[Pt(NH3)2Cl2] – ісікке қарсы дәрілік заттар Na3[Au(S2O3)2] қабынуға қарсы дәрілік зат
38. Сутек және оның периодттық системадағы орналасу ерекшелігі.Табиғатта таралуы. Сутекті алу және физка химиялық қасиеттері. Сутектің биологиялық рөлі. Периодтық жүйедегі орналасу ерекшелігі. . Сутек- периодтық жүйенің IA тобындағы химиялық элемент, атомдық номері 1, бейметалл .Атомының құрылысы ең қарапайым 1S1, атомныңортасында оң +1 зарядталған ядросы және сол ядроның айналасында ацналып жүретін теріс зарядталған бір электроны е бар. . Периодтық жүйеде сутек бірінші және жетінші негізгі топшалардың басына орналасқан, оның себебі бір жағынан ол сілтілік металдар сияқты көпшілік қосылыстарында +1 тотығу дәрежесін көрсетеді және өзінен активтігі кем металдарды қосылыстарынан ығыстырады. Екінші жағынан галогендер сияқты сутек күшті металдармен әрекеттескенде бір электрон қосып алып -1 тотығу дәрежесін көрсетеді және екі атомнан тұратын газ тәрізді жай зат түзеді. Алу тәсілдері. Сутекті алатын сарқылмас қор-су. Бұл мақсатта суды көбіне таза түрде, кейде қышқыл немес сілті ерітіп пайдаланылады. Сутекті осы кезде табиғи газдарданда алатын болады. Зертханада сутекті алу 1. белсенді металдарды( магнийді, мырышты, темірді) cұйытылған тұз қышқылы (HCL) және күкірт қышқылмен( H2SO4 ) әрекеттестіріп алуға болады Zn+2HCL=ZnCL2+H2 Белсенді металл+қышқыл =тұз+сутек 2. белсенді металлдар (натрий, калий, кальций) сумен тіікелей әрекеттескенде сутек газы бөлінеді Ca+2H2O=Ca(OH)2+H2 Белсенді металл+су= кальций+сутек Өнеркәсіпте алынуы Сутекті өнеркәсіпте негізінен метаннан тұратын табиғи газдан оны су буымен және оттегімен араластырып алады 2CH4+2H2O+О2=2CO2+6H2 Көмірсутектердің толық емес тотықтыруы арқылы да алады: 2CH4+O2=2CO+4H2 Зертханада NaOH.KOH сулы ерітінділерінэлектролизбен алады KOH----K+O2 +H2O Физикалық қасиеттері. Сутек молекуласы екі атомнан тұрады. Сутек түссіз, иіссіз, дәмсіз газ. Ол ауадан 14,5 есе жеңіл. 100 көлем суда 2 көлем сутек ериді. Атмосфералық қысымда және – 253 0С сұйық күйге айналады, ал – 259 0С қатады. Сутек суда нашар ерігенмен, никель, платина, палладий сияқты металдарда жақсы ериді. Сутектің екі модификациясы – ортосутек және парасутек болады. Оның себебі Н2 молекуласын түзетін сутектің екі ядросы (протоны) өз осін айналған кезде, ортосутек – бір бағытта, ал парасутек – қарама-қарсы бағытта айналады. Екеуінің де химиялық қасиеттері бірдей, ал физикалық қасиеттерінде – жылу сіңірімділігінде, қату, сұйылту температураларында шамалы айырмашылық бар. Қалыпты жағдайдағы сутектің үш бөлігі ортосутек, бір бөлігі парасутек болады. Химиялық қасиеттері. Сутектің тотығу дәрежесі металеместермен қосылыстарында +1, активті металдармен қосылыстарында -1. Сутек металеместердің барлығымен дерлік әрекеттеседі. Металеместердің активтігіне қарай реакциялар әр түрлі жылдамдықпен жүреді.
