5.3 Қарсы мəнді фразеологизмдер Өмірде болатын түрлі қарама-қайшылықтар адамдардың логикалық-
танымдық жəне психологиялық ерекшеліктеріне əсер етеді. Бұдан
қарама-қарсылықтар пайда болады. Антонимия анық түрде ақиқаттың
көріністерін түсіну процестерін көрсетеді. Қарама-қарсылық концептіге
қатысты ойлау тереңдігін, басқа құбылыс, əрекеттерге қатынасын, оны
бір-біріне қарама-қарсы қою арқылы түсінудің ерекшелігін көрсетеді. Ал
олардың тілдегі көрінісі тілдік бірліктердің антонимиялық құбылысын
туғызады.
Тіл білімінде кейінгі кезде басқа да ғылым салаларында, əсіресе, ло-
гика, философия, психологиямен байланысты қарастырылған кешенді
зерттеулер бойынша антонимдерді топтастыру мəселелері басқаша бағыт
алды. Антонимдер туралы осыған дейін тілдік қағидалардың аясында
грамматикалық құрылысы, тұлғалық белгілері, сөз табына қатыстылығы
т.б. айтылып келеді. Соңғы зерттеулер антонимдердің тек тілдегі ере-
кшеліктерін сөз етпей, қарама-қарсылық ұғымының сөйленістегі
семантикалық көрінісіне қарай талданады. Орыс фолнологиясындағы
Н.С.Трубецкойдың оппозиция əдісін антонимия құбылысына да зерт-
180
теу тəсілі етіп алған. Соның нəтижесінде оппозиция əдісі бойынша
қазақ тіліндегі антонимдердің басқышты немесе сатылы (градуалды)
