Монография \ 3 «санат» а л м п и 1мп &5,O0 L

Агып  6ip  жаттыц суылдап,
Айта  алмай,  cipe,  6ip  сырды.
Кдйыса  кдрап,  суынды  ап,
Жаганда  мущы кыз  турды,  —
деп, мунды сазбен кескшдеген акын 1зшше булттан пгыккдн 
кундей  жарк  етш,  Сырдарияны  жырдарияга  айналдыра 
жадырай эндетш,  шалки женелед1:
Кетерш  куйдщ дауылын,
Сапыра  Сырды  жырлайды:
Дал ага тессп  бауырын,
Дария  толкын тындайды...
Осылардьщ 
6api  —  6ip 
гана  лирикалы  елецнщ  ен 
бойындагы 
ce3iM 
мен саз. 
Bip 
емес, б1рнеше сез1м; 
6ip 
емес, 
б1рнеше  саз...  Ендеше,  акын 
6ip 
сез1мнен  дереу  еюнпп 
сез1мге ауыса алмайды деген 
nudpfli 
тым жалац, кара дурсш 
тусшбеу керек. Белинскийдщ айтьш отырганы 
6ip 
лирикада 
б1рнеше  сез1м  болмайтьшы емес, 
6ip 
адамньщ  —  “субъек- 
тшщ  (акынньщ) 
6ip 
мерз1мде  кеп  сез1мге  айнала  алмай- 
тыны” .  Бул — ете дурыс:  сушп турьш, дэл сол мезетте жек 
керу,  кулай  жакры  керш  турып,  дэл  сол  мезетте  жирену 
мумкш бе? Жок, 
6ip-6ipiHeH 
муншалык алшак сез1мдер ме- 
зетке  (мгновение)  сыймайды.  Сыншы соны айтьш отыр.
Демек, лирикадагы елгезек сез1м мен сыр жайын, булар- 
дьщ жинакылыгы мен мелддрлт туралы айткзнда, елецнщ 
езш  кимылсыз,  статикалык  элденеге  айналдырып  алмау 
жагын  кдраган жен.  Рас,  лирикадагы  эрб1р  сез  (мотив)  — 
акынньщ 
6ip 
сэтте  жалт  еткен нурлы  ойы,  сол бойда жарк 
emin  тутас  квртген  iuiici  сырлы  дуниеа. 
BipaK 
бул  осы 
кдлпында езгермей, кубылмай кдтып турып кдлады деу кдте, 
бул  саз  баскд 
6ip 
жаца  сазга  уласады,  сейтш,  кимыл- 
Козгалыскд кешеда, лирикадагы адамньщ жан диалектикасы 
дегеннщ езш осыпай туйсшу керек.
Лириканыц  бас  каЪарманы  —  акынныц  ез/.  Муньщ 
эстетикалык кдсиеп де, тэрбиелгк купи де айрыкдга улкен. 
Ce6e6i 
бул арада елещц жазган адам окыган адамга айналып, 
акын мен  окырманньщ кендл 
Kyitriepif6ip-6ipiHe 
уиггасып, 
6ipirin,  6iTe 
кдйнасып  кетед1.  Акьш  окщау  образ  жасап, 
окырманга “содан уйрен, не жирен” дегендей тенденциямен 
гана  тынбайды,  оган  тура  ез  басьшдагы  сез1м  мен  сырды 
туп-тутас 
Keinipe 
салады.  Сонда  акын  квк/регшдег! сезш  — 
окырман  сезШ,  акын  квщлтдег1 сыр  окырман  сыры  болады 
да шыга келедь
315

Армысыц-ау,  армысын 
Айналайын, 
жецешем!
Сулулыктын  03i  жок,. 
Журты  FaHa  кдлыпты.
Бармысын-ау,  бармысьщ, 
Аймалайын,  жецешем!
Умытады  кез  кдлай 
С е т ,  сонау  келшшек? 
Сен бар жерге — бозбала — 
От  бассак, та  келухш ек.
Жарк  еттщ-ау,  б1ршдей 
К,ос  ыргайдыц,  жецешем! 
К,ушак жая  жупрмей,
Тосыркайсьщ неге  сен?
Ерте  кепп егделж,
Крй,  ецсендо  6ip  кетер! 
Ерке, 
enTi 
жецгелк 
Кдлац  6epin  6ip  кетер.
Эзш  кулю  ен  мен  жыр  — 
О да сен ец ес1мде.
Жас кзуымнын ceHi еЧ 6ip, 
Сауык,-сайран  кехшнде,
вгп-кетп  демесен,
Сазды,  назды  сезщ жок, 
Жанын  неге  шалыкхы?
Берш  бастан  кеипрдак. 
Эттец-вттец  жецешем, 
Жасыткан-ау  жеарлж..
(Ж.Молдагалиев).
Мше,  бул  елещц  окыганда  эрим-ак  вз  кецш  куйш 
тербегендей,  езшщ  жан  сырын  ак,таргандай  болады; 
эргамнщ-ак, жас шагы, жастыгымен 
6ipre 
етш кеткен сауыгы 
мен  сайраны  мол,  уайымы  мен кдйгысы жок, бозбала  кез1
—  сылкым,  сулу  кундер1  еске  тусед1;  сол  кундедщ 
icyaci 
секивд  ауылда  калган  аяулы,  ару жецешес1  ойга  оралады. 
Мше,  арата  узак  жылдар  салып,  акьш...  жок,  акьга  емес, 
б1здер  —  эркдйсысымыз  ауылга  оралдык,  Кулын-тайдай 

жүктеу/скачать 12,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: