ОБЩАЯ ПЕДАГОГИКА И ЗДОРОВЫЙ ОБРАЗ ЖИЗНИ
Вестник
КАСУ
154
движения мяча.
Таким образом, в процессе игры в
волейбол для учащихся характерны разно-
образные чередования движений, быстрая
смена ситуаций, изменение интенсивности
и продолжительности деятельности каждо-
го игрока. Условия игровой деятельности
приучают занимающихся: подчинять свои
действия интересам коллектива в достиже-
нии общей цели; действовать с максималь-
ным напряжением своих сил и возможно-
стей, преодолевать трудности в ходе спор-
тивной борьбы; постоянно следить за хо-
дом игры, мгновенно оценивать изменив-
шуюся обстановку и принимать правиль-
ные решения.
Волейбол способствует воспитанию
у учащихся чувства коллективизма; на-
стойчивости, решительности, целеустрем-
ленности; внимания и быстроты мышле-
ния; способности управлять своими эмо-
циями; совершенствованию основных фи-
зических качеств.
ЛИТЕРАТУРА
1. Загорский Б.И., Залетаев И.П., Пузырь
Ю.П. и др. Физическая культура. – М.:
«Высшая школа», 1989.
2. Железняк Ю.Д. Юный волейболист.
Учеб. пособие для тренеров. – М.: «Физ-
культура и спорт», 1988.
3. Коробейников Н.К., Михеев А.А., Нико-
лаенко Н.Г. Физическое воспитание. –
Учеб. пособие для средних специальных
учебных заведений. – М.: «Высшая шко-
ла», 1984.
ПОДГОТОВКА ПЕДАГОГИЧЕСКИХ КАДРОВ
Вестник
КАСУ
155
УДК 681.3
«ИНЖЕНЕРЛІК ГРАФИКА» ПӘНІ БОЙЫНША ЭЛЕКТРОНДЫ ОҚУ
ҚҰРАЛЫН ЖОБАЛАУ ЖӘНЕ ЖАСАУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Курманова Д.Т., Есполова З.А., Каменских Л.В.
Электронды оқу құралы (ЭОҚ) – бұл
оқу үрдісінің үздіксіз, әрі толық дидакти-
калық циклын қамтамасыз етуші, кешенді,
оқу бағдарламалық қабат. Электрондық оқу
құралы оқу барысында жаттығу жүргізуді,
білім деңгейін бағалауды қамтамасыз ете-
тін теориялық материал - оқу курсын неме-
се оның бөлімін компьютерде өз бетінше
немесе оқытушы көмегімен игеруге мүм-
кіндік береді.
В. Симоненко анықтамасы бойынша
«Жобалау – қарастырылатын объектің иде-
ал образы, прототипі, өз бетінше құрасты-
рылған, дайындалған бұйым (қызметтің)
бастапқы идеядан оның дайын күйіне дей-
інгі жағдайы» [3].
Электрондық оқу құралы жобалау-
дың басқа ақпараттық жүйелерге қарағанда
өзіндік ерекшеліктері бар. Электрондық
оқу құралы жобалау ерекшеліктері:
- нәтижесінде оқу материалы біртұ-
тас, бірімен-бірі тығыз байланыстағы, аяқ-
талған түрге келтірілетін пән аумағының
құрылымдау тәсілі қолданылады;
- оқу үрдісін бағытты негізде ұйым-
дастыру мақсатында электрондық оқу құра-
лы материалын меңгерудегі негізгі, маз-
мұнды компоненттері ерекшеленеді;
- жүйе мазмұнымен әдістемелік жа-
ғынан байланысқан материалды бақылауға
мүмкіндік беретін сараманды тапсырмалар
жасалады.
Заманауи тұрғыда электрондық оқу
құралын оқу үрдісі ақпараттық техникалық
оқыту құралдары көмегімен өміршеңдігіне
қолдау көрсете отырып жүргізетін дидак-
тикалық жүйе. Электрондық оқу құралы
дайын күйінде, төмендегі функционалды
блоктардан тұрады:
- ақпаратты - мазмұнды;
- бақылау - коммуникативтік;
- коррекциялы - жалпылаушы.
