Метеорологиялық-климатологиялық энциклопедия

радиациялық ағынның белгілі уақыт аралығындағы (сағат. Тәулік, 
ай. жыл) жинағының ӛлшсм бірлігі - МДж/м". 
ҚАЗАҚСТАНДА КЛИМАТОЛОГИЯ 
Қазақстанда климатология саласынан белгілі ғалымдар: Х.Байдал, 
Х.Ахметжанов, Р.С.Голубев, А.А.Скаков, В.С.Чередниченко, 
П.Ж.Қожахметов, т.б. зерттеулерін жалғастыруда. Біздің елімізде 
климатология 
мәселелерін 
зерттеумен 
«Қазгидромет» 
республикалық мемлекеттік кәсіпорны, Қазақ қоршаған орта мен 
климатының мониторингі ғылыми-зертеу институты, ҚазҰУ-дың 
география факультеті, ҚР Білім және ғылым министрлігіне қарасты 
география институты айналысады. Климатология саласындағы 
халықаралық 
ғылыми 
және 
ұйымдастырушылық 
шаралар 
дүниежүзүзілік 
метеорологиялық 
ұйым, 
Халықаралық 
географиялық және геодезиялық одақ және Халықаралық 
географиялық одақ арқылы жүзеге асырылады. Қазақстанда 
Климатология мәселелері, негізінен, «Гидрометеорология және 
экология» (1995 жылдан), «ҚазҰУ хабаршысы. Географиялық 
серия» (1991 жылдан) журналдарында басылады 
ҚАЗГИДРОМЕТ, 
Қазақстан 
Республикасының 
Гидрометеорология жӛніндегі бас басқармасы – орталық басқару 
мекемесі. Ол гидрометеорология және экологиялық мониторинг, 
сондай-ақ су қорының мемлекеттік есебін және су кадастрын 
жүргізетін респуббликалық мемлекеттік кәсіпорнын біріктіреді. 
Қазақстанда алғашқы аспаптық метеорология бақылаулар 1848 
жылы Қазалыда, 1854 жылы Семейде, 1856 жылы Ырғыз бен 
Қызылордада жүргізіле бастады. Гидрология бақылаулар алғаш рет 
(1890) Ертіс ӛзенінде басталды. 1917 жылы Қазақстан аумағында 94 
метеорологиялық станция мен 49 бекет, 123 гидрометеорология 
бақылау пункттері жұмыс істеді. 1922 жылдың 23 қаңтарында Бас 
физика обсерваториясының Орынбор облысы метеорология 
бюросы құрылған. Ол 1925 жылы Қазақстанның Орталық 
метеорология 
бюросы 
болып, 
ал 
1931 
жылы 
Қазақ 
гидрометеорология болып қайта құрылды. Оның негізінде 1933 
жылдың мамыр айында Қазақ гидрометеорология қызметінің 
біртұтас 
басқармасы 
құрылды. 
Оның 
бірінші 
басшысы 
Қазақстанның белгілі саяси қайраткері – О.Жандосов болды. 1992 
жылдың 7 ақпанында Гидрометеорология жӛніндегі бас басқарма 
болып қайта құрылды. Қазіргі кезде «'Қазгидромет» жүйесіндегі 
метеорология, агрометеорология, гидрология, кӛл және теңіз 

станциялары мен бекеттерінің саны 750. «'Қазгидрометтің» негізгі 
міндеттері: республикада гидрометеорология және табиғи орта 
мониторингі саласында бірыңғай ғылыми-техникалық саясат 
жүргізу; әр түрлі ӛнеркәсіптер мен шаруашылықтарды, халықты 
қазіргі және болашақтағы климат пен табиғи орта мәліметтерімен 
қамтамасыз ету; қауіпті және апатты гидрометеорология 
құбылыстарды алдын ала болжап хабарлау; қоршаған ортаға 
адамзат әрекетінің теріс әсерін болдырмау, т.б. «Қазгидромет» 
табиғи ортаның мониторингін жүргізу барысында аса улы 20-дан 
астам заттарды анықтау үшін республиканың 26 қаласындағы 94 
тұрақты пункттерде атмосфера ауаның құрамына бақылау 
жүргізеді. 
Бақылау 
материалдары 
бойынша 
дерекқор 
қалыптастырылады және ақпараттық - экология бюллетеньдер, 
анықтамалар, шолулар жарияланады. 1873 жылы Бірінші 
халықараралық метеорология конгресте халықаралық метеорология 
ұйым құрылды. Ол 1947 жылы БҰҰ құрамындағы Дүниежүзілік 
метеорологиялық ұйым (ДМҰ) болып қайта құрылды. ДМҰ-ның 
шешімімен 23 наурыз Халықаралық метеорология күні болып 
тағайындалған. ДМҰ-ның толыққанды мүшесі болып табылады. 

жүктеу/скачать 4,63 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: