Н. С. Ахтаева А. И. Абдигапбарова

218 
3. Іс-әрекетті ынталандыру мотивтерін табу, адамдарды іс-
пен қызықтыру шеберлігі. 
4. Адамдарды ұжымдық іс-әрекетті орындау үшін топ- 
тау кезінде жеке ұнату (симпатия мен антипатияларды есепке 
алу). 
5. Ұйымдастыру шеберліктері мен білімді қалыптастыру ке-
зінде оқытудың жоғары дәрежесі. 
6. Практикалық мәселелерді қолда бар адам мүмкіндіктерін 
ескере отырып шешу. 
Психологиялық такт мыналарда байқалады: 
– адамдармен қарым-қатынастағы шама сезімінде; 
– әртүрлі адамдарға тілдік бейімделуде; 
– адамдармен тілдесуді жекелендіруде; 
– жағдай сезімінде; 
– адамдарға қатысты сезімталдықта; 
– тілдесудіңқарапайымдылығы мен табиғилығында; 
– адамдарға келістің адалдығы, обьективтілігі сезімін- 
де. 
Қоғамдық қуаттылық келесілерді білдіреді: 
1)
эмоционалдық және жігерлілік тіл әсері – сөйлемдерді 
акценттік мүшелеу, екпіндер, кідірістер, ым-ишара; 
2)
сөз және іспен әсер етудің қисынды сенімділігі; 
3)
өзінің күшіне сенімділік, рухани сергектік; 
4)
тәуекелге бару қабілеті. 
Ұйымдастыру іс-әрекетіне талапкерлік, сыншылдық, бейім-
ділік – мұның барлығы да жалпыұйымдастырушылық қабілет-
тер, олар жекеленген басқару функцияларын табысты орын-
дауын шарттандыратын әлдеқайда шағын қабілеттермен толық-
тырылады және нақтыланады. Келесі қабілеттер олардың негіз-
гілері болып табылады: 
1. Мақсат қоюға қабілет екі негізгі аспектіден тұрады: мақ-
сатты тұжырымдау және олардың ең мәнділерін атап көрсету, 
бұл мақсаттарды қарамағындағылар алдында олар қабылдай-
тындай етіп тұжырымдау қабілеті. 
2. Болжау қабілеті – «болашаққа көз жіберу» шеберлігі, 
белсенді болжамдық стратегия негізінде басқаруды құру (жетек-
шінің аса маңызды қабілеті). 

219 
3. Өз іс-әрекеті мен қарамағындағылар, сондай-ақ бүкіл ұйым 
іс-әрекетін жоспарлау қабілеті. Бұл қабілет – когнитивтік және 
тұлғалық қабілеттер синтезі. 
4. Басқару шешімдерін қабылдау қабілетін басқа қабілеттер 
толтыра алмайды. 
5. Коммуникативтік қабілеттер тұлғалық ашықтық, эмпатия-
лық, рефлексивтік, экспрессивтік сияқты сапаларына негізделеді. 
6. Мотивтеуші қабілеттер де сондай-ақ интегративтік түзілім-
дер болып табылады. Жетекшінің қарамағындағыларға әсерінің 
мотивтік құралдарының бүкіл кешені осыған жатқызылады. 
7. Бақылау қабілеті. Бастысы – еңбек нәтижесін атқарушы-
ның жеке мүмкіндіктерімен салыстыру. Бақылау еңбек тиімділі-
гін арттыру құралы ретінде қолданылады. 
Практикалық тұрғыдан алғанда маңызды, тағы екі интегра-
тивтік қабілет атап көрсетіледі: 

жүктеу/скачать 1,92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: