Н-атфазаның функциясы. Тотыға фосфорлану кезіндегі электрохимиялық градиенттің түзілуі және оның атқаратын ролі. Жасушадағы атф-тің жасуша реттілігін қалыптастырудағы ролі

АТФ энергияның әмбебап көзі болып табылады

жүктеу/скачать 4,38 Mb. бет 2/3 Дата 15.12.2023 өлшемі 4,38 Mb. #139620 түрі Құрамы

Бұл бет үшін навигация:

• АТФ молекуласының құрылымы Рибоза
• Аденин - азотты негіз.
• Фосфор қышқылының қалдықтары .
• Жасушада АТФ қалай түзіледі

АТФ энергияның әмбебап көзі болып табылады ATP аденозинтрифосфатты немесе аденозинтрифосфатты білдіреді. Материя кез келген жасушадағы энергияның ең маңызды екі көзінің бірі болып табылады. АТФ құрылымы мен биологиялық рөлі тығыз байланысты. Көптеген биохимиялық реакциялар заттың молекулаларының қатысуымен ғана жүреді, әсіресе бұл қолданылады.Бірақ реакцияға АТФ сирек тікелей қатысады: кез келген процесс жүруі үшін дәл аденозинтрифосфаттың құрамында болатын энергия қажет. Заттың молекулаларының құрылымы фосфат топтары арасында түзілетін байланыстар орасан зор энергияны тасымалдайтындай. Сондықтан мұндай байланыстарды макроэргиялық, немесе макроэнергетикалық (макро=көп, үлкен сан) деп те атайды. Терминді алғаш рет ғалым Ф.Липман енгізді, сонымен қатар оларды белгілеу үшін ̴ белгішесін пайдалануды ұсынды. Жасуша үшін аденозинтрифосфаттың тұрақты деңгейін ұстап тұру өте маңызды. Бұл әсіресе бұлшықет тінінің және жүйке талшықтарының жасушаларына қатысты, өйткені олар энергияға ең тәуелді және өз функцияларын орындау үшін аденозинтрифосфаттың жоғары мазмұнын қажет етеді. АТФ молекуласының құрылымы Рибоза- пентозалар тобына жататын көмірсу. Бұл рибозада циклге қосылған 5 көміртегі атомы бар екенін білдіреді. Рибоза аденинмен 1-ші көміртегі атомындағы β-N-гликозидтік байланыс арқылы байланысады. Сондай-ақ 5-ші көміртегі атомындағы фосфор қышқылының қалдықтары пентозаға қосылады. Аденин - азотты негіз.Рибозаға қай азотты негіз бекінетініне қарай GTP (гуанозинтрифосфаты), ТТФ (тимидинтрифосфаты), ЦТП (цитидинтрифосфаты) және UTP (уридинтрифосфаты) да оқшауланады. Бұл заттардың барлығы құрылымы бойынша аденозинтрифосфатқа ұқсас және шамамен бірдей функцияларды орындайды, бірақ олар жасушада әлдеқайда аз кездеседі. Фосфор қышқылының қалдықтары. Рибозаға ең көбі үш фосфор қышқылының қалдығы қосылуы мүмкін. Егер олардың екеуі немесе біреуі ғана болса, онда тиісінше зат АДФ (дифосфат) немесе АМФ (монофосфат) деп аталады. Фосфор қалдықтарының арасында макроэнергетикалық байланыстар түзіледі, олар үзілгеннен кейін 40-тан 60 кДж-ға дейін энергия бөлінеді. Екі байланыс үзілсе, 80, азырақ – 120 кДж энергия бөлінеді. Рибоза мен фосфор қалдығы арасындағы байланыс үзілгенде небәрі 13,8 кДж бөлінеді, демек, үшфосфат молекуласында екі ғана жоғары энергиялы байланыс (P ̴ P ̴ P), ал АДФ молекуласында (P ̴) біреуі ғана болады. P). АТФ функциялары мен құрылымы заттың молекулалары тез пайдаланылады және жойылады. Сондықтан трифосфаттың синтезі болып табылады маңызды процессжасушада энергияның пайда болуы. Аденозинтрифосфатты синтездеудің ең маңызды үш әдісі бар: 1. Субстраттың фосфорлануы. 2. Тотықтырғыш фосфорлану. 3. Фотофосфорлану. Жасушада АТФ қалай түзіледі? Тотықтырғыш фосфорлану – мембрананың электронды тасымалдау тізбегі бойымен электрондардың тасымалдануы арқылы аденозинтрифосфаттың түзілуі. Бұл трансфердің нәтижесінде мембрананың бір жағында протон градиенті қалыптасады және АТФ синтазасының ақуыздық интегралдық жиынтығының көмегімен молекулалар тұрғызылады. Процесс митохондриялық мембранада жүреді. Митохондриядағы гликолиз және тотығу фосфорлану кезеңдерінің тізбегі тыныс алу деп аталатын жалпы процесті құрайды. Толық циклден кейін жасушадағы 1 глюкоза молекуласынан 36 АТФ молекуласы түзіледі. жүктеу/скачать 4,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу: