Монография \ «санат» а л м п и мп
|
Сөз өнері
- Бұл бет үшін навигация:
- 6ip Kici — тип тугызуы кджет” дегенш ескерсек, эдеби типтщ байыбына бара тусер едос. Жэне мундай nbcipfli 6ip
- 6epi айткдн: Доде e3i
| epi 6ip
адам, epi б1рнеше адамныц жиынтыгы. Дел осы арада Алексей Толстойдьщ “суреткер жекелеген Иван мен Сидорды гана угып коймай, миллиондаган иван- дар мен сидорлардан солардыц берше ортак 6ip Kici — тип тугызуы кджет” дегенш ескерсек, эдеби типтщ байыбына бара тусер едос. Жэне мундай nbcipfli 6ip А.Толстой емес, “толстойлардыц” 6epi айткдн: Доде e3i жасаган Лабассен- дрдыц “кез келген кафеден он данасын” кездесйруге болатынын айтса, Флобер “мешц бейшара Бобаршм дэл осы сэтте француздыц жиырма селосында кдтарынан зар uierin, жылап отырган-ды” деген; Мольер “менщ Тартюфым эшейш 6ip мырза Тартюф кана емес, буюл адам баласыныц барлык тартюфтарыньщ косындысы” деген болса, Черны шевский езшщ “Не icrey керек” романында “жаца урпактыц езше жуздеп кездесетгн кэд1мп Kici секши юсшершщ” кдсиеттершен курап 6ip бейне жасагысы келгенш айткдн; ал Горькийдщ типке кояр талабы осылардыц бэрше туйш, тужырым секищ: “Егер ыздщ суреттеп керсеткшдз келгет дукенпп болса, 6ip дукеннпде отыз дукешш жатсын; поп болса, 6ip поп отыз поптан куралсын: муныцызды Херсондагылар окыса, Херсон попын, Арзамастагылар окыса, Арзамас попын керетш болсын” . Тшптх образ жасаудыц осы шартгарыныц 6api, туптеп келгенде, керкем эдебиетге акикат шындыкгыц ец непзп зандылыкгарын керсету ушш керек. Мэселен, эдебиетгеп 6ip байдъщ образы ом1рдеп 6ipHeme байдыц, 6ip кедейдщ образы 6ipHeme кедейдщ ец елеул1 ерекшелпстершен куралады да, тип болады. Сол аркылы акикат шындыкхагы байлар ортасы мен кедейлер ортасындагы пршшк-тагдыр зацдылыктары танытылмак, Итбай мен Игшк, Амантай мен Дэркембай солай жасалган. Эйтпесе, дал осындай адамдар акикат ем 1 рдщ езгнде дал осынау сом тунга, мыкды мшез калпьшда болды деп угу кате. Эрине, .осыларга 6ip жаты болмаса 6ip жагынан уксайтын итбайлар мен игшктер, амантайлар мен дэркембайлар болды, 6ipaK олардьщ 6epi мыналардан элдекайда шагын, крраш, усак, куша болатын. Ал эдебиеттеп элп 6ip улкен Итбай — ем1рдеп усак итбайларды, Игшк — иплгкгерда, Амантай — амантайларды, Дэркембай — дэркембайларды тугел кдмтып, тутастыра 107 керсететш бшк шоку — карауыл тебе icnerri. Типтещцру 6ip адам аркылы вм1рдеп мыц адамды 6ip-aK кдмтып керсетед1 Адам бар жерде мшез бар. Ал емхрдеп алуан тд ш мшездщ эдебиетте жинакгалган б1ртутас тиш бар. QMipre карал енерд1 багаласак, енерге карал eMipre де “уым” айтамыз: зымиян болса — Кунанбай, сарац болса — Кдрабай, ацкау болса — Мыркымбай, жалкау болса — Судырахмет дейм1з. 0Mip мен енердщ булайша астасуы, енердщ eMipre айналуы — улы кубылыс. Бул кубылыс сез внершде тек типтевддру тэсипмен, нэтижесшде нагыз тип аркылы гана болмак, Керкем эдебиеттеп типтйс образдарга кдрап отырьш белгип 6ip уакыт пен кещстжтеп когамдык, дамудьщ непзп жэне шешуцл тенденциясьш байкауга болады. Айталык, казак когамыныц еткен гасырдагы унамды касиеттершщ 6ip алуанын М.Эуезов Абай тулгасына шогырлал, тутастыра таныткан десек, осындай парасат еюлдершщ ещц XX гасырдыц бас жагындагы — жаца дэу1рдеп жаца кдсиеттергн С.Муканов Аскар образы аркылы керсетп. Одан берп, Tirrri ез дэу1рш1здеп тштгерге баксак, F. Мустафиннщ Мейрамы — адамдардьщ бейбгг курылыс кезшдеп калаулы ерекшелж- тершен тугастырылган тулга болса, Р.Мушреповтщ Кдйро- шы — адам рухыныц согыс жылдарьшдагы жүктеу/скачать Достарыңызбен бөлісу:
|