Методические рекомендации по обобщению передового педагогического опыта в республике казахстан

28 
нақтылайды. Бұл әрине қиын, бірақ жаңашыл педагогтың педагогикалық 
қызметінің жеке шығармашылық стилін сипаттау үшін қолайлы. 
Жинақтау түрі ретінде әрекетті кӛрсету, демонстрация үлгілер ретінде іс-
қимылды орындауын кӛрсетіледі. Кӛрсету негізінен - жаңашыл педагог 
тәжірибесін кӛрсету үшін қолданылады. 
"Тәжірибені талдау" терминіне тұтас педагогикалық үдерісті оның 
құрамдас элементтеріне ойша бӛлу түсініледі. 
Практикада, тәжірибені енгізу арқылы шешілетін қарама - қайшылықтар 
тән: жаһандық, жалпы-дидактикалық және жеке –дидактикалық. 
Жаһандық сипат жеке тұлғаны қалыптастырудың нақты тарихи идеалы 
мен қалыптасқан ұйымдастырушылық- педагогикалық жағдайлар (білім беру 
тәжірибесі) арасындағы қарама - қайшылықтарды еңсеруді болжайды. Автор 
жаңа педагогикалық идеяларды, қағидаларды ұсынады. 
Жалпы - дидактикалық сипат пәнаралық (тақырыптан тыс) деңгейде 
қарама-қайшылықтарды жеңуде кӛрінеді. Педагог идеяларды, ұсыныстарды 
сипаттай отырып, білім беру процесінің сапасын жақсарту бойынша 
әдістемелік ұсынымдар әзірлейді. 
Жеке-дидактикалық сипат - бұл нақты пән, тәртіп деңгейінде 
қайшылықтарды жеңу. 
Тәжірибені жинақтау технологиясы: 
- тәжірибені фактологиялық талдау (тәжірибені ситуациялық талдау) 
негізгі мақсаты - жұмыс тәжірибесін ұсыну, оны сипаттау мәтінін болжайды 
(эссе, сабақ ӛткізу хаттамалары, педагог очеркі), мысалы:
- жаңа шешім қабылдауға жіберген тәжірибенің авторы болған жағдайда; 
ыңғайсыздық туғызған кәсіби қиындықтар және қалыптасқан қызмет 
сызбаларын қолдану мүмкін еместігі;
(
оқушылардың жұмысын талдау, 
педагогтың рефлексивті есептері) : 
- қарама - қайшылықтарды талдау: 
- тәжірибені әзірлеу себептерін анықтау, қызметтің белгілі бір 
сызбаларын қолданудың мүмкін еместігі (оқу үдерісін ӛткізу кезінде пайда 
болған кәсіби мәселелерді ұғыну негізі, мысалы, білім алушыларды жиынтық 
бағалауды жүргізу үшін тәжірибенің жеткіліксіз болуы немесе белсенді 
әдістерді қолдана алмауы);
- тәжірибе мақсатын анықтау; 
- педагогикалық қызметті жетілдіруге ықпал ететін автордың жеке 
ерекшеліктері; 
- тәжірибе идеяларын іске асырудың технологиялық қамтамасыз етілуін 
талдау(білім алушылардың оқу іс-әрекетінің нәтижелері дейін" және "кейін" 
жаңа әдістер мен тәсілдерді, оқыту құралдарын қолдану); 
- белгілі бір кезеңдегі педагогикалық қызмет нәтижелері(білім 
алушылардың жұмысын талдау, педагогтың рефлексивті есептері, білім 
алушылардың белгілі бір кезеңдегі оқу жетістіктерінің динамикасы);
- озық педагогикалық тәжірибенің тиімділігіне ықпал ететін жағдайларды 
талдау (оқу үдерісін ұйымдастыру ерекшеліктері, педагог пен білім 
алушылардың қызметі, білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау 

