«Мектепке дейінгі және арнайы педагогика және психология негіздері» пәні бойынша Емтихан сұрақтары 1-деңгей
жүктеу/скачать 33,68 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Күрделі кемістік
- Медициналық жэне психологиялық-педагогикалық диагностика
- Даму мүмкіншілігі шектелген бала ( ДМШ
- Психикалық дамуы тежелген (ПДТ )
- Арнайы білім беру
- Кемтар баланы оңалтудың жеке бағдарламасы
- Абилитация
- Конпенсация
- Психологиялық дамуы тежелген (ПДТ)
| Кемтар бала - белгілітэртіппенрасталған,туабіткен,түқым қуалаған, жүре пайда болған аурулардан немесе жарақаттардың салдарынан тіршілік етуі шектелген, дене немесе психикалық кемістіп бар он сегіз жасқа дейінгі бала;
· «қатер» тобындағы бала - ерте қолға алынбағандықтан, элеуметтік жэне медициналық - педагогикалық түзеу арқылы қолдау көрсетілмегендіктен дене жэне психикалық дамуында кенжелеп қалу ықтималдығы жоғары болатын үш жасқа дейінгі бала; · Дене кемістігі - ағза дамуының жэне жүмыс істеуінің үзақ уақыт бойы элеуметтік, медициналық және педагогикалық түзеу арқылы қолдауды қажет ететіндей созылиалы бүзылуы; · Психикалық кемістік - адам психикасы дамуының жэне жүмыс істеуінің уақытша немесе түрақты кемістігі, соның ішінде: сенсорлық бүзылыстардың салдары; эмоциялық- еркі жағынан бүзылыстары; сөйлеу бүзылыстары; ми зақымдануының салдары; ақыл-ой дамуының бүзылыстары, соның ішінде ақыл-ой жағынан кенжелеп қалу; психикалық дамуының тежелуі жэне осыған байланысты оқып - үйренудегі өзіндік қиындықтар; · Күрделі кемістік - психикалық және дене кемістігінің кез келген үштасуы, яғни физикалық, психологиялық кемістіктін қосылысы. · Ауыр кемістік - мектеп білім беру стандарттарына сәйкес білім беру қолжетімді болмайтын жэне оқыту мүмкіндіктері өзіне - өзі қызмет көрсету дағдыларын, қоршаған дүние туралы қарапайым білімдерді жэне қарапайым еңбек дағдыларын немесе аясы тар кэсіби меңгеруімен шектелетін дэрежедегі психикалық жэне дене кемістігі; · Медициналық жэне психологиялық-педагогикалық диагностика - эр түрлі кемістіктерді анықтау мен емдеудің, оқыту мен тэрбиелеудің сайма - сай жағдайларын белгілеу үшін балалардың психикалық - дене дамуын кешенді сала аралық бағалау; Даму мүмкіншілігі шектелген бала ( ДМШ ) - бүл арнайы оқыту жағдайларсыз оқу білмейтін физиологиялық жэне психологилық ақаулары бар бала · Жеткіліксіздік - бүл кінэрэт, ақау ММК-ң дэрігерінің, элеуметтік,экспорттың бекіткен физиологиялық жэне психологиялық ауытқуы · Психикалық дамуы тежелген (ПДТ ) - психикасы жэне сөйлеуінің дамуы тежелген. Оқуда қиындық тудыратын баланың уақытша немесе нақты жеткіліксіздігі · Физиологиялық кемістік - үзақ уақыттың аурудың салдарынан немесе инфекциялық аурулардан ағза қызметінің дамуындағы ауытқуы. · Арнайы білім беру - бүл арнайы оқуда қажет ететін баланың денсаулығына байланысты қүрылған, мектепке дейінгі жалпы жэне кэсіби білім беру · Скрининг - «қатер» тобындағы балаларды анықтау мақсатымен жаппай стандартталған тексеру · Арнаулы түзеу үйымдары - дамуында кемтар болып қалған: есту қабілеті бүзылған (естімейтін, нашар еститш, кейіннен саңырау болып қалған); көру қабілеті бүзылған (көзі көрмейтін, нашар көретін, кейіннен соқыр болып қалған); жүріп-тұру мүшелерінің функциялары бүзылған; сөйлеу қабілеті бүзылған; ақыл - ойы кенжелеп қалған; психикалық дамуы тежелген; эмоциялық - еркі жағынын жэне мінез - қүлқы бүзылған; күрделі бүзылыстары бар, оның ішінде соқыр - саңырау болып қалған балаларға арналған үйымдар · Кэсіби диагностика - бойындағы психикалық жэне дене кемістігін ескере отырып балалардың еңбек қызметінің немесе кэсіптің дағдыларын меңгеру мен орындауға элеуметтік мүмкіндіктерін анықтау · Кемтар баланы оңалтудың жеке бағдарламасы - баланың соматикалық жай - күйі деңгейінің болжамын, психикалық - дене төзімділігін отбасының элеуметтік инфрақүрылым мүмкіндіктерін ескере отырып оның қажеттіліктерінің қүрылымына, ден қоятын мәселелерінің шеңберіне күштарлықтарының деңгейіне сэйкес баланың түрмыстық, қогамдық, кэсіби қызметке қабілетін қалпына келтіруге бағытталған медициналық, педагогикалық, психологиялық жэне элеуметтік іс -шаралар тізбегі · Реабилитация - яғни жеке адамның қабілетін жетілдіру жэне медециналық элеуметтік білім берушілік кэсіби білім беру бағытында жүргізілетін жүмыстың кешені. Бүл сөз Абилитация деген сөзден шыққан · Абилитация - ауытқуы бар баланың жасырақ кезіндегі, кез-келген қабілеттің алғашқы қалыптасуы деген үғымды білдіреді · Коррекция - кеміс балалардың психикалық, физикалық дамуындағы жетіспеушіліктерді жеңілдетуге немесе дүрыстауға, түзетуге бағытталған педагогикалық шаралардың жүйесі · Конпенсация - организмдегі жетілмеген немесе бүзылған функционалдық әрекеттерді қалпына келтіру. Бүл өте күрделі, үзақ, жан - жақты роцесс. · Деффект - физиологиялық жэне психологиялық ауытқуы немесе бүзылу. · Психологиялық дамуы тежелген (ПДТ) - психикалық түрақсыздық, психикасы тежелген. Арнайы педагогиканың даму тарихы Барлық тарихи кезеңдерде арнайы оқыту жүйесінің дамуы мемлекеттің әлеуметтік – экономикалық жағдайымен, қоғамның құндылықтары мен кеміс балаларға қатысты мемлекет саясатымен, білім беру жүйесіндегі заңдылықтармен, ғылымның даму деңгейімен, әлемдік арнайы білім беру тәжірибесіне лайық жүреді. Арнайы білім беру жүйесінің бір кезеңнен екінші кезеңге өтуі және сапалы құрылып, қалыптасуы әлеуметтік көрінісімен анықталады. Антикалық дәуірден бастап бүгінгі күнге дейінгі кеміс тұлғалардың дамуын зерттеу жұмыстары дамудың бес деңгейін ажыратуға мүмкіндік береді.Бұл кезеңдерді ажыратудың негізгі көрсеткіші ретінде Н.Н. Малофеев қоғамның кеміс тұлғаларға деген көзқарасы, көрсетілген көмектің дәрежелерімен бекіткен. Антика заманынан орта ғасырларға дейін қоғаммен мемлекеттің даму барысында «дамуында ауытқулары бар тұлғаларға» деген қарым –қатынас өте төмен дәрежеде болды.Ол кезде оларды азамат есебіне алмай, статустарын құлдардың статусымен тең қойды. Алғашқы болып қоғамнан шектелгендерге қайырымдылық танытқан шіркеу қорғаушылары болды. Л.С. Высотскийдің Арнайы педагогикаға қосқан үлесі Арнайы психология мен арнайы педагогиканың дамуына елеулі ҥлес қосқан Л.С.Выготский болды. Л.С.Выготский маңызды теориялық ережелерді тҧжырымдайды: - адам психикасы қҧрылымының жҥйелілігі, яғни бір жҥйедегі буынның бҧзылуы, барлық жҥйенің қызметін ӛзгертетіндігі туралы; - бала дамуының ӛзекті және жақын даму аймағы туралы; - қалыпты және дамуы ауытқыған балалардың дамуындағы факторлардың бірдейлігі туралы; - ауытқыған дамудағы бірінші және екінші кемістік туралы, дамуы ауытқыған балалармен жҥргізілетін коррекциялық педагогикалық жҧмыстар туралы; - баланың психикалық жоғары қызметтерының дамуындағы ҧжымның фактор ретінде қарастырылуы туралы; - ақыл-ойдың кемістігі зият пен аффект қатынасының ӛзгерісі туралы; - дамуы ауытқыған балаға ерте коррекциялық– педагогикалық ықпал жасаудың маңызы туралы; Бұзылыстардың түрлері, пайда болу себептері Көру кабілетінің зақымдалуы туа біткен жэне жүре пайда болуы мүмкін. Туа біткен сокырлықтың пайда болуына үрықтың құрсақішілік дамуы кезіндегі зақымдануы немесе ауыруы, болмаса көздің кейбір мүкістіктерінщ тұкым қуалаушылық салдары себеп болады. Есту - туа біткен, тұкым куалаган, жүре иеленген. Тұкым қуалаған: қүлактың ауыр бүзылыстарына бейімділігін анықтайтын есту органының туа біткен жетілмегендігі. Сөйлеу - негізінен кұрсакішілік дамуы жэне босану Кезінде сондай-ак туылғаннан кейінгі алгашқы айларда эсер ететін патогендік факторлар .коршаған ортаның жағымсыз эсерлері - педагогикалык салақтык, баланың сөйлеу кабілетінің дамуынын шектен тыс стимуляциясы, айналасындағы адамдардың сөйлеу қабілетінің бұзылуы жэне т.