Монография \ 3 «санат» а л м п и 1мп &5,O0 L


шкен  сусыным Байсынныц кел 1



Pdf көрінісі
бет228/298
Дата29.01.2022
өлшемі12,37 Mb.
#24525
1   ...   224   225   226   227   228   229   230   231   ...   298
1
шкен 
сусыным Байсынныц кел
1
” ,  — деп келетш он буынды елец 
жолдары бар ед1. BipaK бул казак поэзиясына арнаулы елшем 
ретшде шугыл сщш кете  койган жок-ты.
Оныц  есесше,  он  буынды  епз  тармакгар,  казактыц 
байыргы  макал-мэтелдершде,  акыл-накылдарында  жи1 
упгырасады.


3
/Бардьщ/ /пайдасы тиер/ /тар  жерде/


3
/Ж октьщ/ /залалы тиер/  /эр  жерде/
деген  сек!лд1  ыргакты,  уйкдсты  тармактар  61
зд
1
д
  ауыз 
одебиет1м1зде  б1ркыдыру.  Баскы  бунагы  ею  буыннан  кшт 
кдйырылып, одан аргы ею бунак кэд1мп сепз буьшды елец 
ыргагымен китыксыз кесше,  есше женелген соц ба, кдлай, 
осы елшем революциядан бурынгы казак елецшде ара-тура 
эжептэу1р  энге  айнальш журд1.
Жарты гасырдан  соц он буын жазба поэзиямызда тагы 
6ip к^шац берда.  Бул жолы б1здщ ез замандасымыз — согыста

Ч. Ч.Валиханов.
  Соч.,  СПБ,  1904,  стр.  227-228.
270


журген жауынгер акьш эн садцы; ажал аузында турып ауылда 
калган  арманын  жырлап,  тындаушыньщ  жан-журегш 
теб1ренте туткындап, баршамызды баурап алды:
5(6) 
5(6)
/вщ м де  ме*  еда/  /туамде  ме  еда/

5
/Repin  ем  гой 6ip/  /армандай кызды/

5
/Bip  незж  сеуле/  /кудамдеп  еда/

5
/Сурапыл  сотые/  /сокгы  да бузды/

5
/Сапырды  дауыл/  /теб1ренда тещз/

5
/Тулады  толкын/  /шайкэлды  шьщ-куз/

5
/Кьш-кызьш  оттыц/  /шпнде  журм1з/
5(6) 
5
/Кдйда  екен пайда/ /дарига  сол  кьгз/
(К,Аманжолов).
Осы  эннщ шыркдлуы-ак муц екен,  он буын ез  алдына 
елшем  боп  орныкхы  да  кдлды.  Бупнде  бул  елшеммен 
эркшдер-ак жазып жур.
3. 
Тогыз  буынды  елец.  Бул  да  6ip  тынысы  кец,  лептц 
ойнакы  елшем.  Op6ip  уш  буыннан  к е т н п   дауыс 
толкыныныц  сокда-сокдасы  айрыкща  ашык  ыргакден 
накпа-нак, кейде rimi такцакгап естш т, ipicuiicci3, журдек 
окьгаады. Энге де келед1 (“Отаным кец байтах» орманды...”), 
жалпы  журтка  жария  айтылар  толгамды,  ойлы  жарлай 
арнаута да кенед1  (“Тыныксын тимендер адамга”).
Енда б1рде бул ыргак еленде суреттелш отырган куб лыс - 
тьщ,  не  кимылдыц  кудды  ез  дыбысы  секщценш,  ем1рден 
енерге тура ыргьш тусетий бар:


3
/Жолдагы/ /тебелер/ /жогалды/


3
/К ек  орман/  /кузетп/ /арнаны/


3
/Саркырап/  /eMipre/  /жол  алды/


3
/Халыктьщ/  /кдшангы/  /арм'«ны/
(Х.Ергамев).

бленде  кзтар келген ею дауысты дыбыс кейде 6ipirin,  езара Kipirin 
кетш,  екеу емес,  6ip  буын курайтын  (оц-iM-де-ме-е-да емес  ец-iM-де-ме- 
да  больш  окьшатыны)  баршага  аян.  Муны  ежгктеп  жатуды  epci  керемхз. 
Сондыкган  жалпы  буынды жакщага  алып,  ете  6epeMi3  —  3. К,
271


Бул арада тогыз буыннан туган  эуез сез толкыны емес, 
Донга крл созган Едш езеншщ ез толкыны секшденш, Едигге 
Донды тогыстырган ецбек ерлершщ думанды той устшдеп 
шаттык уншдей шалкып естшед!.
Кдлскдсы,  тогыз буынды елец де  — 
eMipre 
жанасымды, 
шьшдыкты  ез  мумкшдтнщ  келемшде  утымды  суреттей 
алатын  нускдлы тур.
4 . 
Сепз 
буы нды  
елец.  Туган  кез1  тым  эрще  жатканмен 
кенермей, ажарына ажар крспаса, эж!м туеipy.ru бшмей келе 
жаткдн  аса  сулу,  сырбаз,  сылкым  елец.  Бул  елшемшц 
тамаша улгшер1 атам  замангы ауыз  эдебиетшде де бар:


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   224   225   226   227   228   229   230   231   ...   298




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет