Мергенбаева А. Т., Абишова А. У., Уразбаева Г. Ж. «Экожүйе және құқық» пәнінен
жүктеу/скачать 0,51 Mb.
|
2 лекция тезЭКОЖуйе
- Бұл бет үшін навигация:
- 4 Тақырып. Қоғамдық өндірістің нысандары.
- Натуралды шаруашылық: мәні және эволюциясы. Тауарлы шаруашылығы: мәні және негізгі белгілері.
| Тақырып бойынша қосымша сұрақтар
Меншікке деген құқықтарды атап олардың әрқайсысына сипаттама беріңдер. Жеке және заңды тұлғалар арасында айырмашылық бар ма? Мемлекетсіздендіру дегеніміз не? Жекешелендірудің артықшылықтары мен кемшіліктерін сипаттаңдар? Қазақстан экономикасының дамуының болашағы? 4 Тақырып. Қоғамдық өндірістің нысандары. Дәріс 4. Ақпараттық дәріс. Натуралды шаруашылық: мәні және эволюциясы. Тауарлы шаруашылығы: мәні және негізгі белгілері. Тауар және оның қасиеттері. Құн теориялары. Ақшаның мәні және қызметтері. Ақша айналысының заңы. Дәрістің мақсаты: қоғамдық шаруашылық формаларын анықтап, тауарлық шаруашылықтың мәнің ашу, тауар қасиеттерімен танысу, ақшаның айналым заңын ұғу. Негізгі ақша жүйелері. Қазіргі заманғы ақша жүйесіндегі ақша эволюциясы. Баға құнның ақшалай көрінісі ретінде. Экономикадағы тенге: әлеуметтік-экономикалық салдары және болашағы. Негізгі ұғымдар: өндіріс, тұтыну, айырбастау, бөлу, тауар, құн, құн заңы, ақша, айналым заңы, т.б Натуралды шаруашылық: мәні және эволюциясы. Тауарлы шаруашылығы: мәні және негізгі белгілері. Қоғамдық шаруашылықтың түрлері: натуралды шаруашылық және тауарлы өндіріс. Өндірісті ұйымдастырудың тарихи алғашқы экономикалық түрі – натуралды шаруашылықтан бастау алады. Адамдарды өнімдерді сатуға, нарыққа арнамай, оларды тек өз қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін өндірумен байланысты натуралды шаруашылық деп аталады. Оның негізгі ерекшеліктері: әмбебап қол еңбегіне негізделді, қоғамдық еңбек бөлнісін білмейтін және өз өнімдерін бір-біріне айыр бастамайтын алғашқы қауым халықтарында таза өмір сүрді. өндіргіш күштері мен оларды ұйымдастыру дәрежесі қарапайым төмен болды; өнімдер ғасырдан ғасырға бастапқы түрлерін өзгертпей, көлемдері ұлғаймай өндірілді. Тауарлы өндірісі деп - өнімдер сатуға арналып өндірілетін, ал өндірушілер мен тұтынушылар арасында байланыстар рынок арқылы жүзеге асырылатын шаруашылықты айтады. Тауарлы өндірісінің пайда болуының қажетті шарттары: қоғамдық еңбек бөлінісі яғни, өндірушілердің белгілі-бір өнімдерді өндіруге мамандануы; Қоғамдық еңбек бөлінісінің тарихи үш кезеңі бар: Бірінші кезеңінде мал шаруашылығы егін шаруашылығынан бөлініп шықты, мұның өзі тайпалар арасында тұрақты айырбастың болуына жағдайлар туғызды. Екінші кезеңінде қол өнеркәсібі егіншіліктен бөлініп шықты, бұл тауар өндірісінің өмірге келуінің бастауы болды. Үшінші кезеңінде сауда өндірістен оұшауланды және саудагер көпестер өмірге келді. меншік қатынастары арқылы өндірушілердің бір-бірінен экономикалық жағынан өзара оқшаулануы болып табылады. Тауарлы өдіріс Жай тауарлы өндіріс Капиталистік тауарлы өндіріс Тауарлы өдірісінің даму кезеңдері айырбастың, рыноктың дамуымен тығыз байланысты. Осы аталған нарық типтеріне сәйкес, тауар өндірісінің ерекше моделдері қалыптасады: Дамымаған нарыққа негізделген тауар өндірісі; Еркін нарыққа негізделген тауар өндірісі; Реттелетін нарыққа негізделетін тауар өндірісі; Бұзылған нарыққа негізделген тауар өндірісі. 1. Дамымаған нарықтың тауарлы өндірісі (жай тауар өндірісі) – қоғамдық еңбек бөлінісіне, өндіріс құралдарына жеке меншік болуына, тауар өндірушілердің өз еңбектеріне негіделген. Жай тауарлы өндіріс кезінде шығарылған өнімнің тек белгілі бір бөлігі ғана нарыққа шығарылады. Сондықтан, ол бүкіл экономиканы қамти алмағандықтан, жалпыға ортақ емес. 2. Еркін нарықтың тауарлы өндірісі (нарықтық экономика). Түбегейлі жаңа белгіге ие болды, ол жалпы ортақ сипат алды, яғни ол келесі құбылыстарды білдіреді: а) адамның жұмыс күші тауарға айналды және өндірушінің өз еңбегінің орнына жалдамалы еңбек келді; б) Қоғамдық өнімнің басым бөлігі тек жеке тұтыну үшін емес, нарық арқылы сатуға арналды. 3. Реттелген нарықтың тауарлы өндірісі – экономикада мемлекеттік және жеке сектордың болмауымен сипатталады. Реттелген нарықтың тауарлы шаруашылықтың бірнеше модельдері бар: а) Әлеметтік нарықтық шаруашылық б) Аралас эконмика в) Корпоративтік экономика. 4. Деформацияланған нарықтың тауарлы өндірісі – әміршіл-әкімшіл экономикаға тән және дамыған қоғамдық еңбек бөлінісінен дамыған машиналы өндірісті, ұлттық экономиканы ұдайы реттеуді, еркін нарықтық қатынастарды басып тастауды білідіреді. Бұл экономиканың екі ммоделі бар: жоспарлы дерективалық және нормативті.Нарықтық экономика моделін таңдау бұл ұлттық экономикаға мемлекеттің ықпал етуінің әдістер жүйесін таңдау. Нарықтық экономиканың негізгі тауарлы шаруашылық екені даусыз. жүктеу/скачать 0,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|