-сурет. ИФР тікелей қойылымы

117 
Шайылған 
препараттың 
бетіне 
жҧмыс 
сҧйылтымындағы 
флуорохроммен таңбаланған анти тҥрлі қан сарысуын қҧяды. 
Экспозиция және шаю тәртіптері, сонымен қатар нәтижелерін есептеу 
тәсілдері реакцияның тікелей қойылымындағыдай жҥргізіледі. 
Бақылау сұрақтары:

1 Иммунды флуоресценция реакциясының 
(ИФР) маңыздылығы. 2 Иммунды флуоресценция реакциясының тҥрлері 
және олардың айырмашылығы, кемшілігі мен артықшылығы. 3 ИФР 
қойылым жолдары, реакция нәтижелерін есепке алу және бағалау.
 
ИММУНДЫ ФЕРМЕНТТІК ТАЛДАУ 
 
ИФТ тәсілі антиденелер мен антигендерді ферментпен таңбаланған 
антиденелердің 
(конъюгат) 
кӛмегімен 
анықтауға 
арналған, 
сезімталдылығы мен телімділігі жоғары, қойылым жолдары қарапайым 
реакция. ИФТ ӛзінің қолдану принцптерінің айырмашылықтарына қарай 
«гетерогенді» (қатты фазалы) және гомогенді болып екі топқа бӛлінеді.
ИФТ-дың «гетерогенді» қойылымы (
ELISA– Enzyme linked 
immunosorbent assay
) ерімейтін заттарға (целлюлоза, сефароза, сефадекс, 
биогель, кеуекті шыны, ацетатты және нитроцеллюлозалық сҥзгілер, 
т.б.) бекітілген антигендер мен антиденелерді қолдануға негізделген. 
Кейінгі уақытта антигендер мен антиденелерді полистиролды 
шҧңқыршықтар мен шыны тҥтіктердің беткейіне физикалық адсорбция 
арқылы бекіту тәсілі кең таралған. ИФТ-дың «гетерогенді» қойылымы 
иммунды кешенді (ферментпен таңбаланған зат + байланыстырушы 
объект) бос таңбаланған қоспалардан ажырату сатысын міндетті тҥрде 
қажет етеді. ИФТ-дың бҧл қойылымын тікелей (гомологиялық 
антигендерге қарсы таңбаланған антиденелерді қолдану) және жанама 
(зерттеуге 
алынған 
иммуноглобулиндерге 
қарсы 
ферментпен 
таңбаланған антиденелерді қолдану) қойылымдарымен жҥргізуге 
болады. ИФТ-дың тікелей әдісіне кӛптеген антигендерге қарсы 
ферментпен таңбаланған антиденелерді дайындау керек болса, ал оның 
жанама қойылымында кез келген жағдайда белгілі бір жануардың 
иммуноглобулиндеріне қарсы ферментпен таңбаланған антиденелер ғана 
қажет.
ИФТ-дың «гомогенді» қойылымында (
EMIT– Enzyme multiplied 
immunotes
t) антиген ферментпен таңбаланады. Бҧл қойылымның 
реакциялары антиденелердің таңбаланған антигендерімен әрекеттесуі 
кезінде кейінгілердің ферменттік белсенділігінің әлсіреу феноменіне 
негізделген.
Медицина мен ауыл шаруашылығы саласында ИФТ-дың 
«гетерогенді» қойылымдары қолдау тауып отыр. Олар ИФТ-дың 
«гомогендік» варианттарына қарағанда жеңіл орындалады және 
қолайлырақ келеді. Қазіргі кезде қатты фазалы ИФТ-дың «жанама» және 
«сэндвич» қойылымдары жануарлар мен адамдардың, сонымен қатар 

118 
ӛсімдіктердің жҧқпалы ауруларын балауда кеңінен колданылуда. Бҧл 
тәсілдер ӛздерінің сезімталдылығы мен телімділігі жағынан кейбір 
серологиялық және вирусологиялық реакциялардан асып тҥседі.
Ветеринария тәжірибесінде ИФТ мал шаруашылығына ӛте ҥлкен 
экономикалық зиян келтіретін аса қауіпті жҧқпалы ауруларды дер 
кезінде анықтау, мал ӛнімдері мен шикізаттарын ветеринариялық-
санитарлық сараптау ҥшін қолдануға мҥмкіндік береді. Сонымен қатар 
малдардың иммунобиологиялық кҥйін бақылау, вакциналар мен емдік 
қан сарысуларының тиімділігін анықтау жҧмыстарында және басқа 
зерттеулерде маңызды роль атқармақ. Қорыта айтқанда, ИФТ келешекте 
зертханалық және клиникалық зерттеулерге арналған иммунохимиялық 
талдаулардың ішіндегі ең басты тәсілдердің бірі болмақ.
ИФТ-дың «жанама» қойылымы. 
Иммунды ферменттік талдаудың 
«жанама» қойылымы зерттеуге алынған биологиялық материалдардың 
қҧрамынан белгілі бір антигенге телімді антиденелерді анықтауға 
негізделген. Бҧл әдісте пайда болған «антиген+антидене» кешені 
ферментпен таңбаланған анти-антиденелердің кӛмегімен анықталады. 
Бҧл әдістің қойылу жолдары келесі тәртіппен жҥргізіледі (43-сурет).
Әуелі қатты фаза антигенмен бекітіледі (1). 
Сонан соң қатты фазаны зерттеуге алынған 
ҥлгімен ӛңдеп (2), антигенмен байланысқа 
тҥспеген антиденелердің артық мӛлшерін 
шайып 
жібереді. 
Пайда 
болған 
«антиген+антидене» 
кешенін 
анықтау 
мақсатында 
қатты 
фазаны 
ферментпен 
таңбаланған 
анти-антиденелермен 
(конъюгатпен) тҥйістіреді (3). Келесі кезеңде 
конъюгаттың артық мӛлшері шайылып, пайда 
болған «антиген+антидене+конъюгат» кешенін 
анықтау ҥшін ферменттің субстраты іске
қосылады (4). Қатты фазада фермент 
болғанда, яғни реакция оң нәтиже кӛрсеткен 
жағдайда (ол тек зерттеуге алынған ҥлгілердің 
қҧрамында антигенге телімді антиденелердің 
барында ғана қатты фазадан шайылмай 
қалады) 
субстрат 
ыдырауға 
ҧшырап, 
хромогеннің сҧйықтықты бояуына себепкер 
болады. Ал зерттеуге алынған ҥлгілерде 
телімді антиденелер болмаса, конъюгат шайылып кетеді де, субстрат 
сҧйықтығы ӛзгеріске ҧшырамай тҥссіз кҥйінде қалады (теріс нәтиже). 
Субстраттың 
ыдырауы 
тоқтатылып, 
реакция 
нәтижелері 
фотоколориметриялық әдіспен немесе аспапсыз кӛзбен қарау арқылы 
анықталады.

жүктеу/скачать 5,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: