ҚҰНДЫЛЫҚТАР, КӨЗҚАРАСТАР, ЫҚПАЛ ЕТУ ТӘСІЛДЕРІ. СЫНЫПТАҒЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ АХУАЛ
Жалпы адамгершілік құндылықтардың мәні мен мазұны көне заманан бүгінге дейін философия, әлеуметтену, мәдениеттану, этика, эстетика, психология, педагогика ғылимдарында кеңінен қарастырылып, қоғам ерекшеліктерімен сұранистарына орай талданып, жүйеленіп каледі. Құндылықтар туралы алғашқы түсінік ежелгі грек ғалымы Сократ үшін құндылық – адамның өмірді бағалауы кен. Ал Аристотель-нақ игілік ұғымдарын мінез- құлықты, рухани құндылықты бейнелеуде қолданнады. Құбылысты, заттына бағалау адам үшін нақ пайдалы нәрсе деп түсіндіріледі. Рухани-адамгершілікке тәрбиелейтін ғылим рентінде этикани білдірген. Аристотельдің пайымдауында – этиканиң мақсаты-таным емес, ізгілікке үйрету.
Адамзаттық құндбылықтар жеке тұлғаниң бойында өмірге келген сәтінен бастап бірге демиды, насы ұлғайған сайын қоршаған ортасына сәйкес бірге қалиптасады. Құндбылиқ деп тәрбие мен оқытудағы адамгершілікке бағытталған идеалдарды айтамиз. Оларға:шындық, қайырдылиқ, бостандық, махаббат, шығармашылық жатады. Қазіргі күрделі әрі аумалы-төкпелі заманда құндылықтар жүйесінің алатын орны ерекше. Құндылықтарға бейімделу адамзатқа тән құбылыс. Болмыс құбылыстарының құндылық тарынсыз әлеуметтік иесі ретіндегі адамның іс- әрекетінің де өмірінің мәні де болмайды. Өмірдің мәнін түсіну эмоционалдық жағдай ретінде мақсатқа ұмтбылушбылық пен, қарым- қатынастағы өз орнын сезуімен, басқа адамдарға деген қызығушбылық пен, олармен бірігу сезімімен, белгілі ережелерді ізгілік ережелері ретінде қабылдауымен қоса жүреді. Мәселен адам баласы материалдық және рухани өмірдің ортасында тіршілік етеді де, өзі өмір сүріп отырған қоғамның ерекшелігімен көрінуге тырысады.
Сыныптағы психологиялиқ ахуал - өзара қарым-қатынас, көңіл –күйін білдіретін психологиялиқ ұғым. Көбінесе топтық психологияға байланисты айтбылады. Бүгінгі қоғам мен ұжымдағы адамдардың өзара қарым-қатынасы, көңіл-күйі мен ынтымағы, бірін-бірі түсінуі тәртәп пен жауапкершілік, ортақ борыш пен намыс, үйреншікті жұмыс стилі өзара сын т.б.
Қоғамның орнықты дамуы белгілі бір ұжымдағы еңбек өнімділігінің нәтижесі ұғмының ксіби шеберлігі мен дағдысына, білімділігі мен икемділіктеріне ғанна байланысты емес, көпшіліктің мұнда қалыптасқан тұрақты көңіл күйіне де байланысты. Ахуал туғызу ар қыли ортақ мүдега келуді үйренеді. Психологиялық ахуал денегіміз –ол ұжымдағы ахуалдың яғни әрбір қызметкердің психикасына әсер ететін ахуалдың жағдайы, ол мінез- құлық, эмоционалдық жағдайлардан тұрады. Ұжмыдық іс- әрекетте әрбір оқушының іс- әрекетте басқалармен тығыз байланыста болады. Мұндай жағдайда ұжымшылдық сезім туады. Бұл қарым- қатынас басқаның ісіне енжарлық туғызбай, керісінше бір біріне көмектесуі, өз жолдасының ісіне қуану, ренжу, мақтану, намыстану сияқты әртүрлі қатынастар жүйесін туғызады.