МөЖ №1 Microsoft Excel −химия, физика және математиканың бірдей ұғымдарын зерттеу құралы ретінде Жоспар
жүктеу/скачать 0,98 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- МӨЖ №1.6 Кулон заңына химиялық көзқарас: қолдану мысалдары, химиялық процестерді сипаттау мүмкіндіктері мен шектеулері
| Жабдық: суы бар ыдыс, ағаш блок.
Жарықжаныптұрғаншамныңүстіндеауаданөткенкездеқозғалмайтынзатт ыңкөлеңкесініңтербелісінтүсіндіріледі. Жабдық: штатив, жіптегідоп, шам, экран, проектор. Түрлітүстіқағаздыжелдеткішқалақтарынажабыстырыпжәнеәртүрліайна лурежимдеріндетүстердіңқалайқосылғаныбақыланады. Байқалғанқұбылыстүсіндіріледі. Тәжірибе №2 Жарықинтерференциясыарқылы. Бояғыштыңсулыерітіндісіменжарықсіңірудіңқарапайымкөрінісі Оны дайындауүшін тек жарық, бірстақан су мен ақ экран қажет. Бояғыштарәртүрліболуымүмкін, соныңішіндефлуоресцентті. Бояуарқылытаралатынақжарықсәулесініңтүсініңөзгеруінүлкенқызығуш ылықпенбақылайды. Ерітіндіденшыққансәуленіңтүсіоларүшінкүтпегенболыпшығады. Жарықсәулелендіргішлинзаменбағытталғандықтан, экрандағыдақтүсішыны мен экран арасындағықашықтықпенанықталады. Тәжірибе №3.Линзаларменқарапайымэксперименттер. Егерлинзаныңбірбөлігісынсажәнеоныңқалғанбөлігіменсуреталынса, линзаменалынғанзаттыңбейнесі не болады? Жауап. Кескінбүкіллинзаменалынғанжердепайдаболады, бірақоныңжарығы аз болады, себебісәуледеншыққанкішібөлігіоныңбейнесінежетеді. Кішкенежылтырзатты, мысалы, болттанкомпьютерденалғанкүнді (немесеқуаттышамды) жарықтандырылғанүстелгеқойып, оғанфольгадағыкішкенетесікарқылықаралады. Түрлітүстісақиналарнемесесопақшаларайқынкөрінеді. Қандайқұбылысбайқалады? Жауап. Дифракция. ТӘЖІРИБЕ №5: Дисперсия құбылысынбайқау Ақжарықтың тар сәулесішыны призма арқылыөткенде, дисперсиялық (немесепризмалық) спектр депаталатынпризманыңартынаорнатылғанэкрандакемпірқосақжолағынбайқа уғаболатыныбелгілі. Бұл спектр жарықкөзі, призмасы мен экраны ауашығарылатынжабықыдысқасалынғанкезде де байқалады. МӨЖ №1.6 Кулон заңына химиялық көзқарас: қолдану мысалдары, химиялық процестерді сипаттау мүмкіндіктері мен шектеулері Кулон заңы — екі нүктелік электрикалық зарядтардың өзара әсерін сиппаттайтын заң. Тыныштықтағы екі нүктелік зарядталған денелердің өзара әсерлесу заңы бүкіл әлемдік заңға ұқсас деген пікірлер ХVIII-ғасырдың ортасында туа бастады. Осы пікірдің дұрыстығын 1785 жылы француз ғалымы Ш.Кулон дәлелдеді. Кулон заңы бойыншатыныштықтағы екі нүктелік зарядтар зарядтардың модульдерінің көбейтіндісіне тура пропорционал, ара қашықтықтың квадратына кері пропорционал, таңбасы зарядтардың таңбаларының көбейтіндісімен бірдей, ал бағыты екі зарядты қосатын түзу бойымен бағыттас күшпен өзара әсер етеді. Тәжірибесі. Ол жіңішке серпімді сымға ілінген және шыны цилиндр тәрізді ыдыста орналастырылған шыны таяқшадан тұратын қондырғы- иірілмелі таразыны қолданды.Таяқшаның бір ұшына кішкене металл шар бекітті,ал екінші ұшына оны теңгеріп тұратын жүк ілді.Жіптің жоғарғы ұшын оның ширатылу бұрышын анықтауға арналған бөліктері бар шкалаға бекітті.Ыдыс тығынындағы саңылау арқылы дәл сондай басқа сынақ шар енгізді.Содан соң шарларға оң заряд берді және олар бір-бірімен өзара әрекеттесті.Ал олардың әрекеттесу күшінің шамасын жіптің ширатылу бұрышына қарап анықтады. Өлшемдері электрленген шардың өлшемдерімен бірдей,заряды жоқ үшінші шардың көмегімен Кулон алдыңғысының зарядын тең екіге бөлді. Осылайша,Кулон тәжірбиелерін қорыта келе,шарлардың өзара әрекеттесу күші олардың арақашықтығының квадратына кері,ал шарлардың зарядтарының көбейтіндісіне пропорционал екенін анықтады. Әрі,олардың әрекеттесу күші әр ортада әртүрлі екенін байқап,ортаның диэлектрлік өтімділігі деген шама енгізді.Ол әр ортада әртүрлі мәнге ие. Оған қоса,Кулон электр тұрақтысы деген шаманы енгізді Заң орындалу үшін мына шарттар орындалуы маңызды: зарядтардың нүктеде болуы — яғни зарядталған денелер ара қашықтығы олардың өздерінің өлшемінен әлдеқайда үлкен болу керек — әйтсе де сфералық симметриялы бір бірімен қиылыспайтын көлемді үлестірілген зарядты екі дене өзара әсер ететін күші сол денелердің симметриялық ортасында орналасқан эквивалентті нүктелік зарядтардың әсер ететін күшіне тең екенін дәлелдеуге болады; олар тыныштықта, өозғалыссыз болуы. Болмаса басқа да күштер пайда болады: қозғалмалы зарядтың магнитөрісі және оған сәйкес басқа қозғалмалы зарядқа әсер ететін Лоренц күші; вакуумда орналасулары керек. жүктеу/скачать 0,98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|