- қатардағы қызметкерлер арасындағы дау-дамайлар;
- басшылар мен қарамағындағылар арасында дау-дамайлар;
- біліктілігі, жастары әртүрлі қызметкерлер арасындағы дау-дамайлар.
2) Шағын өндірістік топтар арасындағы дау-дамайлар (топаралық дау-
дамайлар);
3) Өндірістік топтар мен әкімшілік-басқару аппараты арасындағы дау-
дамайлар;
4) Кәсіпорын (ұйым) иегерлері арасындағы дау-дамайлар. Олар шағын
топтарда (бригада, звено, бөлімше), бірлескен қызметті орындайтын адамдар
арасында туындайды.
Оларға ортақ мүдделер мен мақсаттар,
функциялар мен рөлдерді ішкі
бөлу тән; олар тікелей өзара байланыста және өзара қарым-қатынаста
болады.
Топішілік дау-дамайлар.
1.
Қатардағы қызметкерлер арасындағы дау-дамайлар – бұл бір
бөлімшеде жұмыс істейтін, бір қызметтегі, бірақ қызмет бойынша жылжуға
және мейлінше жоғары жалақы алуға ұмтылатын қызметкерлер болуы
мүмкін. Мысалы, бір бөлімше қызметкерлері өзінің бастығына жағымды
әсер қалдыруға тырысып, өзара бәсекелестікте болады.
Сырттай қарағанда қызметкерлер арасындағы қарым-қатынас сыпайы
болып көрінеді. Бірақ ар жағында әрқайсысы екіншісіне «қатерлі» соққы
жасауға дайын. Олардың арасындағы күрес өте бүркемеленіп өтеді, ол үшін
әртүрлі тәсілдер пайдаланылады: астарлы ишара; жан-жағындағылардың
көзінше қабілетті және жауапкершілікті қызметкер ретінде әсер қалдыруға
ұмтылу; өшпенділік; дұшпандықты байқату. Дау-дамайдың туындауына
қызметкерлер мүдделерінің сәйкес келмеуі негіз болады [14, 15].
Бірлескен еңбек қызметі барысында қызметкерлердің жеке мақсаттарына
жетудегі кедергілерге жауап ретінде пайда болатын дау-дамайларды атап
көрсетуге болады, мысалы, өндірістік тапсырмаларды бөлу (тиімді-тиімсіз),
демалыс кестесіне, сыйақыны беруге қанағаттанбау және т.с.с.
Дау-дамайлар
шағын
топ
мүшелерінің
мінез-құлқын
ұжымда
қабылданған нормаларға сәйкес кеймейді деп қабылдаудан туындауы
мүмкін. Сонымен, бір нарядқа жұмыс істегенде әрқайсысының жалақысы
барлығының
табысты
жұмыс
істегеніне
байланысты
болады.
Бір
қызметкердің еңбек тәртібін бұзуы еңбек қызметіне қатысушылардың
барлығын сыйақыдан айыруға алып келіп, дау-дамай туындатуы мүмкін.
2. Басшылар мен қарамағындағылар арасында дау-дамайлар, олардың
негізінде көбінесе қызметтік рөлдерді бөлумен анықталатын қатынастар
жатады. Шағын топтарда басшылық ететін ядро мен бағыныштылар бар.
Егер ұжым мүшелері арасында өзара түсіністік пен қарым-қатынас орнаса –
бұл топтың үйлесімді жұмыс істеуіне ықпал етеді. Бірақ олардың арасында
жеке тұлғалық ерекшеліктермен және өздерінің рөлдерін орындауға ықпал
ететін қайшылықтар туындауы да мүмкін. Бірінші кезекте бұл бағыну
мәселесіне байланысты. Сонымен, авторитарлық типке ие тұлғалар
басқалардың билік етуіне әрең көнеді. Қатал, иілмейтін басшыға олар оған
сезінді. Білетін және тәжірибелі басшы жағдайды басқаруды өз қолына
алады, қалыпты адами қарым-қатынас орнатады және қайшылықтың дау-
дамайға ұласуына жол бермейді.
Достарыңызбен бөлісу: