Н. Жиенбаева р. К. Eekm a fa m beto ba а. Ж. Сыздык. Баева е. И. Б0Лшекбаева

- оиын-сазт>
1
к ойындарын дамытуга;
- сырткы сез
1
мдерд
1
дамыту - сенсорлык ойындар;
- козгалыстарды дамыту - кимылдьщ ойындар.
С.Гросс ойындардьщ турлер1н олардыц педагогикалык мацызы бойынша 
карастырады:
- «карапайым функциялардьщ ойындары» - мобильд!, психикалык, сенсорлык, 
дамушы;
- «арнайы функциялардьщ ойындары» - бейне косылгыларды жет
1
лд
1
ру 
максатында жаттыгу ойындар - отбасылык ойындар, ан аулайтын ойындар, 
кездесулер.
Ж.Пиаже ойынды психикалык дамудьщ факторы рет1нде аныктады. 
Ойынньщ к¥рылымында ол жаттыгущы, символды, ережелерд! белд1. Ол 
барлык ойындарды былайша белд1:
- жаттыгу ойындары немесе сенсорлы-кимылдык ойындар;
“ снмволдык (фантастикалык) ойындар;
- ережел! ойындар.
П.Ф.Лесгафт ойынды ею топка белд1:
- имитациялык - тэуелс1з шыгармашьшык ойындар;
- ¥ялы ойындар (ережел! ойындар).
П.П. Блон балалар ойындарын келес! турлерге бвлд1:
- зияткерл1к ойындар;
- ойлы ойындар;
~ имитациялык ойындар;
- курылыс ойындары;
- ашык ойындар;
- ойын-драматизация.
Н.К. Крупская ойындары келес! турлерге болед!:
- балалар ойлап тапкан ойындар - шыгармашьшык ойындар;
- ересектер ойлап тапкан ойындар - ережелел! ойындар.
Мундай ж1ктеу шартты болып табылады, ейткен! шыгармашьшык 
ойындарда ережелер бар, ойындарды реттеуге, ролдерд1ц сипатын жэне 
олардыц озара эрекеттесу1н аныктайды. Ережелер! бар ойындарда балалар 
шыгармашылыгы орын алады.
В.В.Давыдов балалар ойындарыныц ею непзп тур!н ажыратады:
- жасырын ережелер! бар ойындар - эцг!ме-релд!к ойындар - ереже сюжетке 
жэне ролге байланысты, жасырын сипатка ие;
- ашык (бек!т!лген) ережелер! бар ойындар - ереже арнайы курылган, олар 
ойынньщ ажырамас бел!г! болып табьшады, оныц курсымен (дидактикалык, 
дамытатын, музыка, ойын-сауык, зияткерл!к ойындар) бeJн!лeйд!.
И.Я Михайленко, Н.А. Короткованын балалар ойындарын ж!ктеу!:
- сюжетт!к ойындар - шаралардыц шартты сипатындагы ерекшелн!;
- ережел! ойындар - анык, м!ндетг! ережелерге ие катац, формальды кызмет. 
Бул ойындардьщ ерекшел!г! - катысушылар арасындагы карым-катынастыц
114

бэсекеге кабшеттш1г1, ерекше нэтижен1ц болуы, жен1ске жет1п, улкен 
желслкке кол жетюзд!.
Сюжетт1к ойындар жеке жэне ркымдык болуы мумк1н, Ережел! ойындар
- ею адамньщ катысуын камтитын кызметт1ц б1р1ккен xypi.
Олар ойынныц уш тур1н ережелермен ажыратады:
- шакыру ойындары - табыстар ойыншылардьщ куш-ж!герше байланысты 
емес;
- физикалык кузыреттшшке арналган ойындар - табыска физикалык 
дагдыларды, касиеттерд! дамытуга байланысты;
- ойлаудьщ, есте сактаудьщ, комбинаторлык каб1леттерд1н кажет болатын 
ойлау кабшеи бар (стратегиялык ойындар) ойындар;
- физикалык жэне интеллектуалды К¥зыретт1лн1 кажет болатын жэне сэтгшк 
элемент! бар аралас ойын турлер!.
С.Л. Новоселова балалар ойынын 3 типке жштейд!:
1- тип ойындары - бул балалар бастамасымен жасалтан ойындар. Олар, ез 
кезег1нде, сюжетке бел1нед1 (эцг1ме-карталау, сюжетг1к рел, режиссерл1к, 
театрлык) жэне ойын-эксперимент (табиги заттармен, кубылыстармен, 
материалдармен, жануарлармен, ойыншьщтармен жэне заттармен).
2- тип ойындары - ересектердщ бастамасы бойынша журпз1лед1:
- окытатын (автодреактикалык, пэнд!к, сюжетг1к-дидактикалык, уялы, музыка, 
оку-пэндк);
- бос уакытын уйымдастыратын (ойын-сауьщ, театрлык, мерекелк, карнавал, 
компьютер).
3- тип ойындары - этностьщ (халык) тарихи калыптаскан дэстурлершен келеттн 
ойындар:
~ салтанатты (табынушылык, отбасьшьщ, маусымдык);
- окыту (интеллектуалды, бешмделпш, сенсорлык козталткыш);
- демалыс (коч1лд1, тыныш, коцщц!, ойын-сауык).
Балалар ойындарыныц мазмунына байланысты Т.М Бубнов мынадай 
турлерге белед!:
1. Кундел1кт1 шындыкты керсетет1н ойындар (отандык, 
0
неркэс!птк, 
элеуметт1к-саяси).
2. Керкем окиталарды корсетет1н ойындар (романтикалык, батырлык, 
фантастикалык, ешмд1-окигалар, отбасы-романтикалык.
Ойын уйымдастыру тур! бойынша: топтык, к!ш! топтык, жекедара болып 
бол!нед!.
¥йымдастЫру орны (сырткы ойындар мен тимараттар), тэрбиешкердщ 
жоспарлау курылымымен (кунн!н б!р!нш! жэне екшш! жартысында жург!з!лет!н 
ойындар), 
психикалык 
белсендшкт! 
(ойын-эксперимент, 
компьютерлк 
ойындар) уйымдастыру тэс!л!н ескеред!.
Саморуков П.Г. барльщ балалар ойындарын ек! улкен топка белед!: 
креативт! ойындар жэне ережел! ойындар.
Шытармашылык ойындарда балалар ез эсерлер!мен, айналасындаты 
элемд! жэне олардьщ карым-катынасын тус!нед!. Шытармашылык ойындардыч
115

Herisri xypi - тарихи-релд1к ойындар. Bpi топка сондай-ак к^рылыстык жэне 
конструктивт! 
ойындар, 
драмалык ойындар, театрлык ойындар 
жэне 
режиссерл1к ойындар к1ред1.
Балаларды окыту жэне тэрбиелеу максатында ережелер! бар ересектерге 
арналган ойындар жасалады. Олардыц б1л1м беру ьщпалы тургысынан алганда, 
бул ойындар шартты турде дидактикальщ болып бeлiнeдi, онда балалардьщ 
ойлау каб1лет1н дамытады, олардьщ бш1мдер1 жуйеленед!.
0 р турл! авторлык классификацияларга карамастан, олар жадны, 

жүктеу/скачать 8,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: