Н. С. Ахтаева А. И. Абдигапбарова
жүктеу/скачать 1,86 Mb.
|
Н. С. Ахтаева А. И. Абдигапбарова-emirsaba.org
| Жетекші «аралық сот» рөлінде. Өзінің басқарушылық қыз-
меті бойынша жетекшіге бағынышты бөлімдер мен бөлім- шелерде, бағынышты қызметкерлердің арасында туындаған жанжалдық жағдайларда арашашы болуға тура келеді. Мұн- дай жағдайларда ол «аралық сот» функциясын атқарады. Бұл функцияны іске асыру бірқатар талаптарды орындауды қарас- тырады: − жанжалдың мәнін білу; − үлкен сабырлылық таныту; − екі тарапқа да оң қарау, сөйлеушілерді эмоциялық қолдау, бұл біреуімен келісімге келуді білдіреді; − қарсы пікір білдірушілерге өз сезімдерін кедергісіз білді- руге мүмкіндік беру; − ұстанымдарды емес (қарсыластар ұсынып отырған), мүд- делерді (олар мұны не үшін ұсынып отырғаны) ашып алу; − олардың мүдделерінде жалпы бір нәрсені таба алу; − жанжалды эмоциялық жағдайдан рационалды өлшемге ауыстыру және ұсыныстарды талдау. Бағынышты қызметкерлердің жанжалын басқаруда жетекші- нің әрекеттер алгоритміне әрекеттердің келесі кезектілігін қо- суға болады: 1) Жанжалды талдау; − жанжал дамуының сатысын анықтау. С.И. Самыгин және Л.Д. Столяренко (1997), егер жетекші бастапқы фазада «жан- жалға кіріп және оны басқарса», онда ол 92 пайызға шешіледі, ал егер көтерілу фазасында болса – 46 пайыз, біріншілік шыңда – 5 пайыздан төмен, бәсеңсу фазасында – 20 пайыз, екіншілік көтерілу фазасында – 7 пайыз, екіншілік көтерілуде – 2 пайызға шешіледі, деп айтады; − жанжалдың жасырын және айқын себептерін және же- леуін анықтау; − жанжалдың басты мәселелерін шешімдер емес мақсаттар санатында анықтау; 287
таным емес, мүдде. Біздің ұстанымымыз – бұл, біз мәлімдеп жатқан, пікір білдіріп жатқан, біздің мәселені шешудің үлгісі. Біздің мүддеміз – бұл бізді осы шешімді қабылдауға қозғаушы күш. Мүдделер – бұл біздің қалауымыз бен уайымымыз, оларда – мәселені шешудің кілті; − қатысушылар мен туындаған мәселелерді жіктеу; − жанжалдасушылардың жеке сапаларын есепке алу; − жанжалдасушылардың өзара қатынасында (өзара, ұйым- ның басқа мүшелерімен, жетекшімен т.б.) жанжалдың алдында- ғы жағдайды есепке алу. 2) Жанжал қатысушыларына қатысты өзінің әділдігін, объективтілігін және бейтараптылығын ашық мәлімдеу. Же- текші үшін ең бастысы – істің мүддесі және ұйымдағы өзара қа- рым-қатынас. 3) Жанжал объектісін және жанжалдасушылардың нара- зылықтарының санын қысқарту. 4) Бастамашыға әділ, әрі кесіп-пішілмеген қарым-қатынас. Наразылық пен келіспеушіліктің артында адамды тартындыра- тын, оған ыңғайсыздық тудыратын елеулі мәселе тұрғанын ұмы- тпаған жөн. 5) Бағынушылардың жанжалын басқару процесінде эмоция- лық ұстамдылық әрі байсалдылық таныту. 6) Жанжалды басқару мен шешудің ең тиімді әдісін анық- тау. Әдісті жүзеге асыру барысында тараптарға мәселені шешу- дің өз нұсқаларын ұсыну. «Аралық сот» рөлінде жанжалды басқарудың тікелей және жанама әдістері. Жетекші бағынушылары арасында туындаған жанжалды шешу үшін қолдануы мүмкін болған әдістердің арсеналы қандай? Тікелей әдістерге келесілер жатады: − жетекші жанжалдасушыларды кезегімен өзіне шақырады және әрқайсысына жанжалдың мәні мен себептерін айтып беру- ді сұрайды. Мұнда ең бастысы, бірінің басқасын қаралаудағы кез келген талпынысын тоқтату және эмоция емес айғақтарды талап ету: «...туралы барлық жаман нәрсені оның көзінше айту керек, артынан емес. Мен әлі сендерге ондай мүмкіндікті жара- тып беремін»; 288
тысуында мәселенің мәнін кезегімен айтып беруін сұрайды. Мұнда, кері эмоция басым болса, ол қарсы пікір білдірушілердің сөзін бөледі; қатал әрі зейінді, тәуелсіз әрі бейтарап тұсты ұс- танады; − жетекші жанжалдасушыларға қызметтестері, жұмыстағы жолдастары тобында бір-біріне өз наразылықтарын білдіруді ұсынады. Мұнда ол осы әңгіме қатысушыларының пікірі, сөз- дерінің негізінде шешім қабылдайды. Қабылданатын шешімдердің басты өлшемі – топтың абыройы, оның талқылаулары мен ұжым- дық шешімі пікірталас тудырмауы әрі объективті болуы керек; − егер жанжал басылмаса, онда жетекші жазалау шарасына көшеді; мұнда жазалау шарасының диапазоны қайталамалы сыни ескертулер мен жанжалдасушылармен сұхбаттан әкімші- лік жаза және кадрлық орын ауыстыруға дейін ауытқиды. Аталған тікелей амалдармен қатар, жанжалдарды шешудің бірқатар жанама әдістеріде бар: − жеке сөйлесу барысында жетекші «сезімдерді шығару» жүктеу/скачать 1,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|