Мектепке дейінгі ұйымдардың тәрбиешісі баязова б. Т балаларды табиғатпен және экология негіздерімен таныстыру әдістемесі астана 2018 Кіріспе
Балабақша учаскесіне жануарлар және құстарды қолға үйрету жолдары
жүктеу/скачать 219,4 Kb.
|
КІТАП.Балаларды табиғатпен таныстыру және оқыту әдістемесі,
| 5.7. Балабақша учаскесіне жануарлар және құстарды қолға үйрету жолдары
1. Балабақша учаскісіндегі жанаулар. Бала-бақшаға алдынды тұрған білімдік–тәрбейелік міндет тұрғысынан алғанда жер учаскісінде бірнеше кролик пен тауық болуы керек. Кролик. Жабайы кроликтерді бізде Батыс Украннаның оңтүстігінде таралған. Олар табиғатта інді тіршілік етіп,түнде өмір сүреді. Табиғат мүйісінде асыранды кроликтер ұсталады. Кролик түсі әр түрлі, майда жүні бар, шағын денелі жануарлар. Оның құлактары ұзын, қозғалмалы тынлыған кезде құлағын тігіп үркенді жымқырып алады, тұмсығы доғал, дөнгелек бадрақ көзді, мұрттары екі жағына едрейіп тұрады. Бұл жанаудын арткы аяғы алдынғы аягынан ұзынырақ сондықтан ол секіріп жүреді. Құйрығы қысқа. Кроликтер-қоян тәрізділер, олардың кемірушілерден айырмашылығын–үстінгі жақ сүйегіндегі күрек тісі екеу емес, төртеу болады. Сәбіз, қызылша капуста шөп жейді. Кроликтердін тұқымы өте көп. Табиғат мүйесінде ұстауға тамақ пен күтімді талғамайтындарын алған дұрыс. Кроликтер суыктан қорыкпайды, бірақ өте желге төзімсіз . Оларды ашық ауада жасалған арнайы торларда ұстауға болады. Тордың биіктігі -60-70см,еденің ауданы-125х70см. Тауықтар бұдан мындаған жыл, ежелден асыранды болған. Персияда кейіннен Греция мен Римде киелі кун құсы деп есептеліп, олтіруге рұқсат етілмейді. Тауыктар Европаға келгенен кейін, оларды жұмыртка және дәмді ет алу үшін өсіре бастады. Тауыктардын қанатты кысқа және әлсіз іаяқтары күшті болады. Бұл құстар жерде жақсы жүгіреді, бірақ аспанда ұща алмайды. Аяқтарында 4саусақтан болады, жем-дән, құрт, насеком, личинкаларын іздеп, тырнықтарымен топырақты оңай тырмалайды. Әтеш әдемірек болып келеді. Оның құйрығы өрнекті, доғаша болып келеді. Басында –кызыл айдар, тұмсығыңын астында-тері сакал кеудесі алға карай шығынкы болады. Аяағында өткір өсінділері–тенкісі болады, әтештер төбелескен кезде онымен бір-біріне қатты жараққаттайды. Тауықтарды қонақтайтын тақиясы бар құс қораларда ұстайды, олар сол ағашта қонақтап отырады. Жұмыртқа салу үшін арнайы ұя жасайды. Жұмыртқалағыш тауықтар. Балабакшада тауықтарға арнап жер учаскісінің ең құрғақ жеріне ауданы 1,5-2 шаршы метр, биіктігі 2м құс салады. Оған терезе, есік және қіріп-шығаттын төрт бұрышты тесік(көлемі 30х30см) жасайды. Қоражай жылы (қыста 0 градустан төмен емес ) және таза болуы керек. Құстарды еден ауданының 10шаршы метіріне 3-4 тауықтан келетіндей есеппен орыналастырады. Тауықтарды тәулігіне 0-4 рет бірдей уақыт аралығында белгілі бір сағатта жемдейді. Ертенгілікте дәнді азық (сұлы, жүгері, тары, арпа) береді тауықтар қопарыстырып жүріп қимыл жасау үшін жемді жазда астауларға, қыста төсеншіге себеді, 10-11 сағатта құстарға сұлы немесе қалақай, ұсақ етіп туралған таиыр жемістер береді 13-14 сағатта дымқыл күйінде ұн қоспасы түнге қарайтағы да дәнді жем беріледі. Тауықтардың көбірек қимылдау үшін жемдік-қызылшаны көктелген сұлыны қораның қабырғасына құс секіріп ала алатындай биіктікке іліп қояды. Әр түрлі зиянкес жәндіктерді де (бізтұмсықтар, зауза қоңыздар, жұлдызды құрттар және басқа) жемге беруге болмайды. Құс қораны танертенгі жемдеуден кейін бірден жинайды қанақтайтын сырықты тазартады оның астындагы төсенішті ауыстырады, астауларды жемнің қалдықтарынан тазартады науаларды жуады. 2. Құстарды үиір ету ерекшеліктері. Қолдан ұя жасау. Балабақшадағы жер учаскесіне құстарды үйір ету үшін көктемде қолдан ұя жасап іледі, оған қараторғай, шымшық шыбынжегі қонақтауы мүмкін. Құстар мұндай ұяалар құстарға ынғайлы әрі дұрыс ілінуі тиіс. Ұялардың көлемі арналған құстың шамасына байланысты болады. Оны қалындығы 2-2,5 см. сыртқы және сүргіленген құрғақ тақтайдан (немесе фанерден) жасайды. Ішкі жағын бұдыр-бұдыр қалпында қалдырады, бұл – құстардың ұядан кіріп-шығуы женілдік жасайды. Олардың біреуінен–алдынғы жақтағы тақтайдан құс кіріп-шығатын дөңгелек тесік жасайды. Ұяларды күнбе-күн тазалап тұруға оңай болуы үшін қақпағын алмалы-салмалы етіп қояды. Оның сыптын күнгірт бояумен немесе сазбен бояйды. Ұялатқыш бекітетін планканы артқы қабырғаға жасайды, мұнда қағылған шегенің ұшын ішлі жағына сыртқа қараи шығарып, сыртқы жағынан қайырып тастайды. Ұялатқыштардың ағаштардың дініне бұтақтардың ашаларына, шыбын жегілер мен қара торғаилар үшін 8-10 см, сары шымшықтар үшін 3-4м биіктікке сым темір мен байлайды. Ұялатқыштарды тенселмеитіндеи етіп ағашқа қатты байлау керек. Ұялатқаштардың алдында оның тесігіне мысық тырмысып шыға алатындаи бұтақтардың болмауы тиіс. Құс кіріп шығатын тесікті күн түсетін жаққа қаратқан дұрыс. Сары шымшықтарға арналғар ұялатқыштардың күзден бастап ілген жақсы. Қыста құстар ауа райының қолайсыз кезінде паналайтын болады. Құстарға қосымша жем беру. Кейбір жабайы құстарды балалар учаскіде жыл бойы бақылауына болады. Нан ұнтағы немесе дән себеленген жерге торғайлар топ-тобымен ұшып келеді. Қыста аулаға қарғалар үнемі келіп жүреді. Күзде және қыста сары шымшықтар, пайыз торғай, боз торғайлар үйлердің маңынан жем іздейді. Міне құстар үщін осындай ауыр кезендерде бала бақша алаңында жем шашатын астау орнатып, құстарға қосымша жем беруге және оларды бақылауға барлық топтағы баларды тарту керек. Ең қарапайым жем шар-шар аласа ғана кенересі бар тақтаиша(50х60см). Оны ағашқа іліп дуалға немесе терезе желдеткішінің жанына қағып қоюға болады. Учаскінің тынышталу жеріне жем шашатын үстелше жасап қойған жақсы: ол үшін қада қағып оған киелі тақтаи бекітеді де, тақтайшанің үстінен себеленген дәнге қар түспеуі керек. жүктеу/скачать 219,4 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|