Модуль 4 Химиялық реакциялардың энергетикасы. Ерітінділер. Коллоидты ерітінділер және дисперсті жүйелер

          α < 3 %,  әлсіз электролит  

  

 

К 

– 

диссоциациялану 

константасы. 

Ол 

электролиттің 

ионға 

диссоциацияланғыштық қабілетін көрсетеді. 

 АВ  ↔ А

+

 + В

–

  

]

[

]

][

[

AB

B

A

K







        

К және α арасында байланыс бар 

Электролиттің мольдік концентрациясын С арқылы, диссоциациялану дәрежесін α 

деп  белгілесек,  жүйеде  диссоциацияланған  иондардың  концентрациясы  Сα,  ал 

диссоциацияланбаған молекулалардың концентрациясы С–Сα = С(1-α).  

            



















1

)

1

(

2

c

c

c

c

K

         Оствальдтың сұйылту заңы 

әлсіз электролиттерге  К = сα

2

      

с

К /





 

 

Жүйелер екі үлкен топқа бөлінеді: гомогенді – біртекті жүйелер және гетерогенді, 

әр текті немесе бірнеше зат. 

 

Гомогенді жүйелердің өзін екі үлкен топқа бөледі: идеалды және реалдық. 

 

Әрекеттеуші массалар заңына бағынатын жүйелерді – идеалдық жүйе деп атайды. 

Егер  де  жүйе  өте  сұйылтылған  болса  –  онда  идеалдық  жүйелер  заңына  бағынады.  Бірақ 

көптеген жүйелер идеалды болмайды. Неліктен? 

1)  Электростатикалық күштер, әртүрлі зарядталған бөлшектер, диполь-геон, 

д-д

; 

2)  Химиялық Ван-дер-Ваальс күштері; 

3)  Сутекті  байланыс  –  осы  күштер  әсерінен  жалпы  аналитикалық  концентрация 

ерітіндідегі әр концентрация тең болмайды; 

Осылардың әсерінен ескеретін шама – ол активті коэффициент: 

 

A

f

a

A

A

*



; 

а

А

 – активті коэффициент; 

л

моль

f

/

; 

кг

моль

молярлык

/





; 

[A] – тепе-теңдік; 

fe

a



 - жалпы аналитикалық концентрация; 

 

Активті коэффициент: 

1)  Ерітіндінің концентрациясы; 

2)  Құрамына тәуелді; 

3)  Ерітінді иондарының зарядына тәуелді; 

Осы жағдайларды сипаттау үшін ерітіндінің иондық күші деген ұғым берілген: 

 





2

2

1

i

i

Z

C

J

; 

Мысал: 0,02 М НNО

3

 + 0,05 М СdSО

4

 

т

коэффициен

f

 пен  ерітіндінің  иондық  күшін  сипаттау  үшін  1923  ж.  Дебай  және  Хюккель 

(Д-Х шекті заңдылығы деп аталады). 

1) 

01

,

0

lg

2







J

J

A

f

i

Z

t

; 

2) 

1

,

0

01

,

0





J

;   

J

J

Z

f

i







1

5

,

0

lg

2

; 

3) 

M

J

0

,

1



; 

  

J

Z

f

i

2

,

0

5

,

0

lg

2







; 

1)  0,002 М К

2

SО

4

  



k

k

a

f

; 

0,001 М Н

2

SО

4

  

Әрекеттесуіші  массалар  заңы  –  реакция  өнімдері  мен  реакцияға    қатысатын  заттар 

арасындағы  сандық  тәуелділікті  сипаттайды.  Тепе-теңдік  константаларын  есептеу  үшін 

мына реакцияны қарастырамыз: 

 

2

1

R

Ä

C

B

A

R









; 

Термодинамикалық константаның мәні: 

1.  температура; 

2.  әрекеттесуші заттар тобы; 

3.  С – тәуелсіз; 

K > 1 – тура 

K < 1 – кері 

K = 10

5 

 тура V > 10

5

 

pK= - lg C 

Концентрациялық: 

 

A

f

a

A

A



; 

  

  

B

A

D

C

f

f

f

f

K

D

A

D

C

T



; 

Шартты: 

 

A

C

A

A





; 

 

A

A

C

A





;   

 

A

f

a

A

A





; 

Ерітіндінің J – көптеген жағдайларға байланысты: 

1.  температура; 

2.  ерітіндідегі бөгде заттар және оның концентрациясы; 

3.  рН;