Ақпаратты - мазмұнды блок өзі екі
бөлімнен тұрады. Ақпараттық бөлім құра-
мы:
- оқылатын пән жайлы жалпы мәлі-
меттер;
- пәнді оқу мерзімдері;
- берілген оқу пәні бойынша тақы-
рыптар мен бөлімдерді өту кестесі.
Мазмұнды бөлім құрамы:
- негізгі және қосымша әдебиеттер ті-
зімі, оларда электрондық кітапханаға сілте-
мелер келтірілген;
- электрондық материалдармен жұ-
мыс істеу бойынша әдістемелік ұсыныстар.
Бақылау - коммуникативті блок құ-
рамы:
- ағымдық өзін-өзі бақылау сұрақ-
тары;
- бағалау критерийлері.
Бақылау - коммуникативті блоктағы
бағдарламалық - ақпараттық құраушы ба-
қылаудың бірнеше түрін қамтамасыз етеді:
ағымдық бақылау, рубеждік және қо-
рытынды бақылау.
Электрондық оқу құралы жоғарғы
нәтиже алу үшін әдеттегі басылымдардан
өзгеше болуы шарт: бөлімдер, параграфтар
және басқа да бөліктер қысқаша болуы ке-
рек, себебі, компьютердегі экрандық бет кі-
тап бетіне қарағанда кішірек.
Төменгі деңгейдегі рубрикацияға
сәйкес әрбір бөлім, жеке сұрақ көлемінде
өзіне қажетті және жеткілікті материалдан
тұратын дискретті фрагменттерге бөлінеді.
Әдетте, мұндай фрагмент 1-3 мәтіндік
абзацтан (абзацтар кітаптағы абзацқа қа-
рағанда шағын болуы керек) немесе сурет
және сурет мағынасына қысқаша түсін-
дірмеден тұрады.
Сонымен, студент үздіксіз берілетін
материалмен емес, бірінен кейін бірі дис-
кретті түрде келіп отыратын жеке экрандық
фрагменттермен жұмыс істейді. Экранда
келтірілген материалды оқып болған соң,
студент, әдетте мәтіннің соңында кел-
тірілген «Келесі» деген пернеге шертеді,
материалдың келесі фрагменті пайда бо-
лады.
Егер ол алдыңғы материал бойынша
толық түсінік ала алмаса, бірінші перненің
қатарындағы «Алдыңғы» атты пернеге
шерту арқылы бір қадам артқа жылжиды.
ПОДГОТОВКА ПЕДАГОГИЧЕСКИХ КАДРОВ
Вестник
КАСУ
156
Экранның дискретті кезектілігі құры-
лымдық бірлік көлемінде орналасқан, бір-
бірімен гиперсілтемелер арқылы байланыс-
қан бір немесе бірнеше фрагменттерден құ-
ралған. Осы фрагменттер негізінде қабатты
оқу құрылы жобаланады, оның құрамы:
- міндетті оқуға арналған қабат;
- көмекші қабаттар;
- негізгі түсініктер мен анықтама-
лардың арнайы қабаты;
- алынған білімдерді пайдалану бой-
ынша ұсыныстардың қосымша қабаты.
Экран бетінің пайдаланушы интер-
фейсінің көркемделуінің енді бір аспектісі
қолданылатын графика және иллюстрация
түрлері. Иллюстрациялар және графика жа-
сау өте күрделі, бірақ материалды графи-
калық жолмен беру үлкен ақпараттық көле-
мімен және ақпаратты қабылдау жылдам-
дығымен ерекшеленетіндіктен кең қолда-
нылады. Мұнда баспа және электрондық
материал сәйкестігі де жоқ.
Басылымдық мәтінді оқушы оқу
барысында графиканы мүлде күтпейтін
болса, компьютер пайдаланушы - оқушы
графика мен иллюстрациялардың жоғарғы
пайызын автоматты түрде күтіп отырады.
Оқу және танымдық материалдарда
бұл күтіліңдер көптеп кездеседі. Графика
және иллюстрация жұмыс материалының
қалыпты бөлімі, ал басылымдарда олардың
саны жасанды түрде төмендетілген.
Электрондық басылымдарда графика
мәтін ішінде ғана емес, пайдаланушының
қалауы бойынша ашылатын жеке тере-
зелерде де шығарылуы мүмкін.
Графикалық файлдарда қолданы-
латын форматтар тұрғысынан қарағанда,
GIF және JPEG форматтары жоғары ық-
шамдылығымен, түсті беру икемділігімен,
әсіресе, GIF-форматтағы түстер палитра-
сын қолданудағы тиімділігімен ерекше-
ленеді. Соңғы PNG-форматтағы көптесті
кескіндер кеңінен қолданылады.
Фреймдік құрылғыларды қолданудың
негізгі кемшілігі фреймнің шектеулі көле-
мімен байланысты, себебі, ол көмекші бол-
ғандықтан, оның көлемін арттыру экран-
ның электрондық құралдағы маңызды бө-
лігінің ауданын азайтады.
Фреймнің шектеулі өлшемі элек-
трондық оқулық рубрикациясының көпдең-
гейлі бөлшекті құрылымы әдетте, барлық
рубрикаларды бірдей көру мүмкіндігін
жояды.
Екінші жолы - мазмұнды иерар-
хиялық құрылымдауды қолдану. Айталық,
бұл фреймде экранда бірінші деңгейлі та-
қырыптар тізімі орналастырылады делік.
Тақырыптың біреуіне шертсек, осы фрейм-
де оқу құралының сәйкес бөліміндегі екін-
ші деңгейлі барлық тақырыптар жиыны
пайда болады.
Электронды оқу құралы дидактика-
лық принциптерге, сол секілді мынадай
ерекше принциптерге: оқу материалы құ-
рылымының сызықтық емес болуына, маз-
мұндық тереңдігіне студенттердің «Инже-
нерлік графика» пәнін оқу барысында та-
нымдық әрекеттерін белсендіруге бағыт-
талған.
Сызықтық емес схема Электрондық
оқу құралы – мен жұмысты өте жоғары
деңгейде жүргізуді қамтамасыз етеді, сту-
денттің қандай да бір тақырыпты үздік
меңгеру дәрежесіне қарай қосымша теория-
лық материал ұсынылады. Осы материалға
ол қарастырылатын тақырыпты тереңірек
оқып - білу мақсатында жүгінеді.
«Инженерлік графика» пәні бойынша
Электрондық оқу құралы құрылымын си-
паттайық.
Экранның жоғарғы бөлігінде анық-
тама, қосымша деген беттерден тұратын
меню орналасады. Анықтама, өз кезегінде,
бағдарлама жайлы ақпараттан, көмектен
(навигация бойымен көмек) тұрады.
«Қосымша» бетінде:
- арнайы терминдер сөздігі;
- курстың толық мазмұны;
- бақылау графикалық жұмыстарды
орындау бойынша әдістемелік нұсқаулар;
- өзін-өзі бақылау сұрақтары.
«Инженерлік графика» пәні бойынша
электрондық оқу құралының ерекшелігі
студенттерге қиындық тудыратын проек-
циялау үрдісін көрнекі түрде көрсетуге
мүмкіндік береді. Осы мақсатта қиындық
тудыратын тақырыптарға анимациялық ма-
териалдар берілген.
Сонымен, «Инженерлік графика» пә-
ні бойынша Электрондық оқу құралы жо-
балауда жасалған жұмыстар төмендегідей
қорытындылар жасауға мүмкіндік береді:
- таңдап алынған пән немесе курс
бойынша ақпарат жақсы құрылымдалған
ПОДГОТОВКА ПЕДАГОГИЧЕСКИХ КАДРОВ
Вестник
КАСУ
157
және курс бойынша аяқталған фрагмент-
терден тұруы шарт;
- әрбір фрагмент, мәтінмен қатар,
аудио- немесе видеоқатарлы ақпараттардан
тұруы қажет;
- әр терезеде өзара байланыстағы
фрейм көрсетілетін көп терезелі интерфейс
қолдану ұсынылады;
- қажетті ақпаратты іздеу уақытын
қысқартуға мүмкіндік беретін, сол секілді
үлкен іздестіру центрі мен индексі бар түр-
лі қиылысатын сілтемелермен толықты-
рылуы қажет. Осы пән аумағы бойынша ар-
найы түсініктеме сөздікті қосу перспек-
тивті элементі қосылуы мүмкін;
- мәтіндік ұсынымымда түсінуге қи-
ындық туғызатын курстың бөлімдерін қо-
сымша видео ақпарат немесе анимациялық
клиптармен толықтырылады;
- Электрондық оқу құралы таңдап
алынған ақпаратты оқулықтан шықпай-ақ
көшіру, оны басып шығару мүмкіндігі
болуы керек.
Электрондық оқу құралы тиімділігін
эксперимент арқылы тексеру білім сапа-
сының артқандығын көрсетті.
Бақылау - графикалық жұмыстардың
сапасы біршама артты. Электрондық оқу
құралы кемшіліктерін қорытынды тестілеу
анықтауға мүмкіндік береді. Осы кемші-
ліктерді жою бойынша шаралар жасалды.
«Инженерлік графика» пәнін оқыту
тиімділігін арттыру нәтижесінде:
- студенттердің оқу-танымдық іс-әре-
кеті белсендіреді;
- материалды сан қилы тарату техно-
логиялары тиімді сәйкестендіріледі.
Көрнекілік принципі дидактикалық
принциптерінің негізгісі болып табылады.
Алғашқы рет көрнекілік принципінің тео-
риялық негізін Я. А. Коменский салды, ке-
йінірек И.Г. Песталоцци, К.Д. Ушинский
және басқа да педагогтар дамытты. Я.А.
Коменскийдің пікірі бойынша көрнекілік
принципі «дидактиканың алтын ережесі»
болып саналады [2].
Электрондық оқу құралы «Инже-
нерлік графика» пәнін оқу барысында сту-
денттердің танымдық іс-әрекеттерін бел-
сендіруге бағытталған. Ол дәстүрлі ғана
емес, сонымен қатар, төменде келтірілген,
жаңа дидактикалық принциптерге сәйкес
болуы керек:
Оқытудың интер белсенділік прин-
ципі оқу барысында студент пен электрон-
дық оқу құралының қарым-қатынасын қа-
растырады.
Электрондық оқу құралына қара-
ғанда интербелсенділік бағдарламаны жа-
сау принципі және оның сапасының кри-
терий деп қарастыру қажет.
Өзара қарым-қатынас кері байла-
ныстың болуын қарастырады: электрондық
оқулық қандай да бір оқыту әсерін студент
әрекетін талдаудан кейін беруі керек (түсі-
нік, сілтеме, жаңа сұрақ, жаңа тапсырма
және т.б.).
Оқытудың адаптивтілік принципі
электронды оқу құралымен бірге, кез кел-
ген студенттің білім деңгейін, психоло-
гиялық ерекшеліктерін оқу үрдісіне бейім-
деуге арналған құрылғы болып табылады.
Электронды құрал оқылатын матери-
алдың тереңдігі мен күрделілігін, оның
қолданбалы бағытын болашақ мамандыққа
байланысты икемдеуге мүмкіндік ашады.
Оқу материалын кванттау принципі
дегеніміз көлемі бойынша шағын, мазмұны
бойынша интеграцияланған модульдерден
тұратын бөлімдерге бөлу.
Толықтық принципі. Электрондық
оқулықтың әрбір тақырыптық модулі оқу
материалы мазмұнының фрагментінен: ба-
қылау сұрақтары; мысалдар; өз бетінше
шешілетін есептер мен жаттығулар; бүкіл
модуль бойынша тестілеу; контекстік
анықтама; тарихи комментарийден тұруы
керек.
Жинақталу принципі. Электронды
оқу құралдары және басқа да дидактикалық
білім беру пакеттері оларды біртұтас элек-
трондық кешендерге біріктіре алатын,
оларды жаңа бөлім, тақырыптармен толық-
тыра алатын, сол секілді, жеке пән бойын-
ша электронды кітапханаларды форматтай
алатын форматтарға интеграциялануы ке-
рек [1].
Дидактикалық принциптердің әрбі-
реуі бірдей маңызды, бір-бірімен тығыз
байланысты. Қарастырылған принциптер,
оларды жүзеге асыру бойынша ұсыныстар
– бұл дайын рецептер емес, оларды оқыту
әдістемесіне сүйене отырып, кешенді түрде
қолданылатын принциптер.
Сонымен, электронды оқу құралын
жасау барысында компьютерленген оқыту
ПОДГОТОВКА ПЕДАГОГИЧЕСКИХ КАДРОВ
Вестник
КАСУ
158
ерекшеліктерін ескеру қажет, бұл прин-
циптерді бағдарламалық өнімде жүзеге
асыру қажет, оларды студенттердің таным-
дық іс-әрекеті табиғатына бейімдеу шарт-
тарын ойластыру қажет.
«Инженерлік графика» пәні бойынша
электронды оқу құралының тиімділігі тәжі-
рибелік жұмыс барысында тексерілді. Бе-
рілген электронды оқу құралымен жұмыс
студенттердің өз бетінше танымдық әреке-
тіне бағытталған және алынған білімдерін
өз бетінше тексеруге негізделген.
Оның жоғары оқу потенциалы тео-
риялық материалды ыңғайлы түрде беруі-
мен, мысалдардың, графиктік иллюстра-
циялардың, глоссарийдің, қолдану бойын-
ша нұсқамалардың болуымен анықталады.
«Инженерлік графика» пәні бойынша
электронды оқу құралының ерекшелігі сту-
денттерге қиындық тудыратын проекция-
лау үрдісін көрнекі кескіндеуге мүмкіндік
бере алатындығында.
Электронды оқу құралын оқытушы
сабақта жаңа материалды беру үшін және
оны бекіту үшін қолдана алады.
ӘДЕБИЕТТЕР
1. Виштак О.В. Дидактические основы раз-
работки педагогического сценария муль-
тимедийного учебного пособия по ин-
форматике. - Информатика и образова-
ние. 2004. №7. С. 87-90.
2. Коменский Я.А. Избранные педагогиче-
ские сочинения/ Под ред. А.А. Краснов-
ского. – М.: Учпедгиз, 1955. – 652 с.
3.Общая и профессиональная педагогика/
Под ред.В.Д. Симоненко. – М.: Вентана-
Граф, 2005. – 368 с. – (Педагогическое
образование).
УДК 811: 37
TEACHER’S NOTES ON PRINCIPLES OF SERVANT LEADERSHIP
Oskolkova A.А.
One thing that impacted me the most
from the principles course was a topic for dis-
cussion about the purpose, especially one’s
vocation or mission. It is very important when
you know what you want and you do your best
to get it. It is absolutely terrific when your
work and your mission coincide. It will not be
surprising, if I say that today many people do
the thing they do not like and coming home
they start doing something else that brings
them a lot of pleasure. For example, a well-
paid job does not mean a favorite one and vice
versa. Once I was told about the choice of pro-
fession: there are two types of teachers – the
first one works for mission, the latter one
works for money. As for me, I love my work
and work for my vocation.
I am a curious learner and a thoughtful
industrious teacher. I have chosen such a pro-
fession that always inspires me to self-develop
and improve both personally and profession-
ally. It is a person (with all their outside and
inside worlds) that is more important for you
than material matters. Of course, work brings
us self-realization and improves our self-
esteem, but, as the doctor’s daughter, I believe
and I am sure that health, then family, is more
significant in our life.
To mention my teaching experience, I
started my teaching practice when I was a
four-year student. By chance, my own teacher
asked me to hold a class of English in my own
group. I did it with pleasure. Then during the
break (the same day) our dean’s secretary
wondered if I wanted to work. I agreed and
my work started. I worked at the technical
economic college from the morning till the
afternoon and studied at the university from
the midday till the evening. Actually, I had
some problems with deadlines at the univer-
sity but I managed with it. It happened at the
beginning of the semester. Then our students’
course applied for school practice (internship).