29 
ӛлшемдері (айдарлар), оқу үдерісін оқу – әдістемелік қамтамасыз ету); 
- тәжірибені дамыту мүмкіндіктері. Педагогикалық қызметті одан әрі 
жетілдіру перспективалары сипатталады, олар қарастырылып отырған 
проблеманы/тәжірибенің авторлық идеясын ескере отырып, ӛзінің кәсіби 
қызметін жақсарту бойынша жоспарды, іс-қимылдарды әзірлеу туралы 
куәландырады. Мұғалімдер, тәжірибені дәйекті түрде: баяндаудың индуктивті 
тәсілін есепке ала отырып: нақты фактілерден - жалпылауға және 
заңдылықтарды анықтауын сипаттайды.
Алдымен озық педагогикалық тәжірибені зерделеу, жинақтау және тарату 
бойынша жұмысты ұйымдастыруды қарастырайық (2.1-кесте).
Жұмыс 
кезеңдері 
Этапы 
работы 
Тәжірибе 
критерийлері 
Нәтижелері 
Әдіскердің 
құралдары 
Средства 
методиста 
Қауіптер 
Анықтау
Жаңалығы 
Ӛзектілігі 
Нәтижелілік
Феноменологиялық 
мәтін( фактілері, 
шарттары,педагогтың 
шығармашылық 
жазуының 
ерекшеліктері,) 
Тәжірибені зерделеу 
туралы шешім 
қабылдау 
Диагностика
Бақылау 
Әңгімелесу
Оқушылардың 
жұмысын 
талдау 
Рефлексия 
сабақтарына 
қатысу 
Озық 
тәжірибе үшін 
жаппай үлгі 
алуға болады 
("мадақтау") 
Сіз жаңасын 
кӛре 
алмайсыз, 
ӛйткені бұл 
мәселеде 
ӛзгешеліктер 
жоқ 
(«таптау») 
Зерттеу 
Ғылымилығы
. 
Технологиял
ылық
Біліктілік мәтіні 
(тәжірибе мен жалпы 
педагогикалық 
жүйенің жекелеген 
элементтерін бағалау) 
Монографиялы
қ зерттеу 
Жүйелік талдау
Критериалды
талдау емес 
Бір жақты 
тәсіл 
(тәжірибе 
негативтерді 
тегістеу)
Жалпылау Тұтастығы 
Жүйелілік
Толықтығы
Нормативтік мәтін
(қалай қажет) 
Талдау 
Синтез 
Норманы құру 
Жалпылау 
Схемалау 
Фрагменттеу 
бұрмалау 
жаңашыл -
педагогтың 
тұлғасының 
гипертрофияс
ы Технология 
лық емес

30 
Кӛрсетілім Тартымдылы
ғы 
Оңтайлылығ
ы 
Қол 
жетімділігі 
Әдістемелік 
ұсыныстар 
Ақпараттанды
рудың барлық 
құралдары 
(есептер, 
әңгімелер, 
бейнефильмде
р және т. б 
Педагогтарды 
жаңаша 
оқытуды 
ұйымдастыру.) 
Педагогтарды
ң тәжірибені 
қабылдауға 
дайын 
еместігі 
Ақпараттық 
қолдау әлсіз
Кесте 2.1. ОПТ бойынша жұмысты ұйымдастыру 
Педагогикалық тәжірибені жинақтау - бұл әрдайым зерттеу нәтижесінде 
алынған ақпаратты талдау және синтездеу, оны іріктеу, жіктеу; негізгі, басты 
белгілеу; зерттелетін тәжірибедегі ерекшеліктер мен жаңалықтарды анықтау; 
сипаттама немесе ауызша хабарлама түрінде негізгі зерттеу нәтижелерін білдіру. 
«Талдау» ұғымына анықтама береміз. 
Талдау - затты құрамдас бӛліктерге бӛлу арқылы зерттеу әдісі,немесе 
логикалық абстракция жолымен объектіні ойша бӛлу. 
Аналитикалық біліктердің қалыптасуы - мұғалімнің кәсіби шеберлік 
критерийлерінің бірі, педагогикалық құбылыстарды элементтерге бӛлуі: шарттар, 
себептері, ынталандыру, құралдар, формалар мен әдістер, негізгі сәттерді, тетіктерді, 
тәсілдерді таба білу және оларды сипаттау. Тәжірибені жинақтаудың келесі 
кезеңдерін айқындайды: 
1.Бір жағынан, қалыптасқан жұмыс түрлері мен әдістерінің арасындағы 
қарама – қайшылықты анықтау және екінші жағынан, оның тиімділігін арттыру 
қажеттілігі. 
2. Іздеу жұмысы. Оқу-тәрбие жұмысында белгілі бір жетістіктері бар 
жеке педагогтардың немесе барлық ұжымдардың жұмыстарындағы 
жаңалықтар, олжалар анықталады. Зерттеу, зерделеу және тәжірибе жинақтау 
объектісі анықталады. 
3. Тәжірибені зерттеу мен жинақтаудың толық бағдарламасын құру. 
Тақырып пен мақсаттарды түпкілікті тұжырымдау, жалпылауды зерттеу 
объектісі мен пәнін нақтылау. 
4. Педагогикалық факторларды және басқа да эмпирикалық және 
ақпараттық материалдарды жинау бойынша жұмыс. Алынған материал 
нақтыланады, оның шынайылығы тексеріледі.
5.
Педагогикалық тәжірибенің сипаттамасы (авторларды атау, 
мәселелерді ажырату, тәжірибенің мәнін дәйекті түрде баяндау, ол жүзеге 

31 
асырылатын нақты шарттар мен уақытты сипаттау, сипатталған тәжірибеге 
қатысты оқу-тәрбие жұмысының жетістіктерін кӛрсету). 
6.
Сипатталған тәжірибені түсіну. Факторлар салыстырылады,
талданады, олардың арасындағы ӛзара байланыс анықталады, педагогикалық 
процестің нақты жағдайларға тәуелділігінің сипаты анықталады. Нақты 
тұжырымдар осыдан шығады. 
7. Ойластырылған материал баяндама, мақала, әдістемелік әзірлемелер 
және ұсыныстар, плакат, ақпарат, дәріс мәтіні, брошюралар, кітаптар, 
монографиялар, диссертациялар және т. б. түрінде ресімделеді. 

жүктеу/скачать 2,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: