Аэрозолдық тәсіл -тыныс жолдары арқылы сұйық, не құрғақ аерозолдарды шаңдатып еңгізіуге негізделген. Ол үшін адамдарды жабық бөлмеге отырғызып арнайы аспаппен вакцинаның есепті өлшемін шаңдатып, белгілі уақытқа дейін ұстайды. Вакцинаның арозолы тыныс жолдары арқылы организмнің ішкі ортасына кіріп жергілікті және жалпы иммунитетті қамтамасыз етеді.
Тәсілдің өнімділігі - бір бригада бір сағат ішінде 600-800 адамды вакцинациялайды. Тәсілдің күрделігі: шаңдататын аспап, электрқуаты керек; шаңдатқан вакцинаның өлшемі әрбір жеке басқа бір қалыпты емес; вакцинаның бөлмеден тыс шығуы мүмкін; бөлмені келесіде пайдалану үшін оны алғашқы вакцинаның қалдығынан тазарту керек т.б. Жоғарыда келтірілген жағдайлардың себептерінен бұл тәсіл резервтік болып саналады, сондықтан тек қана қауіпті эпидемиологиялық жағдайда қолданылады.
Кейбір аурулар түрінде танау қуысы арқылы аппликация тәсілімен вакцинациялау жүргізіледі (тұмау,қызылша,т.б.)
13.2.2.9. Вакцина қолданудың нәтижелі болуының жағдайлары Вакцинациялаудың нәтижелігі үш факторға байланысты: а) вакцинаның сапасы, яғни иммуногендігі; б) вакцина егілетін организмнің жағдайы; в) вакцина колданылу нұсқауы мен қолдану тәсілі.
Вакцинаның сапасы, яғни оның иммунизациялау тиімділігі, пайда болатын жағымсыз жанама көрнісіне, антигеннің тегіне, яғни антигеннің иммунды қасиетіне, гендік иммунитет түріне және антигенің өлшеміне байланысты. Антигеннің өлшемімен пайда болған иммунитет арасында математикалық тәуелдік бар. А.Маркович, А.Воробьев ұсынған формуланы (LgH= A+BigD) антигеннің теңдігі деп атайды. Оның ішінде Н-иммунитеттің қуаты; Д-антигеннің өлшемі; А –антигеннің иммуногендік өлшем сапасының коэффициенті; В- организмнің иммундық жауабының коэффициенті. Әрбір антигенндерге сезімталдығымен адамдардың бір бірінен едәуір айырмашылығы болады. Сондықтан, қандай вакцинамен болмасын иммунизацияланғанда адамдардың кем дегенде 95 пайызында иммунитет пайда болуы керек. Әдетте ондай көрсеткіш вакцинаны 2-3 рет қайталап еккенде туады. Әрине, вакцинацианың нәтижелігіне организмнің иммундық жауап беру мүмкіншілігінің сапасы (иммундық жүйенің жән организмнің жалпы физиологиялық жағдайы) әсер етеді. Әсіресе, организмде біріншілік, немесе екіншілік иммунды тапшылығы болса иммунитет сапасы төмен болады. Иммунды жауапқа сапалы тамақтану (әсіресе ақуыздар), витаминдердің бар - жоғы, экологиялық және әлеуметтік жағдайлар, кәсіби ерекшелігі, соматикалық және инфекциялық аурулар, айта берсе, ауа райы мен географиалық көрсеткіштер әсер ететіні ежелден әйгілі. Қолайсыз жағдайлардың иммунитет құрылуына зиянды әсер ететіні түсінікті, сондықтан ол жағдайларда вакцинациядан кейін жағымсыз жанама асқынулар саны өседі. Соған сәйкес вакцинациялу не вакцинацияламау көрсеткішінің тізімі құрылған.
Вакцинаның иммунологиялық нәтижелігі алғашында экспериментте тексеріліп соң-ында эпидсынақтан өткізіледі. Эксперименталдық жануарлардың көмегімен вакцинаның қорғау коэф-олайсыз жаѓдайлардыњ иммуние___________________________________________________________________________________________________фициенті деген көрсеткішін анықтайды. Ол көрсеткіш сынақталу және бақы-лану тобындағы өлген, не ауырған жануарлардың пайызын салыстыру арқылы шығары-лады. Мысалы , егер сынақталу топтағы жануарлардың 10 пайызы өлсе, ал бақылану то-бында -90 пайыз болса, онда қорғау коэффициенты 90/10=9 тең болады.
Эпидсынақта вакцинациялаудың нәтижелік коэффициентін анықтайды. Ол үшін көлемді ұжымда вакцинацияланған адамдардың арасындағы ауруға шалдыққан пайызын теңсанды вакцинацияланбаған адамдар арасындағы ауруға шалыққандардың пайызын салыстыру арқылы анықтайды.ген не ауырѓан амсыз ж