 жылдары веб стандарттау істері қарқынмен дамыды және веб дизайнерлер үшін сайт жасауда ортақ бір стандарт керек болды. Сөйтіп HTML 4.01, XHTML және стандарт CSS пайда болды. Каскатты стиль кестесі терминін 1994 жылы Хокон Виум Ли енгізді. Егер HTML-ді кірпішпен қаланып, қабырғалары тұрғызылып, шатыры жабылған үйге теңейтін болсақ, сол үйдің жиһаздары CSS болар еді. Бірақ HTML-ге қарағанда CSS-тің синтаксисі күрделірек.Себебі, тегтерінің қалай пайдалану керек екенін ұққаннан кейін еш қиналмастан веб бетті жаза беруге болады. Ал CSS-те стилді белгіленді керек, оны қай жерде қалай қолдануғаболатынын да үйреніп алу керек. CSSартықшылықтары: Код көлемін едәуір кемітеді және оны оқуға қолайлы етеді; CSS көмегімен HTML тілінде беруге болмайтын параметрлерді көруге болады. Мысалы: сілтеме астындағы сызықты алып тастауға болады және т.б. CSS арқылы веб беттің сыртқы көрінісін оңай өзгертуге болады.Мысалы: Сіз HTML-де 30 беттегі шрифт түсін қызыл еттіңіз, оны өзгерту үшін әр бетке кіріп шрифтті ауыстыру керек. Ал CSS-те 30 бетті бір ғана стиль кестесінде өзгертуге болады. JavaScript туралы түсінік.[20] JavaScript – обьектіге бағытталған скрипттік (немесе сценарийлер) бағдарламаау тілі. ECMAScript тілінің диалекті болып табылады. 1995 жылы Брендан Эйхтың бастамасымен құрылды. Одан бөлек JavaScript құрылуына Netscape Communications негізін қалаушылардың бірі –Марк Андрессен және Sun Microsystems компаниясын құрушы – Билл Джой атсалысты. Басында тілге Mocha атауы берілді, одан кейін ол LiveScript деп аталды. Бірақ синтаксиске C және Java тілдерінің септігі тиді, сол уақытта Java сөзі атақты болғандықтан, 1995 жылдың желтоқсанның 4-і күні LiveScript атауы JavaScript болып ауысты. JavaScript тілінде жасалған бағдарламаларHTML-құжаттамалары құрамына қосылады және солармен бірге таралады. HTML-де JavaScript тілін қосылуы үшін тегтері пайдаланылады. JavaScript мүмкіндіктері: Браузер жұмысын бақылауға мүмкіндік береді. Демек, Window объектін экранға қалқып шығатын диалогтық терезелерді, браузердің жаңа терезелерін құруға, ашуға және жабуға, қозғалтурежимдерін беруге және терезелер өлшемдерін бере алады; HTML-құжаттамаларың оқуға, кейде олармен әрекет етуге мүмкіндік береді. Мысалы, Form объектін және олардың құрамындағы мынадай объектілердің әрекет етуін қамтамасыз ете алады:Button, Chekbox, Submit, Select, Hidden, Password, Radio, Reset, Text және Textarea; JavaScript шамаланып жүргізілген математикалық есептеулерді орындауға мүмкіндік береді және тағы да басқа көптеген мүмкіншіліктерге ие. Java Script негіздері: JavaScript — бұл салыстырмалы қарапайым объектілі – бағытталған тіл, және ол үлкен емес клиенттік және серверлік қосымшаларды Интернет үшін жасауға және құруға арналған. JavaScript тілінде жазылған бағдарламалар HTML-құжаттамалары құрамына қосылады және солармен бірге таралады. Көру бағдарламалары (ағылшын тілінің browser сөзінен шыққан браузерлер) Netscape Navigator және Microsoft Internet Explorer типтері бағдарлама-қоюшы құжаттамаларында тұрғызылған құжат мәтіндерін таниды (script-коды) және оларды орындайды. Олай болса, JavaScript — бағдарламалаудың интерпретацияланатын түрі. JavaScript жасалған бағдарламаларпдың мысалы ретінде пайдаланушымен енгізілген мәлімттерді тексеретін немесе құжаттаманы ашу немесе жабу кезінже қандай да бір әрекеттерді орындауға атқаратын бағдарламаларын қарастыруға болады. Мұндай бағдарламалар негізінен пайдаланушының әрекетіне әрекет ете алады – тышқан пернесін басу, экранды формаға мәліметтерді беру немесе тышқанды жылжыту арқылы беттерде жылжуға мүмкіндік береді. Одан басқа, JavaScript-бағдарламалар браузерлердің өзін және құжаттамалар атрибуттарын басқара алады. JavaScript тілі синтаксисі бойынша Java тілімен ұқсас бола отырып, объектілі модельді қоспағанда, өз кезегінде мәліметтердің статикалық типтері және қатаң типтеу қасиеттеріне ие емес. JavaScript бағдарламасында Java бағдарламасынан өзгешелігі, кластар түсінігі тілдің синтаксистік конструкциясының негізі болып табылмайды. Мұндай негіз болып мәліметтердің алдын ала анықталған типтерінің қатары, демек атқарылатын жүйемен көтерілетін типтері: сандық, булевтік және қатарлық есептеледі, сонымен қатар өз бетінше дербес функцияларды орындаушылар және объектілер әдістері (JavaScript терминологиясындағы әдістер — және сол сияқты басқалар, демек функция/бағдарламалар); өз қасиетеріне және әдістеріне ие алдын ала анықталған объектілер үлкен қатарына ие объектілі модель және ь.б., сонымен қатар жаңа объектілерді пайдаланушылар үшін бағдарламалардағы тапсырмалар ережелері қатары және т.б. жатады. JavaScript бағдарламаны жасау үшін ешқандай қосымша құралдар қажет емес, тек қана сәйкес версиядағы JavaScript тілін көтере алатын және HTML – құжаттамаларды құруға мүмкіндік беретін мәтіндік редактор болса болды. Бағдарлама JavaScript тікелей HTML-құжаттама мәтінінде тұрғызылатын болғандықтан сіз өзіңіздің жұмысыңыздың нәтижесін құжаттаманы браузермен көру кезінде көре аласывз және қажет болғанда өзгерістер енгізуге мүмкіндігіңіз болады. JavaScript, Global, Object, Error, Function, Array, String, Boolean, Number, Math, Date, RegExp сыйақты бірнеше енгізілген объектіден құралады. Бұдан басқа, JavaScript қатаң түрде айтқанда, міндетті түрде функция мен әдіс болып табылмайтын енгізілген операциялар жинағынан, сонымен қатар, программаның орындалу логикасын басқаратын енгізілген операторлардың жинағынан құралады. JavaScript синтаксисі негізінен Java тілінің синтаксисіне сәйкес келеді, бірақ сценарилер тілін үйренуге жеңілтету үшін онымен салыстырғанда жеңілдетілген. Мысалы, айнымалылар декларациясы оның типінен құралмайды, қасиетте типсіз болады, ал функция декларациясы программа мәтінтінде оны шақырғаннан кейін тұруына болады. Объектілер жайында жалпы мағлұматтар: JavaScript тілі JavaScript және С++ тілдерімен салыстырғанда қатаң түрде объектілер классынан тұрмайды. Оның орнына олар үшін объектілерді құруды жады бөлу жолымен жадыны конструкторларды қолдайды, ол Оның орнына ол объектілерді олар үшін жады бөлу және олардың барлық немесе кейбір қасиеттерін иницализациялау жолымен құратын конструкторларды қолдайды. Барлық конструкторлар объектілер болып табылады, бірақ бар объектілер конструктор болмайды. Әрбір конструктор, протатипті және бөлінетін қасиеттерге негізделген ізін басуды іске асыру үшін қолданылатын prototype қасиетін иеленеді. Объектілер new операциясында конструкторларды шақыру жолымен құрылады; мысалы new String (жаңа жол) String жаңа объектісін құрады. New−сыз конструкторды шақыру нәтижесі конструкторға тәуелді. Сонымен, String("бұл жол") , объект емес көп қолданылатын жолды құрады. [19] JavaScript протатипке негізделген, із басуды қолдайды. Әрбір конструктормен сәйкес протатип байланысқан, және конструктормен құрылған әрбір объект осы прототипке сілтемені құрайды (объектінің порототипі деп аталынатын). Прототип өз кезегінде, өз прототипіне және ары қарай сілтеме құруы мүмкін. Осылайша прототиптер тізбегі құрылады.Объектінің қасиетіне сілтеме− бұл берілген атпен қасиетті құрайтын объектілер прототипінің тізбегінің бірінші прототипіне сілтеме. Басқа сөзбен айтқанда, егер берілген объектінің берілген атпен қасиеті болса, онда осы қасиетке сілтеме қолданылады, егер жоқ болса, онда осы объектінің қасиеті зерттеледі және т.б.. Объектілер классына негізделген, объектке бағытталған тілдерде, ағымдағы қалып класстар экземплярларымен іске асырылады. әдістер класстармен, ал із басушылық құраммен және мінез құлқымен . JavaScript та ағымдағы қалып және әдістер объектімен іске асырылады, ал құрамы мен мінез құлқы із басады. Барлық объектілер, олардың прототипінен құралатын,қасиеттерден құралады, осы қасиеттерді және оның тағайындалуын бөледі. Класстарға негізделген тілдерден айырмашылығы, қасиеттер объектіге оларға мәндерді меншіктеужолымен динамикалық түрде қосылуы мүмкін. Жеке жағдайда, конструкторлар мәндерді барлығына немесе құрылатын объектінің кейбірқасиеттеріне меншіктеуге міндетті емес. JavaScript-ті қысқаша түрде сипаттағаннан кейін, оның негізгі түсініктерінің формалды емес анықтамаларын берейік. Тип – берілген деректер мәндерінің жиынтығы. Примитивті мән – Undefined, Null, Boolean немесе String типтерінің біреуінің элементі. Примитивті мән, бұл – тіл реализациясының (жүзеге асуының) ең төменгі деңгейінде берілетін деректер. Объект – Object типінің элементі; әрқайсысы примитивті мән, объект немесе функция бола алатын қасиеттердің ретсіз жиынтығы болып табылады. Функция болып табылатын қасиет әдіс деп аталады. Конструктор – объектілерді жасап, инициализациялайтын функция. Әрбір конструктор, қасиеттерді мұрағаттап, бөлу үшін қолданылатын сәйкес прототипке ие болады. Прототип – құрылымды, жағдайды және мінез-құлықты мұрағаттаушы жүзеге астыру үшін JavaScript-та қолданылатын объект. Конструктор объектіні жасайтын кезде, объектіге құрылымның прототипіне апаратын нақсыз сілтеме болады, бұл сілтеме осы объектінің қасиеттеріне апаратын сілтемелерге рұқсат беру мүмкіндігін ұсынады. Прототиптің қасиеті, өзінің негізінде жасалған барлық объектілер тарапынан бөлінеді. Тіл объектісі – сценарийлердің орындалу аясы тарапынан емес, JavaScript тілінің реализациясы тарапынан жүзеге асатын кез келген объект. Тіл объектілерінің бір бөлігі іштей құрылған болып табылады да, басқа бөлігі сценарий орындалу кезеңінде жасалады. Іштей құрылған объект – орындалу аясына тәуелсіз түрде JavaScript тілінің реализациясы тарапынан жүзеге асатын кез келген объект. Барлық іштей құрылған объектілер тіл объектісі болып табылады. Аяның объектісі – тілдің объектісі болып табылмайтын және сценарилердің орындалу аясы тарапынан жүзеге асатын кез келген объект. Белгісіз мән – айнымалыға ешқандай мән берілмегенін білдіретін примитивтік мән. Undefined типі – белгісіз болып табылатын жалғыз undefined мәнінен тұратын тип. Нөлдік мән –нөлдік, бос немесе мүлдем жоқ болған сілтемені білдіретін примитивтік мән. Null типі – нөлдік болып табылатын жалғыз null мәнінен тұратын тип. Логикалық мағына – шындықты немесе өтірікті білдіретін Boolean типінің примитивті мәні. Boolean типі – нақты екі мәннен: true (шындық) және false (өтірік) тұратын тип. Логикалық объект – іштей құрылған объектінің көшірмесі болып табылатын Object типінің элементі. Басқаша айтқанда, логикалық объект new Boolean (value) өрнегімен жасалады, мұндағы value – логикалық мән. Нәтиже шығаратын объект Boolean типіндегі нақсыз (атаусыз) мәнге ие. Мәтін жолының мағынасы – string типіндегі элемент. Символдар жолын, демек 0-ден немесе Unicode-ғы одан да көп символдардан (демек белгісі жоқ 16 биттік бүтін сандар) тізбектелген массив. String типі – бұл тип барлық мүмкін болған мәтін жолының мәндерінен тұрады. Мәтін жолының объектісі –іштей құрылған объектінің көшірмесі болып табылатын Object типінің элементі. Басқаша айтқанда, мәтін жолының объектісі new string (value) өрнегімен жасалады, мұндағы value – мәтін жолының мәні. Нәтиже шығарушы объект string типіндегі нақсыз (есімсіз) қасиетке ие болады. Сандық мән – Number типінің элементі. Нақты түрде белгілі бір санды береді. Number типі – барлық мүмкін болған сандық мәндерден тұратын тип. Шексіздік – Number типінің элементі болып табылатын примитивтік Infinity мәні. NaN – Number типінің элементі болып табылатын примитивтік NaN (сан емес) мәні. JavaScript тілініңнегізгі функциялары: 1. Object (объект) әректтердің бәрі осымен жасалады. Бұл, броузер терезесінде ашылатын құжат немесе броузер терезесінің өзі, не бомаса, құжаттың қандай да бір бөлігі болуы мүмкін. Қарапайым түрде: бұл, өз интернет бетімізде қолданатын кез келген виртуалды «зат» болуы мүмкін. Біз стандартты JavaScript объектілерін қолданып, не болмаса, оларды өзіміз ойлап тауып, жасай аламыз. Онымен қоса, программаның өзі іші қолданыс үшін өз жұмысы барысында объектілерді жасай алады. 2. Property (қасиет) – мұны түсіндіріп жату да қажет емес сияқты. Онсызда, әрбір объектіге тән өз қасиеттерінің болатыны бәріне белгілі. Бір ғана объекті көптеген қасиеттерге ие болуы мүмкін: мысалға, бір үй үлкен және кішкентай, көк және қызыл болуы мүмкін. Әр түрлі объектілер бірдей қасиеттерге ие болуы мүмкін. Мысалға, бір ағаш, жаңағы үй сияқты үлкен және кішкентай, көк және қызыл болуы мүмкін... Объектілердің көптеген қасиеттерін біз әдістер арқылы өзгерте аламыз. 3. method (объект әдісі) – бұл, бізге объектінің белгілі қасиеттерін өзгертуге, демек бұл объектілерді басқаруға және кейбір жағдайларда олардың құрамын өзгертуге мүмкіндік беретін әрекет немесе әдіс. JavaScript-те қолданылатын көптеген әдістерді, сіз мұнда таба аласыз. 4. event (оқиға) – сізге бұл сөз таныс, себебі бұл туралы біз оқиғалар өңдеушісінде айтып кеткен боламыз. Оқиға деп барлық болып өткен жағдайды айтамыз: терезенің ашылуы, терезеге құжатты жүктеу, тышқанның батырмаларын басу немесе жай ғана курсорды экран бойынша жүргізу пернетақтадағы батырмаларды басу... – бұл оқиғалар кіші және үлкен программалардың орындалуын бастай алады. 5. Оператор, бұл – компьютерге арналған команда, құрылым. Программада кез келген операторға жолыққан кезде, оны компьютер нақты түрде орындайды. Әскердегі сияқты: СОЛ-ҒА! Немесе ОҢ-ҒА!, осыдан кейін тыңдамай көр. Әрбір программалау тілі өзіне тән анық белгіленген операторлар жиынтығына ие болады. Әдістер, қасиеттер және объектілермен салыстырғанда, біз өз операторларымызды жасай алмаймыз: тіл интерпретаторы оны түсінбей, машинаға біздің не айтқымыз келгенін нақты түрде аударып бере алмайды. 6. Процедура немесе функция, бұл – операторлардың белгілі тізбектілігі, демек командалар жиыны, олардың тізбекті түрде орындалуы белгілі бір нәтижені тудырады. Мысалға, сіздің тарапыңыздан қойылған және біреу тарапынан орындалатын мына бір функцияның (процедураның): «стаканды ал, кранды аш, су толтыр, сосын маған алып кел» нәтижесі: Сіз краннан алынып отыр сумен толтырылған стакан аласыз. 7.Айнымалылар программлау тілдерінде белгілі типтегі деректерді сақтау үшін қолданылады, мысалға, объект қасиеттерінің параметрлерін сақтау үшін көмекші болады. Әрбір айнымалы өз атауына ие болып, программаның орындалу барысында өзгере алатын тек бір мәнді ғана сақтайды.[16] JavaScript тілінің мүмкіндіктері: Бұл тілдің көмегімен көрінетін элементтермен және HTML – құжаттамалардың мазмұнымен динамикалы басқаруға болады. Экранда қрнектелетін құжаттамаға шамаланып құрылған HTML құжаттамаларды браузермен жүктелген құжаттамаларды синтаксистік талдау процесінде жазуға болады. Document объектісінің көмегімен құжаттамаларды «нольден бастап» генерациялауға боладжы, ол негізінен пайдаланушының жасаған алдыңғы әрекеттеріне немесе қандай да бір факторға байланысты жүргізілуі мүмкін. JavaScript браузер жұмысын бақылауға мүмкіндік береді. Мысалы, Window объекті экранға қалқып шығатын диалогтық терезелерді шығаруға, браузер жаңа терезелерін құруға, ашуға және жабуға, қозғалту режимдерін беруге және терезелер өлшемдерін беруге және т.б. мүмкіндік береді. JavaScript құжаттамалар ішіндегілермен бірге өзара әрекет етуге мүмкіндік береді. Объект Document және оның ішіндегі болатын объектілер бағдарламаларға HTML- құжаттамалары бөліктерін оқуға және кейде олармен әрекет етуге мүмкіндік береді. Мәтінің дәл өзін оқуға мүмкін болмайды, бірақ, мысалы, сол құжаттаманың ішіндегі гипермәтінді сілтиемелер тізімін алуға мүмкіндік бар. Ағымдағы мезеттерде құжаттамалар мазмұнымен өзара әрекет етудің кең мүмкіндіктері Form объектін және оның құрамында болуы мүмкін объектілермен өзара әрекет етудің қамтамасыз ете алады, атап айтсақ: Button, Checkbox, Hidden, Password, Radio, Reset, Select, Submit, Text және Textarea. JavaScript пайдаланушымен өзара әрекеттесуге мүмкіндік береді. Тілдің маңызды ерекшелігі болып ондағы таралған жағдайларды өңдеушілерді анықтау мүмкіндігі – кодтың шамаланған порцияларын анықтау, нақты жағдайлар түскен кезде әрекет ете бастайды (әдетте пайдаланушы әрекетінде). JavaScript жағдай өңдеушілер ретінде кез келген алдын ала берілген функцияларды пайдалана алады. Мысалы, қатарда арнайы хабарламаның жағдайын шығаратын, әрине егер пайдаланушы тышқан пернесін гипер мәтіндік сілтемеге алып баратын болса немесе экранға диалогты терезені нақтылауды сұрауға сұрау бере отырып шығратын болса сол әрекеттерді орындайтын бағдарламаларды жазуға болады немесе пайдаланушымен енгізілген мәндерді тексеруге және егер нгізу жағдайларында қателік орындаған жағдайда сәйкес диагностиканы беріп және дұрыс мәнді енгізуге мәжбүрлейді. JavaScript шамаланып жүргізілетін математикалық есептеулерді орындауға мүмкіндік береді. Одан басқа бұл тіл күн және уақыттың мәндеріне ие дамыған жұмыс құралдарына ие. JavaScript негізінен CGI – бағдарламаларына балама ретінде және Perl сценарийі тіліне баламалар ретінде, сонымен қатар Java тілдеріне қосымша толықтырулар ретінде құрылған. Мәліметтердің негізгі типтері: Ауыспалылар мәндері, функциялары және өрнектері келесі типтерде болады: бүтін сандар: ондық жүйе ішінде бірліктер: 0, 29, 70, -147 және т.б.; 16-дәрежелікте: 0х70 немесе 0х70, 0XFA7D0 және т.б.; 8-дәрежелікте: 070, 0710 (Жетекші ноль 8 дәрежелік сандар қатары символы ретінде қабылданады және т.б.) Заттық сандылар: 0.0, -2.9, 0.7E1, 14.7e-2, 1e+308 (максималды заттық саны), 1.001e-305 (модуль заттық сан бойынша минимальды, ол нольден ерекшеленеді) және т.б.; логикалық (булевтік): true и false; қатарлық: "Сәлем, жақсы!", "Тамаша", 'Сөз "Сәлем!" тырнақшаға алынады және қатар ішінде болады', "Екінші бір нұсқа 'Сәлем' тырнақшада және қатар ішінде" және т.б. (тырнақшалардың екі типі де мүмкін және осындай жұптарды бір бірінің ішінде көп ретті пайдалануға да болады). Арнайы символдар символдар комбинациясымен белгіленеді \ және әріптер (немесе цифрлар тізбектілігі), мысалы: \b — "забой", \n — жаңа қатарға алмастыру, \" — "тырнақша". null — «бос көптікті» мәндерді белгіленді үшін арнайы мәндер. Ауыспалылар. Типтерін келтіру: Глобальды ауыспалыларды бағдарлама мәтінінің кез келген жеріне мәндерін қарайым тағайындау арқылы беруге болады. Бірақ, ауыспалылар негізінен атқарылу кезіндегі төмендегілер шақырылғанға дейін анықталуы қажет: var myVariable=0.1 var B=false және т.б. Мұнда ауыспалы типі мәндерді тағайындау типіне келтіріледі, және одан арғы уақыттарда сол ауыспалыны басқа типтегі мәнді тағайындау үшін пайдалануға болады: myVariable="Енді бұл мәтіндік ауыспалы болып табылады" Тапсырмаларда резертеліп қойған сөзді var ауыспалы пайдалану міндетті емес, бірақ мүмкінгінше, себебі ол Microsoft фирмасының кейінге қалдырылуын пайдалануға көмектеседі және бағдарлама мәтінін анағұрлым жақсы құрылымданған етеді. Жұмыс барысында ауыспалы орнына window ағымдағы объектісінде сондай атаумен жаңа поля құрылады. Функцияларда тапсырмаларда локальды ауыфспалыларды пайдалану міндетті болып табылады (немесе глобальды ауыспалы құрылатын болады). Бір өрнекте сандың және қатарлық мәндер болуында қатарлық типке келтіру жүргізіледі. Ауыспалы мәнімен a=7+"рет өлшеп,"+1+"рет кес" Мұнда келесі қатар түзіледі "7 рет өлшеп, 1 рет иелен". Атап өту қажет, сонымен қатар қазірде әрекет етіп жүрген функциялар parseFloat және parseInt бар, олар негізінен қатарлық мәндерден сандық мәндерге түрлендіруді орындайды. Ауыспалының индикаторы болып "A" дан "Z" дейін, және "a" дан "z" дейін, цифрлар "0" ден "9"ға дейінгі әріптер қатарларының символдары тізбектілігі есептеледі, сонымен қатар астын сызылған символдар есептеледі "_". Мұнда аталудың бірінші символы болып цифр емес, ал бас әріппен жазылған сөздер және бас әріптен басталатын сөздер ерекшеленеді. 3.2 Онлайн-дүкен әзірлеу және іске асыру Мекемеге арналған интeрнeт-дүкeн aқпaрaтты, aртық нeмece қaжeтcіз aқпaрaтты жинамауы керек, бұл рeттe caтып aлушығa oны қызықтырaтынын oңaй тaбуғa мүмкіндік бeрeтін тaуaрлaрды ұcыну тәcілі бoлуы, coндaй-aқ дүкeн ecтe caқтaу үшін oны бacқaлaрмeн бірдeңe қызықтырып көріңіз. Coдaн кeйін қaжeт бoлғaн жaғдaйдa клиeнт oғaн қaйтa-қaйтa oрaлaды, oны дocтaры мeн жaқындaрынa кeңec бeрeді. Интернет-дүкен құру – электрондық сауда құралын ұсынады және дәстұрлі дүкенсіз сатылымды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Интернет-дүкен үлкен көлемдегі ақпаратты орналастыруға, оперативті түрде тауарлардың түр түрін жаңартуға, жұмыс үдерісін қадағалауға ыңғайлы. Caту бaғдaрлaмacы тұтынушығa ыңғaйлы бoлуы кeрeк. Бұл oның жeкe дeрeктeрі мeн қaлaулaрын caқтaу кeрeк дeгeнді білдірeді. Бұл тұрaқты клиeнттeр үшін тaуaрлaрғa тaпcырыc бeруді жeңілдeтeді жәнe oлaрдың қaнaғaттaну дeңгeйін aрттырaды. Қoлдaнушылaр қaжeтті тaуaрлaрды ұcынылғaн өнімді әдeттeгі көру aрқылы, coндaй-aқ іздeу жүйecі aрқылы әртүрлі тәcілдeрмeн іздeугe бoлaтындaй eтіп жacaу кeрeк. Тaпcырыcтың oңтaйлы жәнe eң ыңғaйлы әдіcі «ceбeт» дeп aтaлaды. Бaрлық ірі дүкeндeрдe oл қaндaй дa бір түрдe қoлдaнылaды, бірaқ мaғынacы бір бoлып қaлaды: ceбeт – дүкeндe caтып aлушы тaңдaғaн тaуaрлaр тізімі ғaнa (бұл үлкeн cупeрмaркeттің кeлушілeрі бaр бірдeй ceбeт – тeк виртуaлды). Интeрнeттeгі тaпcырыc бeру жүйecімeн жeткізуші eгжeй-тeгжeйлі aқпaрaт aлaды, coның ішіндe нecиeлeр мeн caтып aлу шaрттaры, жeткізілгeн бөліктeрдің caны турaлы жәнe т.б. Бұл дeрeктeрдің бaрлығы жүйeдe oңaй қoл жeтімді. Aшылмaлы мәзірдeн caтып aлу жәнe жeткізу үшін элeмeнтті тaңдaу өріcтeрдің көпшілігін aлдын-aлa тoлтырaды. Қaжeт бoлca, cіздe кeз-кeлгeн мәлімeттeрді өзгeрту мүмкіндігі бaр. Жүйe иeрaрхияғa cәйкec нaқты пункт үшін тaпcырыcты бeкітушігe aвтoмaтты түрдe жібeрeді. Бeкітуші eгжeй-тeгжeйлeрді қaрaп, бұйрықты мaқұлдaуы нeмece қaбылдaмaуы мүмкін. Мaқұлдaнғaн жaғдaйдa, oл өнім бeрушігe жібeрілeді. Бac тaртқaн жaғдaйдa, бeкітуші бac тaрту ceбeбін eнгізугe мүмкіндігі бaр. Cұрaу caлуды oнлaйн-тaпcырыc жүйecі aрқылы aнықтaуғa нeмece қaжeт бoлca БҚ өзгeртугe бoлaды. Мұның бәрі жұмыc oрнынaн шықпaй-aқ жүрeді. Cұрaулaрдың күйін кeз кeлгeн уaқыттa жәнe кeз кeлгeн жeрдeн көругe бoлaды.[17] Элeктрoнды дүкeн жұмыcының aлгoритмін әзірлeу. 11-суретке сәйкес Интeрнeт-дүкeн caйтынa кіріп, Бacты бeт aшылaды, oндa тіркeлуді нeмece тіркeлгeн пaйдaлaнушылaрғa дeрбec дeрeктeрді eнгізуді cұрaйды. Диcкігe caнaт бoйыншa, өндіруші бoйыншa, aтaуын іздeу бoйыншa нeмece диcк мұқaбacынa cәйкec кeлeтін cурeткe бacу aрқылы өту мүмкін. 11-сурет - Дүкeн жұмыcының aлгoритмі Тaуaрды тaңдaғaннaн кeйін тіркeлгeн пaйдaлaнушығa төлeм әдіcін жәнe тaуaрды жeткізу тәcілін тaңдaу ұcынылaды. Бaрлық дeрeктeрді тeкceріп, тaпcырыcты рacтaу қaжeт бoлaды. Жacaлғaн тaпcырыc турaлы aқпaрaтты дүкeн мeнeджeрі қaрaп, oрындaуғa бeрeді. Aмaлдaрды oрындaуғa SQL (Structured Query Language) құрылымдық cұрaныc тілінің құрaлдaры қoлдaнылaды. Delphi қocымшaлaрындa BDE мeхaнизмін қoлдaну бaрыcындa мәлімeттeр жиыны рeтіндe SQL-cұрaныcты oрындaуды бeрeтін Query нeмece StoredProc кoмпoнeнттeрі қoлдaнылaды. SQL құрaлдaрын жeргілікті жәнe қaшықтaғы мәлімeттeр қoрымeн aмaлдaр oрындaуғa қoлдaнуғa бoлaды. Прoгрaммaлaудың прoцeдурaлық тілінeн aйырмaшылығы: eceптeу прoцecтeрін бacқaру инcтрукцияcы (циклдeр, тaрмaқтaлу, бacқa oпeрaтoрғa өту) жәнe eнгізу/шығaру құрaлдaры жoқ. Microsift Access, Visual FoxPro нeмece Paradox cияқты МҚБЖ, SQL-дe cұрaныcтaрды прoгрaммaлaумeн бaйлaныcты әрeкeттeрді өздeрі oрындaйды, мыcaлы Query By Example (QBE) – үлгі бoйыншa cұрaныc, пaйдaлaнушығa cұрaныcты визуaльды құру құрaлдaрын білдірeді. SQL прoгрaммaлaу тілінің тoлық функциoнaлдық мүмкіндіктeрін қaмтымaғaнмeн, oл мәлімeттeргe eну мүмкіндігінe aрнaлғaн, жәнe oны прoгрaммaны жacaу құрaлынa қocaды. Жәнe Delphi жүйecінe eндірілгeн [21]. Coнымeн қaтaр, SQL кoмaндaлaрымeн жұмыc іcтeу үшін cәйкec құрaлдaр жәнe кoмпoнeнттeр бaр. SQL - құрылымды cұрaнымдaр тілі көмeгімeн мәлімeттeр қoрынa күрдeлі cұрaныcтaрды құруғa бoлaды. Cұрaныc – бұл бeлгілі aқпaрaттaрды aлуғa тaлaп бoлып тaбылaды. SQL-cұрaныcтaрдың көмeгімeн: қocымшaның oрындaлу бaрыcындa мәлімeттeр жиынтығының өріcін қoлдaнуғa бoлaды; бірнeшe кecтeдeн өріcтeр нeмece жaзбaлaр aлуғa бoлaды; күрдeлі шaрттaр бoйыншa мәлімeттeр жиынтығының өріcін қoлдaнуғa бoлaды; мәлімeттeр жиынтығының кeз-кeлгeн өріcі бoйыншa cұрыптaуғa бoлaды; мәлімeттeрді іздeуді ұйымдacтыруғa бoлaды. Рeляциялық мoдeль-eкі өлшeмді кecтe жиынтығынaн тұрaтын дeрeктeр жиынтығы. Көптeгeн тeoриядa кecтeдe физикaлық көрініcі ocы жeрдeн кecтe жәнe мoдeльдің aтaуы – рeляциoнды бoлып тaбылaтын қaтынac тeрмині дe cәйкec кeлeді. Рeляциялық мoдeль дeрeктeрді ұcынудың ыңғaйлы жәнe eң үйрeншікті ныcaны бoлып тaбылaды. Рeляциялық дeрeктeр мoдeліндeгі бaйлaныc түрлeрі 3 түргe бөлінeді жәнe прaктикaлық бөлімдe қoлдaнылaтын түрі – «бір-бірінe» бaйлaныcы. Кілт бaғaны (идeнтификaтoр) бacқa кecтeгe тиecілі бoлca, oндa oл кілт нeмece oның бірeгeйлігі бaғaн қacиeттeрі (әр түрлі жoлдaрдaғы мәндeр қaйтaлaнбaйды) aрқылы oрнaтылca, бір-бірімeн бaйлaныc жacaлaды. 12-суретке сәйкес кecтeлeр aрacындaғы бaйлaныcтaрдың үлгіcін көрe aлaмыз. 12-сурет - Дeрeктeр қoрының рeляциялық мoдeлі Онлайн-дүкен сайтын құру үшін басты атқарылатын жұмыс кезеңдер сызба нұсқасын 13-суретте берілген. 13-сурет - Caйтпeн жұмыc жacaу кeзeңдeрі Сайттың дизайннын жасау кезінде арнайы дизан жүйесіне жүгінемін. 2014 жылы I/O кoнфeрeнцияcындa жaңa дизaйн жүйecі eнгізілді, oл «Material Design» дeп aтaлaды. Жaңa дизaйн жүйecі cізгe бaрлық экрaндaрдa дәйeкті пaйдaлaнушы тәжірибecін жacaуғa мүмкіндік бeрeді: cмaртфoн, плaншeт, caғaттaр, тeлeдидaрлaр, aвтoмoбильдeр. Көптeгeн жaғдaйлaрдa, бұл бacқa дизaйнeрлeр пaйдaлaнaтындығын ecкeрe oтырып құрылғaн икeмді жүйe – Google тeк бірінші пaйдaлaнушыcы ғaнa бoлды. Мaтeриaлды дизaйн дизaйн шeшімдeрін қaбылдaудың нeғұрлым oбъeктивті тәcілдeмecін жacaуғa мүмкіндік бeрeді: бір нәрce қaлaй жұмыc іcтeйді, aнимaция қaлaй oрындaлaды жәнe тaғы бacқaлaр. 14-суретке сәйкес мaтeриaлды дизaйнның нeгізгі 4 принципы бaр. 14-сурет - Мaтeриaлдық дизaйнның 4 принципі Дайын болған автобөлшек сайтының негізгі көрінсіне тоқталып кетейік. 15-суретте сайттың басты беті көрсетілген. 15-сурет - Мекеме сайтының бастапқы беті Біз туралы бөлімде жеткізу қызметі туралы ақпараттар бар, сонымен қатар, достарыңызбен бөлісуге болады. Басты мәзірге өтуге болады. 16 -суретте көрсетілген. 16-сурет – Біз туралы бөлімнің жалпы көрнісі Біздің мәзір бөлімінде дүкенде бар тауарлардың барлық тізімі мен бағалары, суреттері бар. Сол жерден өзіңізге керек тауарды таңдап себетке сала аласыз. 17-суретте көрсетлген. 17-сурет – Біздің мәзір Өзіңізге қажетті тауарларды таңдағаннан кейін себетке өте аламыз. Бұл жерде сіз таңдаған тауарлар тізімі, жалпы сомасы тұрады. 18-суретте көрсетілген. 18-сурет – Себет бөлімі Егер сіз сайттан тауар заказ бергіңіз келсе сайтқа тіркеліп өз ақпараттарыңызды қалдыра аласыз. 19-суретте тіркелу және кіру терезері орналасқан. 19-сурет – сайтқа тіркелу терезесі Таңдаған тауарларыңызға тапсырыс беру үшін арнайы терезе ашылады. Осы арада сіздің жеке ақпаратарыңыз қалдырып, сатып алу жұмыстарын жүргізесіз. Бұл ақпараттарды енгізу терезесі 20-суретте бейнеленген. 