Монография «Елтаным баспасы»
жүктеу/скачать 14,19 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Агач атка атландыру татарларда – обвести вокруг пальца; поса- дить в галошу; Қазақ тілінде ағаш атқа мінгізу
- «отқа кеткен қатынның отыз ауыз сөзі бар»
- Башка бүрек кию
| авыр аяклы –
(букв. С тяжелой ногой) приносящий несчастье, горе; невезучий; приносящий неудачу (о человеке, после посещения которого, по суеверным представлениям, случается какое-л. несчастье) [Татар- ча-русча идиомалар сүзлеге, 2006:13]. Ал қазақ тілінде ауыр аяқты // аяғы ауыр – қазақ тілінде екіқабат əйел туралы тіркес. Бұл тіркестің жасалуының мотивациясына екіқабат əйелдің жай, ақырын жүрісі. Қазақтарда татар тіліндегі ситуацияға орай «аяғы жаман» тіркесі қолданылады. Сол сияқты татар тіліндегі алдыңнан артың яхшы тіркесінің мағынасы – скатертью дорога; вот тебе бог; вот тебе порог; деп түсіндіріледі. Ал қазақ тілінде бұл тіркес өмірде қанша жасасаң да артыңда жақсы із қалсын, ел есінде сақталатын іс қалсын деген тілек мағынасында жұмсалады. Агач атка атландыру татарларда – обвести вокруг пальца; поса- дить в галошу; Қазақ тілінде ағаш атқа мінгізу : біреу туралы сөз қылу, өсек-аяңға іліктіру, масқара ету мағынасында. Бұрын қазақ қоғамында елге ерсі, моральдық қалыпқа сыймайтын өрескел іс істегенде, мəселен, измена, əйелдің екі бетіне қара май жағып, атқа отырғызып ауыл арасын- да алып жүрген. Содан кейін де «қара бет» тіркесі қалған. Татар жəне қазақ тілінде ут алырга килгəн ( букв. Как за огоньком забежал) забежал на минуточку тіркесі, бізідіңше, екі ұлттың о баста 234 көшпелі өмірге қатысын білдіреді. Үйде от сөніп қалғанда, көршіден барып, оттың тамызығын алу əдеті болған. Содан барып, қазақта «отқа кеткен қатынның отыз ауыз сөзі бар» деген тіркес кеш ігу мағынасында, «от алуға келгендей» асығыс жүру деген мағынада қолданылады. Бірақ татар тіліндегі «кулы кыска» – не в состоянии навредить деп түсініктеме берілген [Tатарча русча идиомалар сүзлеге, 2006, 110). Қазақ тілінде кедей, мүмкіндігі жоқ адам туралы. Дегенмен де мұндай құрылымы бірдей, тұлғалық жағы ұқсас болғанымен, мағыналық сəйессіздіктер де жиі кездеседі. Сондықтан тұрақты тіркестердің қалыптасу заңдылықтарын диахрониялық тұрғыда туыс тілдер арасында салыстыра зерттеудің ғылыми маңызы зор. ◊ Татар тілінде ауыспалы мағынада қолданылған тіркес қазақ тілінде тек тура мағынада қолданылдады. Башка бүрек кию – ( букв. одеть на голову шапку) возмужать, завоевать авторитет. ◊ Екі тілде де фразеологизм мағынасы ұқсас, тіпті бірдей деп айтуға болады, бірақ екі тілдің бірінде бір компоненті басқа лексикалық вари- антпен беріледі. Мысалы: • татарша – жүктеу/скачать 14,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|