Методические рекомендации по организации исследовательской и проектной деятельности обучающихся мкш нұр-Сұлтан 2019
жүктеу/скачать 5,4 Mb. Pdf көрінісі
|
жоба эжазу улгісі
| Біріншіден,
осы жастағы психикалық даму өте белсенді болады. Зияткерлік сипаттамаларды дамытуда сапалы секіріс болады. Зияткерлік салада дерексіз ойлау басым болады. Екіншіден, интеллектуалды даму индикаторларындағы мұндай маңызды айырмашылық білім беру үдерісін ұйымдастырудың ерекшеліктеріне байланысты болуы мүмкін. Кейбір мектептердің көпшілігінде 9- сыныптардың түлектері 10-11 сыныптарда оқу үшін белгілі бір іріктеуден өтуі тиіс. Сонымен қатар, 10-сыныптан 11-сыныпқа көшу кезіндегі зияткерлік дамудағы өзгерістер соншалықты байқалмайды. Жадты дамытуды сипаттайтын көрсеткіштер оқудың он бірінші оқу жылына дейін артады. Психология тұрғысынан ересек жасөспірімдердің интеллектуалдық дамуына қатысты ойлау дамуының сипаттамасында айырмашылық бар, бұл білім беру үдерісін ұйымдастырудың ерекшеліктерімен байланысты. Білім беру мекемелерінің көпшілігі өз түлектерін ҰБТ-ға дайындауға тырысады. Сонымен қатар, оны жеткізудің ең тиімді тәсілі – «жаттықтырушы», бұл өзі жадыларды оқытуды қамтиды. Жоғары сынып білім алушыларының психикалық танымдық үдерісстерін зерттеу кезінде бұл үдерістердің даму көрсеткіштері 10-11 сынып білім алушыларына қарағанда 9-сынып білім алушыларынан біршама төмен екенін атап өткен жөн. Сонымен қатар, оныншы және он бірінші сыныптың зияткерлік профилдері шын мәнінде ажыратылмайды. Сонымен, ойлау мен назар аудару функцияларымен қатар, қазіргі заманғы жоғары мектеп білім алушыларын табысты оқыту үшін мнемикалық қабілеттер (көру, вербалды жады және заңдылықтарды белгілеу) маңызды болып табылады. Бұл заңдылық, бәлкім, қазіргі заманғы жалпы білім беретін мектеп үшін өзекті болып табылады және білім беру үдерісін ұйымдастырудың ерекшеліктерімен байланысты болуы мүмкін. Жоғары сынып білім алушылары үшін ақыл-ой дамуының 9-сыныптан 10- сыныпқа дейінгі маңызды сапалы секіріспен ерекшеленеді, ал 10-сынып білім алушыларының 11-сынып білім алушыларынан айырмашылығы аз, дегенмен жалпы алғанда мнемоникалық көрсеткіштер көрсеткішінің сандық өсуі байқалады. Жалпы білім беретін мектептің 9-10 сыныптарында оқитын 99 қыздар мен жасөспірімдердің танымдық психикалық үдерісінің даму көрсеткіштері әр түрлі емес. Жоғары сынып жасөспірімдерінде зияткерлік даму қарқынының үдеуі байқалады. Бұл заңдылық 11-сынып білім алушыларына қатысты анық көрінеді. Осылайша, 11-сыныпта оқитын ұлдар мен қыздар көрсеткіштер бойынша ерекшеленеді: аналогия, сандық қатарлар, бейнелі ойлау, арифметикалық есеп және жалпы зияткерлік даму деңгейі. Онтогенездің бастапқы сатыларында әйелдердің зияткерлік қабілеттері ерлерге қарағанда жылдам дамып келе жатқан даму психологиясынан белгілі. Содан кейін ерлер зияткерлік саланың дамуында әйелдерді қуып жетіп, олардан басып озатын кезең келеді. Ғылыми зерттеулер негізінде жоғары сыныптарда жасөспірімдердің психикалық танымдық үдерісстерді дамытуда қандай да бір артықшылығы бар деп есептеуге болады. 10- сыныпқа көшу білім алушылардың бейімделу мүмкіндіктерін төмендететін бірқатар кедергілермен, стресстік жағдайлармен байланысты. Жасына байланысты бейімделу қабілетінің көрсеткіштері нашарлайды. Мүмкін, бұл үрдіс бірқатар себептерге байланысты. Жоғары сыныптарға ауысқаннан кейін және бағдарламаның күрделенуімен психоэмоционалдық жүктемелер артады, сонымен қатар 11 сыныпта мектеп білім алушысына кәсіптік өзін-өзі анықтау туралы шешім қабылдауға, сондай-ақ жалпы өмір жолына қатысты таңдау жасауға тура келеді. Мүмкін, көптеген адамдар осы мәселеге дайын емес, бұл жүйке-психикалық тұрақсыздық пен құлық тәртібін реттеудің төмендеуін түсіндіреді. Құндылықтар жүйесін қайта ойлау ақылақтық/адамгершілік нормативтерге бағдар көрсеткіштерінің төмендеуін түсіндіреді. Жоғары мектеп жасы-белсенді дүниетанымдық іздеу уақыты, оның орталығы өмірдің мәні мәселесі болып табылады. Өзін-өзі анықтау қажеттілігі жоғары сынып білім алушыларының оқу іс-әрекетінің сипатына әсер етіп қана қоймай, оны жиі анықтайды. Бұл жаста табиғатты қабылдау мен ойлау қалыптасады, рухани құндылықтар пайда болады. Осы кезеңнің маңызды мәселелерінің бірі мамандық таңдау болып табылады. Қазіргі қоғам кәсіби білімге жоғары талаптар қояды,сондықтан балалық шақтан ересек жасқа көшу гормоналды жетілуден кейін ұзақ уақыт алады. Ата-аналар мен мұғалімдер жоғары сынып білім алушысына білім алу үшін оқу жылын жоспарлауға көмектесуі тиіс. Негізгі оқыту бағдарламасын меңгеру барысында жобалау қызметін орындау біліктілігінің қалыптасуы және оқу-практикалық және оқу-танымдық міндеттерді шешу қабілеті ескерілуі тиіс. Білім алушылардың зерттеу және жобалау жұмысы әртүрлі бағытта болуы мүмкін. Жоба жұмысы маңызды әлеуметтік, мәдени және өзге де мақсаттарға қол жеткізу үшін жүзеге асырылуы тиіс. Жұмыс шеңберінде жобалық зерттеу қызметі деп оқушылардың зерттеу міндетін шешуге бағытталған белсенді, дербес қызметі түсініледі. 100 Жоба жұмысы – бұл көп жағдайда шығармашылық жұмыс. Нақты әлемде шығармашылық дағдылар өмірлік қажет. Олар интерьер дизайны мен сүтті орау, маркетинг пен қызметкерлерді басқару, балаларды тәрбиелеу мен үй шаруашылығы, сәулет, кулинария, копирайтинг және өмірдің басқа да көптеген салаларында қолданылады. Шығармашылық дағдылар жаңа идеялар мен әдістерді ойлап табумен немесе мәселелерді шешумен байланысты барлық адамдар үшін қажет. Шығармашылық – бұл тек қана дарындылық немесе талант емес, барлық біліктер сияқты, ол практикамен дамиды. Білім алушыларға шығармашылық процесс кескіндеме мен техника үшін, бизнесті басқару үшін және поэзия үшін бірдей екенін түсіну керек. Шығармашылық адамның бір нәрсе жасауға және осы үшін мойындауға деген терең қажеттілігін қанағаттандырады. А. Маслоудың адами қажеттіліктерінің иерархиясы шығармашылық жұмыспен қанағаттануы мүмкін өзін-өзі бағалауға және өзін- өзі көрсетуге баса назар аударады. ҚР жалпы орта ШЖМ білім алушыларының жеке жобалық және зерттеу жұмыстары туралы ақпарат 6-диаграммада берілген. жүктеу/скачать 5,4 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|