Морфология

жылы  К.Гольдж  жүйке  жасушаларын  ауыр  металлдар  тұздарымен  (күміс, 

осмий)  бояу  арқылы,  оның  цитоплазмасынан  торлы  аппаратты  көрген. 

Кейіннен  бұл  кешен  жануарлардың  барлык  жасушаларынан  табылған.  Ол 

жасуша 

цитоплазмасында, 

ядро 

немесе 

маңында, 

эпителиоциттерде  ядро  мен  жасушаның  апикальды  беті  аралығында 

орналасады. 

Электронды 

микроскоппен 

қарағанда 

Гольдж 

биологиялық  жарғақпен  шектелген,  бір-бірімен  қабаттаса  тығыз  орналасқан 

жалпақ  қапшықтардан  құралған.  Цитоплазманың  белгілі  бір  аймағында 

орналасқан  пластинкалық  кешенді  диктиосома  —  деп  атайды.  Жасуша 

цитоплазмасында  осындай  бірнеше  аймақ  болуы  мүмкін.  Əр  бір     

диктиосоманы        бір  -  бірінен  ені  25  нм  гиалоплазмалық  аралықтармен 

бөлінген,  топтаса  орналасқан  5-10  жалпақ  қапшықтар  құрайды.  Олардың 

шеткі  жағында  жарғақтармен  шектелген  ұсақ  көпіршіктер  орналасады. 

Кешендегі қапшықтардың пішіні иіліңкі, сырткы жағы дөңес, ішкі беті ойыс 

келеді.  Бөлінді  (секрет)  бөлеұлпа  жасушаларда  диктиоссоманың  ядро 

жағындағы  ұшын  —  проксимальды,  ал  плазмолеммаға  қараған  жағын 

дистальды  бөліктер  —  деп  атайды.  Гольдж  кешенінде  эндоплазмалық  торда 

57 

 

түзілген  өнімдер  жинақталып,  өңделіп  жетіледі.  Түзілген  белоктарда 

химиялық  өзгерістер  жүріп,  олар  күрделі  көмірсулар  жəне  липидтермен 

қосылып, мукопротеидтерге, гликопротеидтерге, липопротеидтерге айналып, 

дəншелер, 

кепіршіктер 

реұлпаде 

жасушадан 

сыртқа 

шығарылады. 

Пластинкалық  кешеннің  шеткі  ұштарында  көпіршік  тəрізді  органеллалар  — 

лизосомалар түзіледі. Гольдж кешенінің биологиялық жарғақтары гранулалы 

эндоплазмалық тордың қатысуымен түзіледі. 

 

жүктеу/скачать 4,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: