Қарапайым математикалық түсініктерді дамыту және математика негіздерін оқытуға дайындық мыналарды қамтиды: - берілген мөлшердегі заттарды есептеу және санау;
- жиырма саны шегінде тікелей және кері есептеу ;
- берілген саннан алдыңғы және кейінгі санды атай білу;
- цифрларды білу: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9;
- цифрлармен заттардың санын сәйкестендіре білу;
- геометриялық фигураларды білу: (шеңбер, сопақ, үшбұрыш, шаршы, тіктөртбұрыш);
- шеңберді, төртбұрышты екі және төрт бөлікке бөлу мүмкіндігі;
- торкөз қағаздың парағына бағдарлай білу.
Баланың дүниетанымы және білімді игеруге дайындығы: - үй мекен-жайын, телефонын, ата-анасының толық аты-жөнін және отбасы құрамын атай білу;
- ересектердің әртүрлі әрекеттері туралы жалпы түсінікке ие болу;
- қоғамдық орындарда және көшеде мінез-құлық ережелерін білу;
- жыл мезгілдері мен маусымдық құбылыстар туралы жалпы түсінікке ие болу.
4.3 Мектепте оқуға психологиялық дайындығы Мектеп жасына дейінгі кезеңнің соңында мектепке психологиялық дайындықтың қалыптасуын қамтамасыз ететін психологиялық қасиеттер мен ерекшеліктердің қарқынды дамуы байқалады.
Психологиялық дайындық – бұл ересек мектеп жасына дейінгі баланың психикалық дамуының жүйелік сипаттамасы, оған оқу әрекетін орындау мүмкіндігін қамтамасыз ететін қабілеттер мен ерекшеліктерді қалыптастыру, сонымен қатар оқушының әлеуметтік позициясын қабылдау кіреді. Бұл құрдастар ұжымында оқу жағдайында мектеп оқу бағдарламасын меңгеру үшін қажет және жеткілікті баланың психологиялық даму деңгейі.
Мектепке психологиялық дайындық «өзара байланысты сапалардың толық жүйесі болып табылатын күрделі білім ретінде» анықталады.
Мектепке психологиялық дайындық: тұлғалық, ақыл-ой және ерікті дайындықты қамтиды.
Егер бала мақсат қоюды, мақсатты жүзеге асыруға күш салуды, кедергілерді жеңуді, қызықты емес, бірақ пайдалы жұмысты орындауды білсе, баланың мектепке эмоционалды-ерікті дайындығы қалыптасқан болып саналады.
Бұл аспект ерік-жігердің болуын, импульстік реакциялардың әлсіреуін, өз эмоцияларын басқара білуді талап етеді (мысалы, үзіліссіз тыңдау).
Бұл қарым-қатынас жасау және құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынас орнату, балалар тобының, сыныптың мүдделеріне бағыну, басқа адамдардың тілектерін құрметтеу мүмкіндігі.
Балалардың мектепке әлеуметтік-психологиялық дайындығы келесі біліктер мен дағдылар бойынша анықталады:
- оқу мотивациясы (мектепке барғысы келеді; оқудың маңыздылығы мен қажеттілігін түсінеді; жаңа білім алуға қызығушылық танытады);
- құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынас жасай білу (бала қарым-қатынас жасай алады, агрессивті емес, қарым-қатынастың проблемалық жағдайынан шығудың жолын таба алады, ересектердің беделін мойындайды);
- басқа қоғамға (балаларға) кіре білу, басқалармен бірге әрекет ету, топтың мүдделеріне бағыну;
- логикалық ойлауды дамыту (жалпы маңызды белгілері бойынша заттарды дұрыс топтастыра алады);
- ерікті зейінді дамыту (орындалған жұмыста 15-20 минут бойы зейінді ұстап тұру қабілеті);
- еркін есте сақтауды дамыту (жанама есте сақтау қабілеті: есте сақталатын материалды белгілі бір символмен байланыстыру-сөз-сурет немесе сөз-жағдаят);
-өз әрекетін бағалауға тырысады.
Сонымен, мектепте оқуға психологиялық дайындық-баланың оқу әрекетін табысты бастау үшін қажетті танымдық процестердің, эмоционалды, ерікті саланың, әлеуметтік өзара әрекет ету дағдыларының даму деңгейі, сондай-ақ оның оқуға деген ынтасының болуы.
Баланың мектепке психологиялық дайындығын келесі мәселелер бойынша бағалауға болады:
Бала ересектермен және балалармен қарым-қатынас орната ала ма?
Ол неге мектепке бару керек екенін түсінеді ме?
Балаға көбінесе не ұнайды: ойнау немесе білім алу («ақылды тақырыптарға» әңгімелесу)?
Егер сіз барлық сұрақтарға оң жауап берсеңіз-бала мектепте оқуға дайын.
Егер баланың мектепке барғысы келсе, білім алуға, жаңа, қызықты білуге, жаңа әлеуметтік рөлді - оқушының рөлін орындауға деген ұмтылысы болса, онда баланың мектепке деген мотивациялық дайындығы қалыптасқаны.
Мотивация баланың құрдастарымен қарым-қатынас жасау және ұжымда өз орнын алу тілегімен, жаңа білім алу қажеттілігімен байланысты.
Мектепке мотивациялық дайындықты бағалау үшін ата-аналар келесі сұрақтарға жауап беруі тиіс:
5-6 жастағы баланың кітаптарды өз бетінше қарағысы келе ме?
Ол дауыстап оқығанда тыңдағанды ұнатады ма?
Бала қоршаған орта туралы жиі сұрақтар қоя ма?
Бала басқа балалармен бөлісе ала ма?
Құрдастарымен ойнағанды ұнатады ма?
Ережелер бойынша ойнай ала ма? Мысалы, өз кезегін күтеді.
Ол әңгімелесуді қолдай ала ма және басқаларды бөлмей тыңдай ала ма?
Мектепке дайындықтың мотивациялық компоненті әлеуметтік, танымдық және бағалау сияқты мотивтердің үштұғырлығымен қалыптасады.
Осылайша, педагогтердің негізгі күш-жігері балалардың мектепте оқуға деген ынтасын қалыптастыруға, өз бетінше де, басқалармен бірге әрекет ете білуге, білуге құмарлықты, шығармашылық белсенділікті дамытуға бағытталуы керек.
Мотивацияны диагностикалау үшін болашақ бірінші сынып оқушысының ата-аналары А.Л. Венгердің «Мотивациялық дайындығы», Н.И. Гуткинаның «Үй» әдістемесі бойынша, Керна-Йерасека тесті және басқа әдістерді қолдана алады. (1 қосымша).