Метеорологиялық-климатологиялық энциклопедия
жүктеу/скачать 4,63 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- КҤН ЭНЕРГИЯСЫ
| КҤН РАДИАЦИЯСЫ, күннің сәуле шығаруы – Күннің
электрмагниттік және корпускулалық сәуле шығаруы. Электрмагниттік радиация (күннің сәулелік энергиясы) электрмагниттік толқындар түрінде, 300000 км/с жылдамдықпен тарап, жер атмосферасына енеді. Жер бетіне дейін тура (жерге бұлтсыз ашық жағдайда атмосферадан кӛктей ӛтіп жететін Күн сәулелері) және шашыранды (атмосферадағы шаң-тозаңнан, бұлттан шашыраған Күн сәулесі) радиация түрінде жетеді. Олардың 48%-ы спектрдің кӛрінетін бӛлігінде (0,38 – 0,76 мкм), 45%-ы инфрақызыл сәуле (0,76 мкм), 7%-ы ультракүлгін сәуле (0,38 мкм) спектрінде жатады. Корпускулалық радиация негізінен 300 – 1500 км/с жылдамдықпен қозғалатын әрі түгелімен жер магнитосферасында тұтылып қалатын протондардан тұрады (концентрациясы 5 – 80 ион/см3, ал күн активтілігі артқанда, ол да артады). Күн радияциясы – Жер бетінде және атмосферада болып жатқан экзогендік процестер үшін бірден-бір энергия кӛзі болып табылады; әдетте оны жылулық әсері бойынша ӛлшейді. Оның жер бетіне келетін мӛлшері уақыт бірлігінде 1 см 2 жерге түсетін калориямен ӛрнектеледі. Жер әр минут сайын Күннен 2,4·1018 кал сәулелік энергия алады. КҤН ЭНЕРГИЯСЫ - шешуші экологиялық факторлардың бірі. Атап айтқанда жарық жерде ӛмір сүретіндердің барлығына дерлігін фотосинтез арқылы энергиямен және құнарлы заттармен қамтамасыз етеді. Тірі ағзалар үшін сӛуле толқынының ұзындығы, оның қарқындылығы және сәулелендірудің ұзақтығы қажет. Күн сӛулесінің спектрі үш аймаққа бӛлінеді, ӛлар: ультракүлгін, кӛрінетін жәнӛинфрақызыл сәуле шығару аймағы Қ ҚАБАТАРАЛЫҚ (ҚАБАТТЫҚ) СУ. Қабатаралық судың ерекшелігіне ең алдымен оның екі сутірек қабаттың арасында орналасатыны жағады, яғни ол астынан да (жабыны жағынан), үстінен де (табаны жағынан) шектелген. Қабатаралық суы бар сулы горизонттар әдетте ӛлшемдері мындаған км2-ге жететін байтақ алқаптарға таралатындығымен, режимінің түрақтылығымен сипатталады. Мұнда су біршама тереңдіктерде жатып, алқаптың шеттерінде ғана жер бетіне шыгады. Қабатаралық су таралған мұндай байтақ алқап гидрогеологиялық алап деп аталады ҚАБЫҚШАЛАР - Белгілі бір субстраттың (жекелеген тасмалтадан немесе организмдер қалдығынан бастап, ірі-ірі геологиялық денелерге дейін) сыртқы ӛңірін түгелімен қоршай қалыптасатын хемогендік заттар қабатшасы. жүктеу/скачать 4,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|