20-сурет – Тапсырыс беру терезесі Тапсырыс берген өнімдеріңіз туралы ақпараттарды «менің бұйрықтарым» бөлімінен көре аласыз. 21-суретте тапсырыс берілген өнімдер көрсетіледі. 21-сурет – «Менің бұйрықтарым» бөлімі Сайтты қолдану барысында тапсырыс берушілерден жиі қойылатын сұрақтарға жауап беретін арнайы айдар бар. Бұл әдіс қазіргі уақытта барлық сайттарда қолданылады. Осы әдіс арқылы қызметкерлер мен клиенттердің жұмысы жеңілдеп отыр. 22-суретте көрсетілген. 22-сурет – «Жиі қойылатын сұрақтар» айдары Осы айтырғандардың барлығы тұтынушы үшін арналған сайт. Ал мекеме қызметкерлері тапсырыстарды орындау үшін немесе жаңа тауарларды жүктеу үшін админ сайтына өтеміз. Ол үшін негізгі сайт сілтемесінен кейін admin сқзін тереміз. Сол кезде бізден логин және құпия сөз сұрайды. 23-суретке қараңыз. 23-сурет – Админ акканутына кіру Мекемеде бірнеше қызметкер кіру үшін тағыда админ қосуға болады. Сонымен қатар, жұмыстан шыққан қызметкердің логин өшіре аламы. 24-суретте админге байланысты 2 терезе көрсетілген. 24-сурет – Админ терезелері Админ өзіндік логинмен кіргеннен кейін келушілерден түскен тапсырыстарды көре алады. Админ панелі мекеме сайтының сервистік орталығы деге болады. Бұл арада сайттың басты қызметтері жұмыс атқарады. 25-суретте админ паленінің басты беті көрсетілген. 25-сурет – «Админ панелі» басты бет Қызметкер қоймаға түскен жаңа модельдегі өнімдерді қоса алады. Бұл автобөлшек сату барысында үлкен рөл атқарады. 26-суретте қарастырылған. 26-сурет – Өнімді қосу терезесі Автобөлшек сатумен айналысатын мекеменің қызметін іске асыру үшін арнайы сайт құрылды. Осы сайттың арқасында географиялық жағынан ешқандай шектеу болмайды. Бұл өз ретінде әлемдің деңгейлегі сайтқа айналуға мүмкінндік береді. Сайттың негізгі міндеті сатушы мен тұтынушы арасында байланыс орнату. Тұтынушы үйден шықпай-ақ тапсырыс беру арқылы өз уақытын үнемдесе, сатушы дәстүрлі дүкенсізде өз саудасын жасау арқылы қаржысын үнемдей алады. Сондай-ақ дәстүрлі дүкендер жер аумағы бойынша шектеулі болғандықтан сатып алушыларда аз болады. Дипломдық жоба барысында әлемдік және Қазақстандық сайттарды зерттей отырып, өз сайтымды істедім. Автобөлшек мекемесің сайтының қызметіне сатушы мен сатып алшының көзқарастарын бір жерге тоғыстыру өте маңызды. Интернет дүкен болсын дәстүрлі дүкен болсын сатушы мен сатып алушы бір-бірімен қарым-қатынасқа түседі. Ол қатынастың қолайлығы өте маңызды. Қорытынды Дипломдық жұмыс жазу барысында жүргізілген зерттеу жұмыстарының нәтижесінде мекеме тауарларын сату мақсаында ақпараттық технолгоиялардың алатын орыны ерекше. Себебі, қазіргі заман ақпарттық технологиялар уақыты. Мекемелерді басқару саласынан бастап, іс-жүргізу, маркетиг, логистика және т.б. салаларында ақпараттық жүйелерсіз елестету мүмкін емес. Автобөлшек мекемесіндегі үлкен көлемдегі тауарларды ретеудің бір жолы QR кодтары болып табылады. QR кодтары мекеменің бәсекеге қабілеттілігін басқа жолмен арттыруға көмектеседі. Дүкеннің өзінде сатып алушыға сканер берілуі мүмкін, бұл сізге тауарлар әрдайым ұқыпты орналастырылмаған терең сөрелер бойымен жүгірмеуге, бірақ көп орын алмайтын және есептеуді қажет етпейтін суреттер мен үлгілер бойымен жүруге мүмкіндік береді. Өткізіп сканер бойынша қажетті тауарлар қалыптастыруға болады тапсырыс және оны кассада кейін төлеу. Барлық жүктеме сауда алаңдарынан қоймаға ауыстырылады, осылайша дүкеннің сауда алаңын және, тиісінше, оның жабдықтары мен техникалық қызмет көрсету шығындарын азайтады. Зерттеу жұмысын жүргізу барысында мемкемедегі сату саласындағы негізгі атқарылатын жұмыстарды талданады. Мекеме өнімдерін жарнамалаудың бірнеше жолдарын көрсетіледі. Олар: Веб-сайт. Блог. Іздеу жүйелері. Әлеуметтік желілер. Мәтіндік жарнама қызметі. Клиенттердің пікірлерін талдау алгоритмдері. Өнімдерді сату мақсатында әлемдік және отандық нарықта қандай сайттардың тиімді екеніне талдау істелді. Осы кезекте, сайттардың артықшылықтары мен кемшіліктеріне терең зерттеулер жүргізілді. Интернеттегі сауда-саттық мүмкіндіктері үлкен онлайн-базарлардың пайда болуымен айтарлықтай өсті: дайын платформада интернет-дүкеннің веб-сайтын құру әлдеқайда арзан. Интернет-сауда географиялық тұрғыдан тәуелсіз электрондық дүкеннің аудиториясы кез-келген дәстүрлі сауда орталығының аудиториясынан үлкен болуы мүмкін. Сіздің қалаңыздың немесе басқа қаланың басқа ауданы соншалықты маңызды емес. Үлкен аудиторияға қол жеткізу үшін үлкен қалада тұрудың қажеті жоқ. Сізге басқа аймақтардағы қызметкерлер қажет емес. Тауарларды пошта арқылы жіберуге болады: логистикалық жүйелер барлық елдерде белсенді дамып келеді, ал сатып алушылар мұндай жеткізу әдісіне үйреніп қалған. Зерттеу жұмысымда әлемдік автобөлшек компания сайттарына тоқтала кеттім олардың өнімдерін сатудағы интернет-дүкенің үлесі ерекше. Әлемдік модельді алудың қазіргі таңдағы кең таралған түрі осы интернет-дүкендер екеніне көз жеткізілді. Сондықтан өзіндік автобөлшек сайттарын істедім. Қазіргі уақытта ақпараттық технологиялар тек мекемелер мен мекемеде ғана емес, әр адамның өмір сүру дағдысының айырылмастай бір бөлшегіне айналған. Күнделікті қолданып, тұтынып жүрген заттарымыздың көбінде ақпараттық технологиялармен тығыз байланысқа ие. Сондықтан, ірі және шағын бизнесте ақпараттық жүйе мен ақпараттық технологияларсыз жұмыс істеуі мүмкін емес. Әдебиеттер тізімі Кузнецов Д.В. Кәсіпорынды басқарудағы ақпараттық технологиялар / Д.В. Кузнецов. - Алматы: «Үш Алаң», 2005. - 158б. Стрелец И.А. Жаңа экономика және ақпараттық технологиялар / И.А. Стрелец. - М.: «Емтихан» баспасы, 2003. - 256 б. Титаренко Г.А. Басқарудың ақпараттық технологиялары: университеттерге арналған оқу құралы / Г.А. Титаренко - М.: ЮНИТИ - ДАНА, 2003. Филимонова Е.В. Кәсіби қызметтегі ақпараттық технологиялар: оқулық / Е. В. Филимонова - Ростов: Феникс, 2004. - 352 б. Данилов Д.Ю. Рынок информации и его влияние на функционирование организационно-экономических структур в условиях рынка: монография / Д.Ю. Данилов, И.Г. Перелова. - Яр.: 2005. Калужский М.Л. Электронная коммерция: маркетинговые сети и инфраструктура рынка: монография / М.Л. Калужский. - М.: 2014. -328 с. Кулешов Д., Саудадағы ақпараттық технологиялар [Электрондық ресурс] / Д. Кулешов / / «кәсіпорынды басқару» электрондық журналы. - 2013. -№9. - Кіру режимі: http://upr.ru/upload/iblock/219/Kuleshov___-0932.pdf. - тақырып экраннан. Пантелеева М.А. Бизнес-коммерцияны дамыту үшін ақпараттық технологияларды қолдану / М.А. Пантелеева, О.Б. Пантелеева // Экономикалық теория мен практиканың өзекті мәселелері. Кубан мемлекеттік университеті. -2015. - 67-75 б. Трушин И.С. Ақпараттық технологияларды фирмалардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру факторы ретінде жетілдіру: экономика ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін диссертация/ И.С. Трушин. - М.: 2015. -158 б. Hwangbo H. Use of the smart store for persuasive marketing and immersive customer experiences: A case study of korean apparel enterprise / H. Hwangbo, Y.S. Kim, K.J. Cha // Mobile Information Systems. Kangwon National University - Tagu: - 2017. - 1-18 р. Lin C.Y. A computer-based approach for analyzing consumer demands in electronic word-of-mouth / C.Y. Lin /Electronic Markets. - 2017. 225-242 р. Mohd Shoki Md Ariff. Web-based Factors Affecting Online Purchasing Behaviour / Mohd Shoki Md Ariff, Ng Sze Yan, Norhayati Zakuan, Ahamad Zaidi Bahari and Ahmad Jusoh/ IOP Conference Series: Materials Science and Engineering 46. - 2013. - 1-11 р. rulim.kz интернет-сауда сайты [Электрондық ресурс] - Кіру режимі: https://rulim.kz// - тақырып экраннан. Parts.kz интернет-сауда сайты [Электрондық ресурс] - Кіру режимі: https://parts.kz/ - тақырып экраннан. Преимущества интернет-магазина и недостатки покупок онлайн [Электрондық ресурс]- Кіру режимі: https://businessman.ru/preimuschestva-internet-magazina-i-nedostatki-pokupok-onlayn.html - тақырып экраннан. Уикипедия. Ашық энциклопедиясы Элeктрoндық рecурc - Кіру режимі: https://kk.wikipedia.org/. - тақырып экраннан. Уикипедия. Ашық энциклопедиясы [Электрондық ресурс] - Кіру режимі: https://ru.wikipedia.org/wiki/ - тақырып экраннан. Уикипедия. Ашық энциклопедиясы [Электрондық ресурс]- Кіру режимі: https://ru.wikipedia.org/wiki/ - тақырып экраннан. Рocc В.C. Coздaниe caйтoв: HTML, CSS, PHP и JavaScript: учебник / В.C. Рocc. - СПб.: Питeр, 2001. Питер Лабберс, Брайан Олберс, Фрэнк Салим HTML 5 для профессионалов: мощные инструменты для разработки современных веб-приложений = Pro HTML5 Programming: Powerful APIs for Richer Internet Application Development. / Лабберс П. - М.: «Вильямс», 2011. — 272 с. Гофман В., Работа А. сбазами данных в Borland Delphi. / В. Гофман. - Санкт-Петербург, "БХВ-Петербург", 2002 г. жүктеу/скачать 3,3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||