Менеджмент – басқару туралы ғылым Менеджмент кәсіби қызметтің ерекше түрі ретінде
-8 тақырып Мектептің тұтас педагогикалық үдерісін басқару, жоспарлау, диагностикалау
жүктеу/скачать 3,35 Mb.
|
darister
7-8 тақырып Мектептің тұтас педагогикалық үдерісін басқару, жоспарлау, диагностикалауТұтас педагогикалық үдерісті ұйымдастырушылық-әдістемелік басқару, мектеп шеңберінде мұғалімдердің біліктілігін арттыру және оларды аттестациялау. Әдістемелік жұмыс – мұғалімнің кәсіби, ғылыми-теориялық, мәдени деңгейін көтеруге бағытталған кешенді үрдіс. Әдістемелік жұмыс үздіксіз білім берудің құрамдас бөлігі. Әдістемелік жұмыс бұл өзін-өзі жетілдіру үшін ұйымдастырылған топтық, жеке және ұжымдық кешенді үрдіс. Ол оқу-тәрбие үрдісін басқарудың, мұғалімдердің жоғары әдістемелік мәдениетін, еңбек сапасының нәтижесінде тәрбиелеудің маңызды әдіс-тәсілі болып табылады. Әдістемелік жұмыстың талаптары көптеген ғылыми еңбектерде қаралады. Ю.К.Бабанскийдің «Методическая работа в школе: организация и управление. Рекомендации для руководителей школ. М., 1988» еңбегінде зерттеліп келтірілген. Олар: әдістемелік жұмыстың ғылымилығы, жүйелілігі, кешенділігі, шығармашылығы, теория мен практиканың бірыңғайлығы. Әдістемелік жұмыс оқу жылына жоспарланып, екі айда бір отырыс жүргізіледі. Онда озат мұғалімдердің іс-тәжірибелері, ашық сабақтар талқыланады, сабақтың түрлері, дөңгелек стол, іс ойындар, сынып аралық сабақтастық т.б. қаралады. Ғылыми конференциялар, педагогикалық оқулар дайындап өткізу, жаңа келген жас мұғалімдермен жұмыс жүргізіледі. Әдістемелік жұмыс педагогикалық үрдістің құралы ретінде қарауымызға байланысты оның ғылыми еңбектерде критерийлері (белгілері) анықталған. Бірінші критерийі (белгісі)– нәтижелілігі. Бұл арада әрбір оқушының жеке басының ерекшелігі ескеріледі және оқу мүмкіндігіне қарай оқушының «жақын даму зонасын» анықтауға бағытталады. Екінші критерий (белгісі) – уақытты тиімді пайдалан білуі, экономия жасау, оқу-тәрбие үрдісінде мектепте мұғалімнің шеберлігінің өсуі уақыттың тиімді пайдалануынан шығады. Үшінші критерий (белгісі) – мұғалімнің өз еңбегіне қанағаттану. Егерде мектепте моральдық –психологиялық жағдай қалыпты болса, жауапкершілік, міндет, қызығушылық мотивтері үнемі мұғалімнің жұмысында қалыптасатын болса, онда мұғалімнің табысты жетістікке жетуге әбден болатыны анық. Мектепте әдістемелік бірлестіктердің түрлері: пән мұғалімдерінің бірлестіктері, бастауыш сынып мұғалімдерінің бірлестіктері, сынып жетекшілердің әдістемелік бірлестіктері. Әдістемелік жұмыстың мазмұны келесі бағыттар бойынша жүргізіледі: мұғалімнің мәдени дайындығы; кәсіби-білім деңгейі; мәдениеттілігі; диагностикалық қабілеті; ұйымдастырушылық, басқарушылық қызметі. Мектептегі әдістемелік жұмыстар көптеген факторларға байланысты өзгеріп отырады. Олар: білім беру саласындағы заң актілері мен құжаттары; мұғалімдердің педагогикалық мәдениетінің деңгейінің өсуі, диагностикалық жұмыстар, мектептегі моральдық-психологиялық жағдайлар, т.б. Педагогикалық ұжымға ықпал жасау бұл шығармашылық белсенділік ортаны жасауға, оларда жайлы психологиялық райлы қалыптастыру мақсатында педагогикалық ұжымға ықпал жасау тәсілдері. Осы мақсатта көптеген көңіл мынадай мәселелерге бөленеді, ұжым мүшелерінің арасында қоғамдық және педогогикалық жұмыс көлемін қалай қолайлы дұрыс бөлу, сабақ кестесін жасау, олардың уақытында ұқыпты қарау еңбекті ғылыми ұйымдастыруды Е.Ғ.У. ендіру, қайсылары жоғарыда көрсетілгендей табысты шешуге мүмкіндік жасайды. Осы міндеттерді табысты шешуге бағытталған педагогикалық ұжымның жұмыс тәжірибесінде осы қосымша арнайы әдістер анықталған. Оларға жататындар мыналар: келешегі мол саланы ұсыну, мұғалімдердің ынтымақтастығын ұйымдастыру, бірыңғай талап, дәстүрлер, қайсылары белсенділікті көтеруге, өзара көмекке еңбек ұжымдары мүшелерінің арасындағы жолдастыққа бағытталған. Болашақ бағытты ұсыну. Бұл ұжым мүшелерінің мектептегі педагогикалық үрдісті жетілдіруде мұғалім шығармашылдығының жөнге келтіру жағдайын жасаудағы іздену қызметіне тарту тәсілдерінің бірден бірі. Бұл жұмыс, еңбектің ұжымдық шығармашылдық жолымен, ұжым жұмысын жалпы мектептік методикалық белгілі тақырып бойынша ұйымдастыру, барлық жұмысты келешегі мол жоспарлау жолымен жүзеге асырылады. Мұғалімдердің ынтымақтастығын ұйымдастыру. Мұғалімдердің ынтымақтастығын ұйымдастыру, мұғалімдердің өзара бірін – бірі ғылыми теория, әдістемелік жағынан байыту, өзара көмектесу және бірлескен қызметті асыру нәтижелілігі. Қазіргі мектепте мұғалімдердің ынтымақтастығын мынадай түрлері кеңінен өріс алды: жас мамандардың сынақ ісі, озат тәжірибе мектебі, жетекші, өзара сабаққа қатысу сияқты т.б. оқу-тәрбие оқулары. Бірыңғай талаптар. Бұл әдіс мұғалімдерге және оқушылрға біріңғай талаптарды жалпы келісу жолымен жүзеге асырылады. Алдыңғы қатардағы мектептерге қойылатын біріңғай талаптардың тізімі жасалуда. Дәстүрлер. Дәстүрлер ұжымдық құндылықты бекіту тәсіліне жатады. Іс жүзінде кең көлемде осы әдістің мынадай әртүрі қолданылады: мейрамдарды бірге өткізу, салтанатты мәжіліс, көркемөнерпаздар концерті, ардагерлер мерекелері, озат мұғалімдерге құрмет көрсету, жас мамандарға арналған кештер т.б. Дәстүрлер ұжымның даму дәрежесін көрсетеді, оны бекітеді, оның өмірін көбірек тиянақты, бекім жасайды. Эмоцияға бай, ал адамгершілік мөлшерімен өлшемі тым ұтымды әсерленеді. Жоғарыда айтылған сияқты, әлеуметтік басқарудың кез-келген үрдісі мақсатқа сәйкес бағытталған сипат алады. Бірақ, мақсат жүйенің болашағын жобалау ретінде, тек бұл жүйенің болып өткен қызметінің қорытындысын талдау, қашан әлі шешімі қабылданғанға дейінгі қалыптасқан келелі мәселелер қисынға келтірілуі мүмкін. Бұл, демек, әртүрлі басқару циклі мәліметтерді қабылдаумен аяқталады, қайсысы жаңа басқару циклі үшін алғашқысы болуында. Мектепті басқаруда педагогикалық талдаудың, оның мәнінің дербес функциясының бар болуын, ролін және орнын Ю.А.Конаржевский сендіре көрсетеді. Әрине, мектепті басқарудың іскерлік қызметіне бақылау қай жерде аяқталады және қай талдану басталатынын айыру өте қиын. /қайта жоспарлау аяқталады және қайта ұйымдастыру басталады сияқты/. Бірақ бақылау кері байланысты қамтамасыз етеді, кері мәліметтің бірден бір негізгі жолына қызмет етеді, сонымен басқару қызметінің қорытындысын /нәтижесін/ тану үшін белгілі жағдай жасайды, танымның өзін педагогикалық талдауға айналдырады. Егер бақылау «Не болды ?» деген сұраққа жауап берсе, онда педагогикалық талдау – «Бұл неліктен болды ?» деген сұраққа жауап береді. Ал бұған жауап, жат оқиғаның біліну себептерін жою немесе анықталған жағымды оқиғаны дамыту мақсатын көздейді. Мектептің тұтас педагогикалық үдерісін диагностикалау және жоспарлау Бұл топқа мынадай ұйымдастыру – педагогикалық ықпал жасау тәсілдерін жатқызуға болады: педагогикалық кеңес, кәсіптік қатынас, нұсқаулар. Педагогикалық мәжіліс. Қазіргі мектептерде педагогикалық мәжілістің мынадай түрлері бекітілді: педагогикалық кеңес, мектеп кеңесі, әдістік кеңес, өндірістік мәжіліс, директор жанындағы мәжіліс, әдіс бірлестігінің отырысы, педагогикалық мәслихат (консилиум) педагогикалық жылдамдық (оперативті). Бұл әдіс оқу-тәрбие үрдісінің маңызды мәселелерін шешуде, оның дәрежесін көтеруде, маңызды және күрделі келелі мәселелердің алқа шешімімен қабылдауға мұғалімдердің белсенді қатысуына мүмкіндік береді. Кәсіптік қатынас. Кәсіптік қатынас, басқару әдісі ретінде жұмыс тәжірибесін алмасу тәсілін ұйымдастырушы, педгогикалық ғылымның және педагогикалық тәжірибенің жетістіктерін мектепте таратушы болуы. Мұғалімдердің педагогикалық қатынасын ұйымдастыру ең алдымен ұжым мүшелерінің мамандығын көтеруге бағытталған. Кәсіптік қатынастың мынадай түрлері өздерін жоғары нәтижелілігімен көрсете білді: педагогикалық оқу, ғылыми-практикалық конференция, педагогикалық көрме, ашық, панорамды сабақ, ашық тәрбиелік жұмыстар. Әлеуметтік-педагогикалық қатынастар. Педагогикалық ұжымға ықпал жасау бұл шығармашылық белсенділік ортаны жасауға, оларда жайлы психологиялық райды қалыптастыру мақсатында педагогикалық жұмыс көлемін қалай қолайлы дұрыс бөлу, сабақ кестесін жасау, олардың уақытына ұқыпты қарау, еңбекті ғылыми ұйымдастыруды ендіру, қайсылары жоғарыда көрсетілгендей табысты шешуге мүмкіндік жасайды. Осы міндеттерді табысты шешуге бағытталған педагогикалық ұжымдардың жұмыс тәжірибесінде осы шараларға қосымша арнайы әдістер анықталған. Оларға жататындар мыналар, келешегі мол саланы ұсыну, мұғалімдердің ынтымақтастығын ұйымдастыру, бірыңғай талап, дәстүрлер, қайсылары белсенділікті көтеруге, өзара көмекке еңбек ұжымдарының мүшелерінің арасындағы жолдастыққа бағытталған. Психологиялық-педагогикалық әдістер. Психологиялық-педагогикалық әдістер ең алдымен ұжым мүшелерінің жеке басының мінез-құлқына, олардың жауапкершілік сезімін бекітуге, мұғалімдердің белсенділігін көтеруге, ықпал жасайды. Олардың ортасына мынадай бекітілген тәсілдердің үлкен мағынасы бар: сенім, жеке үлгі, мадақтау, сын, өзара сын. Сенім. Сенім үрдісінде ерекше роль дәлелдемеге және дәлелге жатады. Сенімнің ең көп таралған түрлері: дәлелдеу, түсіндіру, иландыру, үгіттеу, насихаттау, кеңес беру, тәрбиелік шаралар ретінде, мәжбүр ету. Жеке басының өнегесі. Тәрбие мекемелерінде әрбір қылықтың мәні қоршап тұрған орта үшін жағымды немесе жағымсыз өнегесі болуы мүмкін. Адамның жеке өнеге әдісі, педагогикалық шеберліктің үлгісін, қызметтің дайын түрлерін ұсына отрып, мысалы, мектеп басшыларының жиі ашық сабақ жүргізуі, сын және өзара сын құралдары арқылы жүзеге асырылады. Мадақтау. Қазіргі кезде мектепте моральдық және материалдық мадақтау мен сыйлықтардың әр алуан түрлері қолданылады: мақұлдау, көмектесу, алғыс айту, сыйлық беру, өкілетпен жіберу, ерекше белгілер, құрметті атаққа, өкімет сыйлықтарына ұсыну т.б. Сын және өзара сын. Сын және өзара сын, жолдастық ықпал жасау арқылы ұжым мүшелерінің жұмысындағы жағымсыз жақтарды, әлі де пайдаланылмаған қорды ашу жолы тәсілімен қателіктерді жібермеу мақсатындағы жаңа мүмкіндіктерді түзету, өзара талап қою жағдайын жасау, еңбек жағдайын жақсарту болады. Әдептілікпен әрбір жеке адамға тілектес қатынас, жағдайды жақсарту іскерлігі және қайшылық жағдай кезінде қатынасты жөндеу. жүктеу/скачать 3,35 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|