I did all my best during this period. I think I
proved my professional and linguistic level.
Among fifteen students, as I remember, I was
invited to work as an English teacher at the
school where I practiced. It was such an honor
for me. Both I and my parents were proud of
me. As a result, I quitted the college and went
ПОДГОТОВКА ПЕДАГОГИЧЕСКИХ КАДРОВ
Вестник
КАСУ
159
to school (still studying at the university). I
have worked at school for two terms. Unfortu-
nately, not all the school teachers accepted me
as their colleague (for most of them I re-
mained a student). After it I left that place
with no regrets.
After summer break I tried my luck on a
teacher’s interview at KAFU in 2007. My
former fellow student had phoned me and in-
formed me of the interview (I started to be-
lieve that people had a good influence on my
life. I believe in destiny. I try to see only good
points in one’s character).
Since then I have been working at
KAFU. Practical aspect of English (grammar,
speaking, and phonetics), English literature,
theory and practice of translation, methods of
teaching English as a second language are not
the only disciplines that I teach. The first two
years were devoted also to studying at the
master school. Teacher at day, student – at
night =). I am also an adviser and a supervisor
of certain groups that belong to me. At our
foreign languages department I plan and or-
ganize extracurricular activities for the teach-
ers. Recently, I, together with my colleagues,
arranged and kept a New Year party for the
workers and teachers of our university.
When the semester started I wanted to
participate in leadership courses as fast as pos-
sible. After finishing my dance class and tutor-
ing English in the summer, I had only work
and home matters. Leadership courses, first of
all, were a kind of variety in routine work, like
a gulp of fresh air. My enthusiasm was visible,
I think. The Principles course actualized and
pointed out or, it would be better to say, re-
minded me of the matters I could have missed
or forgotten or just never thought thoroughly
about. There were such matters as mission,
values, forgiveness, etc. The course made me
renew and, in some way, change my view of
the specific topic. It helped me act the feeling
and bring it to life. The very program encour-
aged me to think over my attitude to the topics
of the course and come up to the conclusion.
My aspiration is in knowledge. The program
gave me new knowledge and gave me a good
push for an action in the future.
There is a good proverb: “The worth of
a thing is best known by the want of it.” It is
an English equivalent of a Russian proverb,
literally saying – we don’t value the thing we
have got at the moment till the day we lose it.
And when we lose it we cry.
The values can be common and private.
Both of them can be different. Common val-
ues can be independence, peace, wellbeing,
etc. Private values are family, children, some-
body’s love, material wellbeing, etc. I have
chosen five values. They are family, honor,
knowledge, respect and experience.
The value of family is on the first place
for me because I love my family very much
and dear every moment I spend with them. A
person is a social creature who lives for and
with somebody in the family. There are also
lonely people who cannot be envied by family
guys. A lonely person should beware of sim-
ple existence. Family is above work, because
work is something temporary, but the family is
the only people who need you and who are
always willing to help you in any case. Family
love is worthy cause you are loved by them no
matter whether you are a bad or a good per-
son.
Then I put honor, and I think it is the
hardest value to practice. Honor is an inside
quality. It can be invisible but provides you
with humility and moral strength. Person
should remain a person, anyway. Honor is not
virginity or masculinity (as some people might
think). Honor is an original human nature, it is
inborn and hard to nurture and change.
There must be a constant desire to get
new knowledge or information. According to
Aristophanes, ignorance can be educated, but
stupidity lasts forever. Knowledge is a power
that energizes our minds into action, practice
that makes perfect, as you know.
Respect includes two main types: self-
respect and public respect. Self-respect is
more important, I suppose. If you don’t re-
spect yourself, how can you expect it from
others? The most important thing is what you
think of yourself. Still, as social creatures we
always keep the common thinking and appre-
ciation in our minds.
And the last but not the least, experi-
ence takes the fifth place in my value rating.
Only past experience is unchangeable. People
invest money (for example in education) for
their future experience. Both work and life
experience is achievable, but it is a person
who is responsible to make it worth remem-
bering and sharing.
|