кеудеде лапылдаган жалынга тедеу
1
елецнщ езш бшк
эдем ткке, енер туьгндысындагы шебер киыскан мазмун
мен шшшге тэн iunci гармония мен сырткы симметрияга
кетерш экеткен. Акыр аягында акьшньщ шындыкты сурет-
ке,
cyperri философиялык угымга айналдыру эрекетшде де
рет-рет!мен тартылган жел1, ер1лген аркау бар. Артык, кеткен,
шашау шыккдн ештеце жок, блен. жуп-жумыр. Осыныц
6opi — утымды тутаскдн композицияньщ
9cepi.
Бул айтып отырганымыз, ягни
композицияныц барлык
шыгармаларда тугел болатыны — оньщ сюжеттен
6ip
озгешелш десек, екшшщен, композиция сюжеттш, ербу
кезендерш жуйеге
Tycipin кана коймайды, сюжеттен тыс
нэрселерде де езара кцюластырып, белгш
6ip арнага салады.
Бул ретте, композиция сюжеттен
repi кед деп бжу кджет.
Дэл осы арада композиция аркылы тутасып, киюласатын
сюжеттш, ербу кезендер1 туралы тусшйс берш вткен жен.
Талас жок, сюжета шыгармалардагы окига желюш,
адамдардыц аракдтынасын, образдар жуйес
ш кдлыптастыруда
сшкдндай стандарт жок Эр суреткер ез шыгармасыньщ
сюжетш ез кдлауынша курады. Демек, сюжеттщ компо-
зициялык
6iiiMi де эримде эр турл! болуы мумкш. Мысалы,
Рабит Муареповтщ “ Оянган елкесГ’ эдеттеп классикальж,
улпмен кэдшп
экслозшщядян басталса, “Казак солдаты”
окырманды жупрте жетелей женелетш ситуациядан
басталады. Ал Мукан Иманжановтьщ аякталмай калган “ Кек
белес” романы татар жазушысы Ралымжан Ибрагамовтщ
“Терец тамырлары” тэр1зда тура кульминациядан басталатын.
Ендо
6ip алуан шыгармалар
lirai сюжеттен тыс прологтан
(F-Сланов “Арман агысы”) немесе элдекалай арнаудан,
беташардан, ащнртудан (С.Сейфуллин “Тар жол, тайгак
кешу” ; С.Муканов “Мелдар махаббат”; Р.Мустафин “ Кез
керген”) я болмаса, операньщ уверпорасы сиякгы, б1рнеше
авторлык шепшстерден (С.Ерубаев “Менщ курдастарым”)
басталады. Keft6ip шыгармалардьщ сюжеп занды шеипммен
де
6iTe коймай, эпилогпен барып кемкеривдц (М.Эуезов
“Абай” ; С.Муканов “ Ботакез”). Кыскдсы, эр шыгарманьщ
архитектоникасы эр турл! Сейте тура, бул айтылгандардьщ
Достарыңызбен бөлісу: