Монография \ «санат» а л м п и мп
eHepi ез бедерш техникадан табады; осы котамныц ец басты eHepi
|
Сөз өнері
| eHepi
ез бедерш техникадан табады; осы котамныц ец басты eHepi тэргзда би эншешн ецбек устшдеп кимылдарды кдйталаумен тынады. Бул жайт бхз бшетш экономикалык даму атаулыныц ец теменп сатысында турган ацшылар кауьшынан, acipece айкын ацгарылады... Ал тапка белшген когамда осы кзизмегпц идеологияга тжелей ecepi соншалык анык, ацгарыла бермейд!”*. Кене дуние адамдарыныц ой-санасындагы заттылык жайлы бул тужырымды кешн А. М. Горький былай epicTeiin экетп: “Ецбек процестер1 аркдсында жэне атам замангы адам баласыныц элеумегик турм ы с-йрш ш т аркдсында тжелей пайда болтан материалиетж ой-сананыц айкын белгшерш алгашкы кауым мэдениетшщ тарихын зертгеугшлер мулде сез кылматан. Бул белгшерд1 6i3 ертеп, яки миф турщце бшем1з; бул ертеплер мен мифгерден 6i3 хайуандарды асыранды ету ушш гстелген жумыстьщ, емге керек шептер табу ушгн, енбек куралдарын ойлап шыгару уппн келген жумыстьщ белгшерш керем1з. Tinri сол Кене дэу1рдщ езшде адам баласы эуеде ушу мумкщдт женшде ойлаган, — муны куйме хакьшдагы, Дедал жэне оныц баласы — Икар жайлы ертеп, “Упщыш кшем” туралы ертеп керсетед1 Жер бетшдеп ж урит жылдамдату туралы да ойлаган, — муны “Журдек етж” женгндеп ертепден керуге болады... Атам замангы мифтер мен ертегшердщ 6api Тантал туралы мифпен аякгалатъш сьжылды: Тантал кендрдегше дешн су шпнде турып, шелдеп дщкес! куриды, 6ipaK сусынын кандыра алмайды, бул — ез айналасындагы жаратылыс кубылыстарьш тани алмаган кене адам”**. ©нердщ ем1рлшт туралы, ягни ем1рдщ енерге, сол секивд, енердщ eMipre айналуы жайлы, сайьш келгенде, енер атаулыныц пайда болуы женшдеп муншалык нускалы жэне терец гшард1 Горький тек кдна маркетж эстетиканыц эдебиет пен енер генезис! туралы даналык кдгидаларына суйенш айтты. * Г.В.Плеханов. Соч. т. XVIII, стр. 223. ** М.Горький. Эдебиет туралы. 1939, 153-бет. 80 Маркс пен Энгельстщ кеп томды философиялык, экономикалык, жэне саяси ецбектершщ ен бойына тутаса тарап, эр тусынан эдеш кездесш отыратьш эстетикалык, толгамдарына кдншалыкталгампаз эдебиешп кез1мен ущшп кдрасак, та, олардьщ жогарыда айткднымыздай, суреткерлж таланттьщ табигатын жене эдеби кубылыс “купияларын” соншалык нэзж тусшетшгне кдйран калмаскд болмайды. Мэселен, Маркс пен Энгельс Лассальдыц “Франц фон Зикинген” трагедиясьш эншешн идеялык тургыдан гана багалап коймайды; Маркс пьесаньщ курылысы мен кубылы- сын тексерсе, Энгельс ондагы мшез бен тартысты талдауга дешн барады; Маркс эдеби шыгарманьщ эстетикалык куньш оньщ окырманды баурап экетер эмоциялык, жылылызынан 1здесе, Энгельс ондагы адам мшездершщ окырманга наным тугызар психологиялык, дэлелдершен 1здейгц. Ол — ол ма, озгнщ Минна Каутская мен Маргарита Гаркнесске жазган хаттарында Энгельс rim i творчествоныц психологиясына еркш жэне терец суцпп кетедь Оньщ тип пен характер, стиль мен эдю жайлы туйндеген журтка мэл!м кдгидалы пйарлерш айтпаганныц езшде, “автордыц ез кд1шрманьша жүктеу/скачать Достарыңызбен бөлісу:
|