Микробиология

Бактериялардың жіктелуі мен морфолгиясы

жүктеу/скачать 3,31 Mb. бет 13/216 Дата 11.01.2023 өлшемі 3,31 Mb. #60906 түрі Оқулық

Бұл бет үшін навигация:

• «Bacteria» және «Archaea» домендерінің сипаттамасы

2.2.Бактериялардың жіктелуі мен морфолгиясы Бактериялардың жіктелуі. Халықаралық кодекстің шешімі бойынша бактерияларға келесі таксономиялық категориялар ұсынылған: класы, бөлімі, реті, туыстастығы, тұқымдастығы, түрі. Түрдің аталуы бинарлық номенклатураға сәйкес, дәлірек айтса екі сөзден тұрады. Мысалы, мерез қоздырғышы Treponema pallidum деп жазылады. Бірінші сөз – тұқымдастығының аталуы, бас әріппен жазылады, екінші сөз түрінің аты кіші әріппен жазылады. Түрді қайталап айтқан кезде тұқымдастығының атынан бас әріпі ғана қалдырылады, мысалы: T. рallidum. Бактериялар прокариоттарға жатады, дәлірек айтқанда ядроға дейнгі организмдерге, өйткені оларда қабықшасыз, ядрошықсыз, гистонсыз арнайы ядросы болады, ал цитоплазмасында күрделі құрылымдар органеллалар (митохондриялар, Гольджи аппараты, лизосомдар және т.б) болмайды. Берджидің ескі Нұсқауларында бактериология жүйелігі бойынша бактерияларды жасуша қабырғасының ерекшеліктеріне қарай 4 бөлімге ажыратқан: Gracilicutes – жасуша қабырғасы жұқа, грам теріс бактериялар; Firmicutes – жасуша қабырғасы қалың, грам оң бактериялар; Tenericutis – жасуша қабырғасы жоқ бактериялар; Mendosicutis – жасуша қабырғасында ақауы бар археобактериялар. Әр бөлім Грам бойынша боялуына, жасуша пішініне, оттегіні қажет етуіне, қозғалғыштығына, зат алмасуы мен қоректенуінің ерекшеліктеріне қарай секцияларға немесе топтарға бөлінген еді. Берджи Нұсқауының 2-басылымына сәйкес (2001ж) бактерияларды 2 доменге бөледі: «Bacteria» және «Archaea» (2.1.- кесте). Кесте 2.1. «Bacteria» және «Archaea» домендерінің сипаттамасы «Bacteria» домені (эубактериялар) «Archaea» домені (архебактериялар) «Bacteria» доменінде келесі бактерияларды атап кетуге болады: жасуша қабырғасы жұқа, грамтеріс бактериялар٭ жасуша қабырғасы қалың, грамоң бактериялар٭٭ жасуша қабырғасы жоқ бактериялар (Mollicutes класы - микоплазмалар) Архебактерияларының жасуша қабырғасында пептидогликан болмайды. Оларда ерекше рибосомалар мен рибосомалық РНҚ (рРНҚ) болады, «архебактерия» термині 1977 жылы пайда болды. Бұл «архе» қосымшасында көрсетілгендей ежелгі тіршілік пішіндерінің бірі. Бұлардың арасында инфекция қоздырғыштары жоқ. ٭ Жасуша қабырғасы жұқа, грамтеріс эубактерияларды пішіні бойынша ажыратады: - сфера пішінді, немесе коктар (гонококтар, менингококтар, вейлонеллалар); - ирекше пішінді – спирохеталар мен спириллалар; - таяқша пішінді, риккетсиялар да жатады. ٭٭ Жасуша қабырғасы қалың, грамоң бактерияларға жатады: - сфера пішінді, немесе кокктар (стафилококтар, стрептококтар, пневмококтар); - таяқша пішінді, сонымен қатар актиномицеттер (бұтақталған жіпше тәріздес бактериялар), коринебактериялар (шоқпар тәріздес бактериялар), микобактериялар мен бифидобактериялар. Грам-теріс бактериялардың көпшілігі рибосомдық РНҚ-ның ұқсастығына қарап протеобактериялар типіне біріктерілген («Proteobacteria» - өңі құбылмалы грек құдайы Протеустің атына сәйкес). Олар бәріне ортақ фотосинтетикалық ата – тектен тараған. Грам-оң бактериялар рибосомдық РНҚ-ның зерттелген жүйелілігіне сәйкес – G+C-тің (гендік ұқсастығы) жоғары және төмен қарым-қатынасы бар үлкен бөлімшеден тұрады, олар бөлек филогенетикалық топ болып табылады. Протеобактериялар сияқты бұл топ зат алмасуы жағынан алуан түрлі. «Bacteria» доменіне 22 тип кіреді, оның ішінде медицинада маңызы барлары: Proteobacteria типі Alphaproteobacteria класы. Туыстастықтар: Rickettsia, Orientia, Ehrlichia, Bartonella, Brucella Betaproteobacteria класы. Туыстастықтар: Burkholderia, Alcaligenes, Bordetella, Neisseria, Kingella, Spirillum Gammaproteobacteria класы.Туыстастықтар: Francisella, Legionella, Coxiella, Pseudomonas, Moraxella, Acinebacter, Vibrio, Enterobacter, Callimatobacterium, Citrobacter, Edwardsiella, Erwinia, Escherichia, Hafnia, Klebsiella, Morganella, Proteus, Providencia, Salmonella, Serratia, Shigella,Yersinia, Pasteurella Deltaproteobacteria класы: Туыстастық: Bilophila Epsilonproteobacteria класы. Туыстастықтар: Campylobacter, Helicobacter, Wolinella Firmicutes типі (негізінен грам оңдар) Clostridia класы. Туыстастықтар: Clostridium, Sarcina, Peptostreptococcus, Eubacterium, Peptococcus, Veillonella (грамтерістер) Mollicutes класы. Туыстастықтар: Mycoplasma, Ureaplasma Bacilli класы. Туыстастықтар: Bacillus, Sporosarcina, Listeria, Staphylococcus, Gemella, Lactobacillus, Pediococcus, Aerococcus, Leuconostoc, Streptococcus, Lactococcus Actinobacteria типі Actinobacteria класы. Туыстастықтар: Actinomyces, Arconodacterium, Mobiluncus, Micrococcus, Rothia, Stomatococcus, Corynebacterium, Bifidobacterium, Gardnerella Clamydiae типі Clamydiae класы. Туыстастықтар: Clamydia, Clamydophila Spirochaetes типі Spirochaetes класы. Туыстастықтар: Spirochaeta, Borrelia, Treponema, Leptospira Bacteroidetes типі Bacteroidetes класы. Туыстастықтар: Bacteroides, Porphyromonas, Prevotella Flavobacteria класы. Туыстастықтар: Flavobacterium Жасуша қабырғасының құрамының ерекшеліктеріне байланысты бактериялардың бөлінуі Грам әдісі бойынша бояған кездегі түсінің әртүрлілігімен де байланысты болуы да мүмкін. 1884 жылы Даниялық ғалым Х. Грам ұсынған осы әдіске сәйкес, бояудың нәтижесіне байланысты бактериялар грам-оң, көк-күлгін түске боялатындар және грам-теріс, қызыл түске боялатындар деп бөлінеді. Бірақ-та жасуша қабырғасы грам оң типтес деп саналып келген бактериялар (трам теріске қарағанда қалың қабырғалы) мысалы, Mobiluncus туыстастығының және спора түзетін кейбір бактериялар кәдімгі грам оң боялудың орнына грамша теріс боялатындығы анықталған. Сондықтан, бактериялар таксономиясында Грам әдісі бойынша боялғанына қарағанда, жасуша қабырғасының құрылымы мен химиялық құрамының маңызы зор. жүктеу/скачать 3,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу: