Мұғалімдер үшін марапаттың ең кереметі Ы
Күнделіктеріне жазып алады
жүктеу/скачать 2,85 Mb. Pdf көрінісі
|
| § 6 Ұлыбритания қалалары туралы хабарлама
дайындайды Күнделіктеріне жазып алады.
Жануарлардың қысқы тіршілігі ( Ұйымдастырылған оқу іс- әрекетінің технологиялық картасы)
бергізу арқылы ойлау қабілеттерін дамыту. Проблеманы шешу қҧзіреттілігі: Ӛз бетімен тәрбиешінің сұрағын түсініп, ӛз ойын нақты жеткізу қабілетін дамыту,ӛлең жолдары, ребус, жұмбақ шешімін таба білу арқылы,жануарларға қомқорлық жасау керектігін ұғындыру
дамыту жаттығулары, қимылды ойындар, топтық жұмыс. Пәнаралық байланыс: Тіл дамыту, дене шынықтыру, кӛркем әдебиет. Алдын-ала жҥргізілетін жҧмыстар: Топта жұмыстануға қажетті дидактикалық материалдарды дайындау. «Ұстаз» №1 (66) 2015
16 Қажетті кӛрнекі қҧралдар: Жабайы аңдардың қысқы тіршілігі бейнеленген суреттер, Сочи- 2014 жыл, олимпиада қатысушыларының фотосуреттері, қонжық, проектор. Қостілділік компонент:/билингвальный/ аю-медведь-bear, түлкі-лиса- fox, қасқыр- волк- wolf Әрекет кезендері Тәрбиешінің іс- әрекеті Баланың іс- әрекеті Қызығушылығын ояту кезеңі
шеңберіне дӛңгелене тұрып, сәттілік тілейік. Қайырлы таң-Добрый день- Good-morning! Қайырлы күн-Солнце добрый-Good – afternoon! Денің сау болсын-Будьте здоровье- Be healthy!
Балалар шаттық шеңберіне тұрып,бірі-біріміне сәттілік тілейді. Қайырлы таң-Добрый день- Good-moring! Қайырлы күн-Солнце добрый-Good – afternoon! Денің сау болсын-Будьте здоровье- Be healthy!Хормен: Ҧйымдастырушылық ізденіс кезеңі
-Балалар,бүгін бізге Сочи олимпиадасынан « Қонжық»- 2014 ж қонаққа келіпті. Қонжық ӛте кӛңілсіз. Ол ӛзінің достары қасқырды, қоянды, түлкіні, тышқанды таба алмай жүр екен.Біз оларды табуға кӛмектесеміз бе? Поезға отыру үшін билет алайық, билетте бейнеленген суреттер бойынша топқа бӛлініп отырамыз. 1.Қояндар тобы. 2.Аюлар тобы. 3.Түлкілер тобы 4.Қасқырлар тобы бӛлініп отырайық.
Осы отырған аңдарды бір сӛзбен қалай атауға болады? Топтастыру арқылы балалар жануарлар туралы алған білімдерін ортаға салады. 1.Қояндар тобына тапсырма: 2.Аюлар тобына тапсырма: 3.Қасқырлар тобына тапсырма: 4.Түлкінің тапсырмасы: Балалар, хормен үш тілде бірінші –қазақша орысша, ағылшынша аңдарды атап кӛрейік:
Сурет бойынша жануарлардың қысқы тіршілігі туралы әңгіме құрастыру -Не кӛріп тұрсыңдар? Балалар, поезға отырып саяхатқа шығады.Қолдарына дүрбі алып қонжықтың достарын іздейді. Балалар суреттер арқылы ӛз орындарына отыру .1.Қояндар тобы. 2.Аюлар тобы. 3.Түлкілер тобы 4.Қасқырлар тобы.
аю
Жабайы жануарлар дейміз. Себебі: олар орманда мекендейді. - Қыста жануарлар немен қоректенеді? Қоян сәбіз,шӛп, су, ағаш кеміреді. Аңдардың мекенін ата? Орманда апанда мекен етеді. Аңдар қалай дыбыстайды? (үнтаспадан
«Ұстаз» №1 (66) 2015
17 Тәрбиешінің жетелеу сұрақтары арқылы әңгіме құрастырады.
Балалар олимпиадада қандай спорттық ойындарды кӛрдіңдер? Осы ойындарды қимылмен кӛрсетейік?
Ә.Табылдының «Ақ аю» ӛлеңін жаттау. Жҧмбақтар Есек
құлақ, Қыс бойы жылы апанда, Қорқақ ӛзі, қыли кӛзі.(қоян) Ұйықтау оның ӛнері.(аю)
«Тиін мен қоянның қысқы тіршілігі». - Мына аңдар да қысқы азық іздеп, жорыққа шыққан екен. Енді ӛз мекендерін таба алмай адасып қалыпты. Кӛмектесіп олардың мекенін тауып берейік.
Мақсаты:суреттен кӛрген аңдардың қайда ӛмір сүретін сұралады.Олардың немен қоректенетінін айтқызады. Жабайы аңдардың балаларын ата:-
Балалар,бізге қонаққа кім келді?
Біз қай қалаға саяхат жасадық? Оның достарын қайдан таптық?
Жабайы жануарларды кім атап береді? Үй жануарлары мен жабайы жануарларды салыстырайық?
( Венн диаграммасы)
жануарлардың дыбысын тыңдау)
Ұлиды, шыңғырады, қорсылдайды. Аңдардың пайдасы? Терісі, майы, еті. аю-медведь-bear,түлкі-лиса- fox, қасқыр-волк-wolf Тиін қысқа ӛзіне мол етіп жаңғақ жинайды. Ағаш дінінен ӛзіне ұя жасайды. Ағаш бұтақтарында жаңғағын шағып, бұтақтан - бұтаққа секіріп жүреді .-Қыста қояндар мен бұғылар ӛздеріне азық даярламайды.Түлкінің мұрны иісшіл, құлағы жақсы естиді.Ол қарды иіскеп қар астындағы тышқанның дыбысын естіп қояды.Аю қысқа азық жинайды. Денесіне май жинап алып, қыс бойы апанында жатып табанын сорады. Шаңғы, мәнерлеп сырғанау,хоккей,шорттрек, Балалар сергіту сәтін жасайды.Шаңғы: дегенде қолдарын алға, артқа сермейді.Қоньки: дегенде аяқтарын әрі- бері қозғалтып жаттығу жасайды Ә.Табылдының «Ақ аю»ӛлеңін 2-3 рет қайталап жаттау. Ақ қар,мұз тау етегі- Ақ аюдың мекені Балық іздеп айдыннан Балпаң- балпаң етеді. Жұмбақтың шешуін табу; Аю,қоян.тиін Бір қоян, бір аюдың суреттерін салады.
Аңдар мен мекендерін сәйкестендіреді.
Қасқырдың баласы- бӛлтірік, аюдың баласы- қонжық, түлкінікі- күшік, қоянның баласы- кӛжек
- Қонжық - 2014 -
«Ұстаз» №1 (66) 2015
18 -
Олимпиададан Ҥй жануарлары Аңдар Түйе Жануарлар Қасқыр Сиыр қоян Қой арыстан Жылқы жолбарыс
Оқу іс- әрекеті сендерге ұнады ма? Балалар,мен сендерге ұйымдастырылған оқу іс- әрекетін жақсы ұйымшылдық кӛрсеткен балаларға спорттық медалдарды ұсынамын. Сабақ аяқталды Сау болыңыздар.
Ия ұнады Кҥтілетін нәтиже Нені біледі: Жабайы аңдардың қысқы тіршілігі туралы білді. Қандай тҥсініктерді игерді: Сурет бойынша әңгіме құрастыру, салыстыру, сәйкестендіру. Меңгерген дағдылары мен іскерліктері: Тәрбиешінің сұрағын жауап беру, ӛз ойын нақты жеткізу , жұмбақ шешімін таба білу , жануарларға қомқорлық жасау , спортпен айналысу .
Әдістемелік баяндама Рефлексия: педагогтің ӛзіндік дамуы мен кәсіби ӛсуі
«Ӛрлеу» БАҰО АҚ филиалы БҚО ПҚБАИ, деңгейлік бағдарламалық орталығы, тренер
Педагогті инновациялық іс-әрекетке даярлау құрылымындағы маңызды да міндетті компонент мұғалімнің ӛз санасының және қызметінің құбылыстарын танып-білу және талдау кӛрінісі ретіндегі (ӛз ойлары мен әрекеттеріне басқалардың тұрғысынан қарау) рефлексия болып табылады. Рефлексия (латынның reflexio - «ӛткенге кӛз тастау» деген сӛзінен шыққан) - субъектінің ішкі психикалық актілер мен күйлерді танып-білу үрдісі. Рефлексия ұғымы ең алғаш рет философияда пайда болды және индивидтің жүріп жатқан нәрселерді ӛз санасында ойластыру үрдісі дегенді білдірді. Рефлексия - бұл субъектінің ӛзін-ӛзі тануы немесе түсінуі ғана емес, сонымен қатар басқалардың оны қалай түсінетіндігін, оның тұлғалық ерекшеліктерін, эмоциялық реакциялары мен когнитивтік (танымға қатысты) қабілеттерін қалай білетіндігін аңғару. Мұндай аңғару мазмұны бірлескен іс-әрекет нысанасына айналып, рефлексияның ерекше формасы - нысаналық-рефлексиялық қатынастар дамиды [78, 26-29 б.]. В.А.Лефевр рефлексияның түсінігін кеңейте түсті. Біріншіден, оның пайымдауынша, мұғалім ӛзіне қатысты «бақылаушы», «зерттеуші» және «бақылағыш» міндеттеріне қоса,
«Ұстаз» №1 (66) 2015
19 ӛзгелерге қатысты «зерттеуші» мен «бақылаушы» міндеттерін орындаушы болса; екіншіден, ол «рефлексия деңгейі» мен «рефлексиялық жүйе» ұғымдарын алғашқы болып енгізді [79, 55-63 б.]. М.В.Кларин, шығармашылық ойлау ерекшеліктеріне тоқтала отырып, оның мазмұнын ӛз тәжірибесін зерделеуге мүмкіндік беретін рефлексиямен байланыстырады. Бұл тұрғыдағы рефлексия ой-тұжырым жасау, қорыту, салыстыру, ұқсастыру, бағалау, толғану, есіне алу және мәселелерді шешуден тұрады. Ол сондай-ақ интерпретация, талдау, талқылау немесе бағалау мақсатындағы сенімдерді де қамтиды [80, 72 б.]. Рефлексияның әр деңгейі мұғалімнің мүмкіндіктерінің мазмұнын, түсініктері мен толғаныстарын анықтайды. Мүмкіндіктер шекараларының рефлексиясы, ӛзі мен басқалардың арасындағы айырмашылықтарды тұжыру кезінде қарама-қайшылық туындап, оны шешуге тырысады. Ӛзінің осал тұстарын ӛзгерту және ішкі мүмкіндіктерін пайдалануға ұмтылу мұғалімді инновациялық іс-әрекеттегі табысқа жетелейді. Инновациялық іс-әрекетті жүзеге асыру кезеңіндегі рефлексия екі үрдіспен қоса жүреді: 1) мұғалім болжамдау кезеңіне қайта оралғандай болады, сол кезеңнен тұжырымдаманың жекелеген құрамды бӛліктерін іздестіреді; 2) екінші үрдіс ӛз іс-әрекетінің рефлексиясымен, яғни мақсатты жүзеге асыру үрдісімен тығыз байланысты: мұғалім мүмкіндіктері мен сыртқы жағдайлардың ара қатынастарын талдау жүреді. Педагогикалық дағдылар, әрекеттер, инновациялардың мазмұны зерделенеді. Ӛз іс-әрекеті мен оның компоненттерін (қажеттіліктерді, мотивтерді, мақсаттарды (олардың ара қатынастарын), мақсат пен нәтижелерге жету тәсілдерін) бағалау жӛніндегі ӛзіндік алгоритмдерді меңгеру шарты ретіндегі ӛзін-ӛзі бағалау мұғалімнің рефлексиялық ұстанымының шарты болып та табылады. Мақсатқа қол жеткізу тәсілінің рефлексиясы кезінде іс-әрекет зерделенеді, бұл талдаудың табыстылығы педагогтің инновациялық іс-әрекетті жүзеге асырудың баламалық тәсілдемелерін іздеу, бағалау және таңдау қабілеттеріне байланысты. Жаңалағышты енгізу салдарлары тұрғысынан іс-әрекет рефлексиясы бойынша іс-әрекет шарттарының ӛзгеруін талдау қажет. Жаңашыл-ұстаз бұл кезде жаңалағышты енгізу салдарларының ӛзіндік және бӛгде бағаларын ажырата білу, одан кейінгі салдарларын кӛрегенділікпен болжамдай білу қабілетіне ие болуы тиіс.
«Рефлексия» - адамның ӛз істерінің мәнін түсіну, олар туралы ойлану барысында ӛзіне ӛзінің нені, қалай жасағаны туралы толық және анық есеп беруі немесе ӛзі әрекет барысында басшылыққа алған ережелер мен кестелерді мойындауы не жоққа шығаруы. Бұдан басқа да рефлексия жайында айтылған философиялық ойлар негізінен «адамның ӛзіне бағытталған зерттеу жұмысы», «ӛзіңнің ақылың мен рухыңды ӛзіңнің бақылауың » дегенге келіп саяды. Мұғалімнің рефлексиялық қызметінің мақсаты: педагогикалық әрекеттің негізгі компоненттерін есіне түсіріп, олардың мәнін, алынған нәтиженің «дұрыс» не «бұрыс» болғанын дәлелдей алу, қолданылған әдіс пен құралдардың тиімді не тиімсіз болғанына байланысты ӛзіндік кӛзқарасын білдіру. Орындалып ӛткен әрекеттің нәтижесін зерттеу. Тек сонда ғана алдағы жұмыстарға дұрыс мақсат қойып, алға қарай шығармашылықпен жылжудың жобасын жасау мүмкін болады. Психологиялық мұғалімнің шығармашылығын дамытудың қысқаша формуласын «тәжірибе + сол тәжірибенің рефлексиясы= даму» түрінде ұсынған Г.С.Сухобская мен Ю.В.Кулюткин екеуі бірлесе жазған педагогика оқулығында бұл үрдісті сипаттай отырып, оның мұғалімнің кәсіби әрекетінің ӛн бойында мына тӛмендегідей жағдайда байқалатындығы айтылды: біріншіден – мұғалімнің оқушының ойын, сезімдері мен іс – қимылдарын түсіну бағытындағы әрекеттесуінде; екіншіден – оқушылардың жас ерекшеліктері, даму мүмкіндіктерін ескере отырып оқыту үрдісінің мақсаттарын анықтау мен жобалауда; үшіншіден – оның ӛз әрекетін, сол әрекеттің субьектісі ретіндегі ӛзін талдауда. Тек сонда ғана мұғалімнің педагогикалық әрекетінде шығармашылыққа жол ашылады. Рефлексияның мәні – адамның ӛзінің білімін, білімнің негізін, оларды меңгерудің жолдарын анықтау. Рефлексияны ойлау, ес, сана сияқты танымдық үрдістер адам табиғатына тән болғандықтан олардан бӛліп қарауға болмайды. Мұғалімнің шығармашылық әлеуетінің дамуы үшін оның әдіснамалық рефлексия жасай алуының мәні зор. Бұл – мақсаткерлікті талдай алудан басталады. Ӛзінің нақты жағдайы мен болашағының бағытын саралай, аралық мақсаттарды анықтай алумен сипатталады. «Ұстаз» №1 (66) 2015
20 Жоғарыда айтылғандарды қорыта отырып, айта кететін жайт -рефлексия үрдісі жеке-дара сипатқа ие. Мұғалімнің инновациялық іс-әрекеті бойынша рефлексиялық ұстанымының белсенуінің педагог тұлғасымен, оның ӛзін-ӛзі дамытуға бағдарлануымен байланысты екендігі сӛзсіз. Бұл үрдістің қайнар кӛзі болып мұғалімнің педагогикалық іс-әрекетінде сезінетін қарама- қайшылықтарының жүйесі саналады, сондықтан да оқу-кәсіби іс-әрекет барысында рефлексиялық ұстанымды ӛзектендіре түсетін, жағымды ӛзіндік қабылдауды қалыптастыратын, ӛзін-ӛзі кӛрсету үрдістерін ынталандыратын жағдайларды жасау қажет. Рефлексиялық сана мектептегі белгілі бір инновацияларды жасақтау мен тексеру үрдісін бақылап, іс-әрекеттің барлық кезеңдерін ой елегінен ӛткізеді. Сондай-ақ инновациялық іс-әрекет кейде санаға бағынбауы да мүмкін, соның ішінде бағдарламаларды, мақсаттарды құру кезеңінде санадан тысқары жатуы да мүмкін. Ол кӛбінесе педагогикалық іс-әрекеттің саналы немесе санасыз, реттелмейтін немесе реттелмейтін тәсілдері мен формалары арқылы жүзеге асырылады. Іс-әрекетті саналы реттеу кезінде мұғалім оны жүзеге асыру мазмұны мен тәсілдеріндегі ӛзгерістерді аңғарып, мақсатқа жетуге кедергі туғызған нысандарды оңай анықтайды. Педагог туындаған кедергілерді (ерекшеліктерін, себептері мен ӛзі үшін салдарларын) ғана кӛрсетіп қоймай, сол кедергіні қабылдаушы, оның мақсатқа жетуге кедергі немесе түрткі (немесе бейтарап нысан) екендігін бағалаушы, ӛзінің ол кедергіні жеңе алмайтындығын, оған деген кӛзқарасын ӛзгерте алмайтындығын, нақты іс-әрекет пен «Мендік тұжырымдама» шекараларының ӛзгеру салдарларын бағалаушы ретінде кӛрсетеді (мұғалім ӛзінің алдына «Бұл кедергіні жеңе аламын ба?», «Енді не болмақ?», «Мен қандаймын?» деген сұрақтарды қойып, оларды шешуге тырысады) [83]. Бұл кезде инновациялық іс-әрекетте оның жаңа нұсқаларын болжамдау, модельдеу үрдістері қарқындатылады. Рефлексияның бұл кезеңінде мұғалімнің ӛз тәсілдері мен қатынастарының мазмұнын ӛзгертуге қатысты танымдық іс-әрекеті жандандырылады. Бұл ӛзгерістерді түйсіну мен бағалау нәтижесінде педагогта инновацияларды дамыту перспективалары мен мүмкіндіктері пайда болады. Рефлексиялық іс-әрекеттің келесі кезеңінде мұғалім ӛзіне іс-әрекетіне түзету енгізуші, қиындықтарды жеңуші субъект ретінде баға береді. Ол бағалау шкалаларын ӛзектендіріп, ӛзін толғандыратын мәселеге сәйкес күрделілерін қалыптастыруға, ӛзінің педагогикалық мәселелерді дұрыс немесе бұрыс шешетіндігін түсінуге, ӛз іс-әрекетінің шекараларына пайымдылықпен қарауға қабілетті. Іс-әрекеттің табысты аяқталуының рефлексиясы нәтижесінде «Мендік тұжырымдамасы» жақсы дамыған мұғалім қанағаттану, ӛзіне деген сенімділік, еркіндік және бақыт сезімдеріне бӛленеді [84]. Мұндай педагог тұлға ретінде таныла алады, ӛйткені мектепке жаңалағыш нысанды енгізу мақсаттарына жету жолында тұлғалық және рухани ӛсудегі кедергілерді жеңетіндігіне бек сенімді.
Бір бет қағазға сол қолды бастырады. Әр саусақ ӛз ойыңды білдіретін қандай да бір бағдар.
Әр тыңдаушы қағазға қолын салады, саусақтар сабақтың бағасының белгісі: Бас бармақ – керемет әрі қызықты болды! Екінші бармақ – осыған кӛңіл бӛлу керек. Ортаңғы бармақ– маған ұнаған жоқ. Тӛртінші бармақ – бұл жерде орта... Кішкентай бармақ– маған жеткіліксіз болды... Рефлексивті экрандағы сӛздер тізбегі: 1.
бүгін мен білдім... 2.
қызықты болды... 3.
қиын болды... 4.
мен тапсырманы орындадым... 5.
мен ненің не екенін түсіндім... 6.
енді мен істей аламын... «Ұстаз» №1 (66) 2015
21 7.
мен қолжеткіздім... 8.
мен үйрендім... 9.
менде бәрі жақсы шықты … 10.
мен істей алдым... 11.
12.
мені таңғалдырды... 13.
сабақ маған ӛмірге қажетті ... 14.
менің істегім келеді .... «Қосу- алу- қызықты» жаттығуы. Бұл жаттығуды сабақты қорытындылауда уақытқа байланысты ауызша немесе жазбаша түрде ӛкізуге болады. Жазбаша ӛткізу үшін тӛмендегідей кесте беріледі: «Қ» - «Қосу» «А» - «Алу» «Қ» -«Қызықты
«Қ» - «Қосу» бағанына сабақтың барысында ұнаған, жағымды әсер тудырған ақпараттар мен жұмыстың түрі немесе оқушының ойынша қандай да бір мақсатқа жетуге пайдалы деп тапқан нәрселердің барлығын жазады.
болып қалған, пайдасыз қажет емес деп тапқан мәліметтердің барлығын жазады. «Қ» -«Қызықты» бағанына тақырыпқа қатысты естіген және естігісі келетін қызықты деректерді, сұрақтарды жазады. Бұл кестені Кембридж университетінің медицина, философия ғылымдарының докторы, практикалық дағдыларды дамытудың ойлау саласының маманы Эдвард де Боно ойлап тапқан. Бұл жаттығу мұғалімге сабақты оқушы кӛзімен қарауға және сабақты құнды жақтарын сараптауға мүмкіндік береді. «Сауалнама парағы» Сабаққа ӛзіндік талдау жасауға, сандық және сапалық баға беруге бағытталған. Ӛз жауаптарын дәйектеуді сұрауға болады.
жүктеу/скачать 2,85 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|