Монография \ «санат» а л м п и мп
|
Сөз өнері
| K ici...
кезш кердащз бе, кезш : ашу мен ыза адырайтып жiбepгeн 6 ip турль.. Мен мундай кездердщ талайын анау куш... анау жакта... тобыр, топ iuiiHeH керген сеилдамш... Ч е п у р н о й . Ж е, ж э, еске туармевдз! Крйьщыз, курысын... Л и з а . Кэлай коям, умытуга бола ма сол сумдыкты!.. влдеб 1 р дорею, дею р сез естюем, елдеб 1 р кдлзарганга кв31М туссе, жаным жабыга калады! Бойымды коркыныш билейда, кез алдыма со 6 ip ан Topi3fli... ашулы... ызалы... зыгыры кдйнаган... кап-кара... кара тобыр, кан жуган беттер, кумга сщбей, к ак болып уйып жаткдн кып-кызыл кан елестейда... Ч е п ур н о й. Туу, енд1 ci3 кашан талып, к\л ап тускснше крймассыз... Л и з а . А ягы мны ц астында басы жарылган бала ж т т ... жер бауырлап, жылжып барады, самайынан кдн соргалайды, желкесше кан саулап куйылады... К^анга баттаекдн басын жогары — аспанга кетередь.. Козше кез1м тусп: тунып кеткен... Аузы ашык» TiciHe дейш кдн жуып кеткен... Енда б1рде басы сы лктусш , беимен кум кдпты... Б езм ен... беимен... Осы узшдхдей Лизаныц аузымен^айтылган сумдык, шындыкгыц бэрш — “ашу мен ыза адйфайтьгп ж1берген” коздсрд1 де, “кдн жуган беттердГ’ де, зыгыры кдйнаган кап-кара тобырды” да туп-тугел Горькийдщ ез1 керген, жаны турцпге сез1нген. Бул — 1905 жылгы 9 кдцтар куш Петербургта болтан сумдык, Дэл сол жексенбаде, патша солдаттары жазыкрыз жандарга окжаудырып, Сарай аланы 87 кып-кызыл кднга боялганда, Горький ереушшлер шпнде — кешедс журген. “Басы жарылган бала жшт” Лизаньщ “аягыньщ астында” емес, Горькийдщ “аягыныц астында жер бауырлап, жылжып бара” жаткдн. Оньщ “тунып кеткен кезгне K03i тускен” Лиза емес, Горький; “басы сылк тусш, 6 eTiMeH кум кдпкднын” керген Лиза емес, Горький. Сол кднды жексенбшщ кешшде Горький ушне кедгц де, былай деп жазды: “Орыс революциясьшьщ алташкы куш — орыс интеллигенциясыньщ моральдык куйреген куш”*. Неге? Hereci сол, — ездерш когамньщ рухани кесем1 деп угатын интеллигенттер — окыгандар, зиялылар осынау кдЬарлы окига тусында ездершщ халык алдындагы рухани жауап- кершшпн мулде тусшген жок Олар жер муддесшен алые, аспанда журдь Осыньщ бэрш Горькийге тек 6ip куннщ окигасы ойлатгы, тек 6ip кун шйнде керген адамдардьщ тагдьфы толгантты. Осыдан 6ip апта кешн Горький кдмауга алынды да, турмеде отырып элп сумдьпды кдйта ойлады. 03i керген акикдтты жазушы езге 6ip сипатта танып, осыдан оньщ творчестволык эрекет! басталды. BipaK ол элпб 1 р ак патшаньщ ipreciH шайкдлта бораган кдра дауылда ел муддеа уппн кдйраткд мшш, “бетш кдн жугандар” емес, дауыл алдында дэрмеш жок, жер муддесшен алые аспан аккднат- тары — “куннен тугандар” , сагым кугандар жайлы пьеса жазды. Одан келд1 де осы гасырдыц басындагы орыс интеллигентгершщ тамаша образдар галереясы туды. Демек, эдебиетац предмет — адам.дегенде, э ц п м е дайын эдеби кдЬарман женшде гана емес, кдламгердщ сол КаЬарманды жасау уетш деп барлык творчестволык эрекетшщ ойы-кыры, кия-кдлтарысы туралы болуга тшс. Белгш жүктеу/скачать Достарыңызбен бөлісу:
|