Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті Молекулалық биология және генетика кафедрасы
СӨЖ-1 Тақырыбы: Эукариоттардың хромосомасының морфологиясы; Эукариоттардың прокариоттардан басты ерекшеліктері. Вирустардың генетикалық аппараты қалай құрылған.? Эукариотты организмдердің генетикалық аппараты клетка тіршілігінің қандай кезеңдерінде білінеді.? Хромосома терминін енгізген зерттеуші
Қабылдаған:Сартаев А.
Орындаған:Құдайберген А.С
Алматы-2021ж.
Жоспар: Кіріспе
Негізгі бөлім Эукариоттардың хромосомасының морфологиясы;
Эукариоттардың прокариоттардан басты ерекшеліктері.
Вирустардың генетикалық аппараты қалай құрылған.?
Эукариотты организмдердің генетикалық аппараты клетка тіршілігінің қандай кезеңдерінде білінеді.?
Хромосома терминін енгізген зерттеуші
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиетер тізімі
Тақырыптың өзектілігі: Тұқымқуалаушылықтың материалдық негіздері - хромосомалардың құрылымы мен қызметі туралы мәселе - адам генетикасының негізгі мәселелерінің бірі. Гендердің тасымалдаушысы болып табылатын хромосомалар жасушалар мен организмдердің тұқымқуалаушылық қасиеттерін анықтайды.Қызмет ету процесінде хромосомалар құрылымдық және морфологиялық өзгерістерге ұшырайды. Жасушалардың бөлінуі кезінде хромосомалардың өздігінен қосарлануы мен хромосомалардың тұрақты түрде таралуы организмнің тұқым қуалаушылық қасиеттерінің бірнеше буынға берілуін қамтамасыз етеді. Бұл процестердің ықтимал бұзылуы елеулі патологиялық өзгерістерге әкеледі. Хромосомалар құрылымының өзгеруі тек хромосомалық ауруларға ғана емес, сонымен қатар бірқатар онкологиялық ауруларға әкелетіні қазір дәлелденді.Адамның жеке хромосомаларының денсаулығы мен ауруларындағы морфологиясын зерттеу - цитогенетикалық әдістің міндеті.Адам патологиясындағы тұқымқуалаушылықтың маңыздылығын дұрыс түсіну үшін хромосомалар мен жалпы кариотиптің морфологиялық құрылысы мен химиялық құрамының ерекшеліктерін білу қажет.
Кіріспе Эукариоттардың хромосомалардағы ДНҚ молекуласы гистондық және гистондық емес белоктармен байланысып, кешен құрайды. Аталған белоктар ДНҚ-ның хромосомаларда жинақталып, оралған күйде болуын және жасушадағы РНҚ-ын синтездеу қабілетінің реттеліп отыруын қамтамасыз етеді (қара Транскрипция). хромосомаларға тұқым қуалау ақпаратының жазылуы ДНҚ молекуласының құрылымымен іске асырылады. Клеткадағы хромосомаларда ДНҚ молекуласының 99%-ға жуығы жинақталған, ал қалған 1%-ы басқа жасушалық органоидтарда (хлоропластар, митохондриялар) болады. Хромосомалар жасушада өте күрделі құрылымға ие және олар өте маңызды қызметтер атқарады. Хромосомалар құрылымын және қызметін зерттеу қазіргі заманғы биологияның өзекті мәселелерінің біріне жатады. Әсіресе, 20 ғасырдың 60 — 70-жылдары хромосомалар құрылымының молек. негізін түсінуге молекулалық генетиканың дамуына байланысты қол жетті.