б. Ақыл ойында кемістігі бар ақыл-ой кемістіктін туа біткен жэне жүре пайда болған түрінің арасындағы айрмашылығын сипаттап берген. Туа біткен ақылсыздықта психикалык әрекеттін жетік дамымауы байқалады, ал жүре пайда болуына - психикалык ыдырауының белгілері үстем болып жатады. Тірек қозғалыс аппараты бұзылу Жүйке жүйесінің аурулары: балалар церебралды параличі, жамбас сүйегі буынының туа біткен шығуы, мойынның қисықтығы, аяқтың маймақтығы, табаннын пішінінің бүзылуы, сколиоз, аяк-колдардың дамып жетілмегендігі немесе мүкістігі. Жүлынның, бас миының, аяқ-қолдардың жарақаттануы, полиартрит, кацканың аурулары, қаңқаның жүйелі бүзылыстары В.А.Лапшина, Б.П.Пузанов МШБ топтастыруы 1.Сенсорлык кабілеті бұзылған тұлғалар: көру қабілеті зақымдалған балалар; • есту кабілеті закымдалған балалар. 2. Зиятынын жетіспеушілігі бар тұлғалар (акыл-ой дамуы кешеуілдеген, психикалык дамуы тежелген балалар). 3. Сөйлеу қабілеті бұзылған балалар. 4. Тірек-кимыл аппараты бұзылған тұлғалар; 5. Күрделі кемшілігі бар тұлғалар Мектепке дейінгі мекемелер ерте мектепке дейінгі жастағы балаларды қоғамдық тәрбиелеуге арналған. Мектепке дейінгі мекемелердің құрамына мектепке дейінгі жастардағы балалардың күндізгі уақытта және тәулік бойы болатын жалпы типтегі (бала бақшалар, балалар яслиі, балалар үйі, мектепке дейінгі балалар үйі) мекемелері, ақыл-ой және дене бітімі дамуында ауытқулары бар арнайы мектепке дейінгі мекемелер, аурушаң балаларды салауаттандыруға арналған жазғы демалыс орындары кіреді. Арнайы білім беру ұйымдары 1) мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартына сәйкес мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білімнің жалпы білім беретін оқу бағдарламаларының негізінде әзірленген арнайы оқу бағдарламаларын, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдары; 2) арнайы түзету жеке, топтық және шағын топтық дамытушы, диагностикалық бағдарламаларды іске асыратын ұйымдар; 3) әлеуметтік және медициналық-педагогикалық қолдау үшін көрсеткіштерді белгілеу, арнайы білім беру бағдарламаларының үлгісін айқындау және білім беру ұйымына жіберу мақсатында мүмкіндіктері шектеулі балалардың психологиялық-дене дамуындағы бұзылыстарды диагностикалауды жүзеге асыратын ұйымдар (психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялар) жатады. 4. Арнайы бiлiм беру ұйымдары жалпы бiлiм беру ұйымымен негiзгі мiндеттердi шеше отырып, бiр мезгiлде жоғалтқан функцияларды қалпына келтiруге, бастапқы және қайталама ауытқуды түзетуге, сақталған талдауыштардың функцияларын дамытуға бағытталған бейіндік функцияларды орындайды. Арнайы білім беру ұйымдары өз қызметінде Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Білім туралы» Қазақстан Республикасының Заңын, осы Қағидаларды, өзге де нормативтік құқықтық актілерді басшылыққа алады. Арнайы педагогиканың пәндік салалары Тифлопедагогика көрмейтіндер және нашар көретіндер, сурдопедагогика естімейтіндер нашар еститіндер, тифлосурдопедагогика күрделі кемістігі бар яғни естумен бірге көруінде ауытқуы бар, логопедия сөйлеу ауытқуы, олигофренопедагогика зиятында ақауы бар. Қазіргі арнайы білім беру саласының даму бағыттары Арнайы педагогика ғылымында қолданылатын терминдер мен ұғымдар Арнайы білім берудегі «Дамудың жақын аймағы» теориясының мәні «жетілу үдерісіндегі қызметтерді, яғни, әзірше ұрық күйіндегі, піскен жеміс деп атауға келмейтін, тек бүршік немесе гүлі деп атауға болатын», енді жетіліп келе жатқан қызметтерді айтады. Онда ақыл-ойы кем баланың ой-өрісінің дамуын анықтауда, оның нені меңгергендігін, баланың «динамикалық даму күйін», «әзірге даму күйінде тұрған үдерістерін» есепке алу қажеттілігі айтылады. Арнайы білім беру ұйымдары: түрлері мен қызметі ПМПК ұйымының диагностикалық қызметі ПМПК баланы тексеруді алқалы жоспарлап, алқалық қорытындысын шығаратын мамандардың бір «командасы» ретінде жұмыс істейді. Мұндай көзқарас бір келісілген шешім қабылдай білетін тәуелсіз эксперттер қызметінің принципін қоса атқаруын талап етеді. Жоғарыда аталған көзқарастың кешенділігі, барлық мамандардың үйлесімді әрекеттері сияқты жағдайларды сақтау үшін белгілі бір: жүктеу/скачать 33,68 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|