Несіпбаев Іөлеутай биология гылымдарының докторы, профессор, Кдзақстан
жүктеу/скачать 13,53 Mb. Pdf көрінісі
|
nesipbaev t adam zhne zhanuarlar fiziologiiasy
| 1-ТАРЛУ
Ж А Л П Ы Б Ө Л ІМ 1- сүрақ. Физиология пәнінің мазмүны м ен маңызын қалай шүсінесіз? Ф изиология - биология ғы лы м ы ны ң маңы зды саласы н ы ң бірі. Грек тілінде ф изиология деген сөз организм нің ф ункциялары тура- лы ғылым немесе т іриіілік т ану деген м ағы на береді. Ф и зи ологи я организм нің тірш ілік әрекетін, ж еке торш алар, мүш елер, ж үйелер қы зм етін зерттёп, оларды ң ерекш еліктерін, би ологиялы қ м аңы зы н анықтайды, организмнің сыртқы ортамен қарым-қатьш астарьш дағы зандылықтарды ашады. Физиология организмнің іірш ілік өрекеттерін даралап тексермей, оларды біртұтас, тығыз байланыстағы процестер жиьпггығы ретінде қарайластырады ж әне организмге төн біртұтастық қасиет орталы қ нерв жүйесі (О Н Ж ) қы зм еті мен өртүрлі биология- льщ белсенді заггардың өсерінен қалыптасады деп түжырымдайды. Ф изиология медицина мен ветеринарияны ң теориялы қ негізі бо- лы п саналады . Ф и зи о л о ги ял ы қ м ағлүматтар адам м ен ж ануарлар организм інде ж үретін процестерді тиім ді бағы тта өзгертіп оты руға қаж ет ш араларды гы лы м и негізде ж үзеге асы ру, түрлі ауруларды ң алды н алу жөне оларды дүры с емдеу үш ін қаж ет. Адам физиологиясы ны ң занды лы қтары н айқы ндау - өмірді ұзар- туға, организмді сауықтыру, еңбек пен түрмыс жағдайларын ж ақсар- ту шараларын дүрыс ұйымдастыруға, аурулардың алдын алудың жөне олардан емдеудің ж аңа жолдары мен төсілдерін табуға негіз болады. Жануарлар физиологиясы адамның мүқтаждығына, талабына сөй- кес үй хайуанаттарының мінезін өзгертудің, өнімділігін артгырып, өнім сап асы н ж ақсартуд ы ң , оларды д үры с к ү тіп -б ағу д ы ң , өсірудің, қоректендірудің биологиялық негізі. 2 - сүрақ. Ф изиологияның негізі мақсат т ары қандай? Ф изиологияны ң негізгі мақсаты өр түрлі қүры лы м ды қ деңгейдегі тірш ілік процестерінің (зат алмасу, ты ны с алу, қоректен у т.б.) заң- дылықтарын зерттеу; организмнің жеке жүйелері жөне организм мен сыртқы орта арасындағы өзара әсерлердің механизмін (сырьш) аны қ- тау; түрлі эволю циялы қ даму дәрежесіндегі жөне өр түрлі экологи я- лык, жағдайлардағы организмдер ф ункциялары ны ң сапалы қ айырма- сы н тексеру; организм нің жеке дамуы (онтогенез) бары сы нда түрлі ф ункцияларды ң қалы птасу занды лы қтары н зерттеу. Д ем ек, ф и зи о логия өмір қүб ы лы стары н ы ң м өнін зерттеп, тірш ілік п роцестерін басқару, бағыттау өдістерін анықтауды көздейді. 5 3 - сурақ. Физиология қандай салаларга болінеді? Көздеген мақсатгарына сөйкес физиология бір-бірімен тығыз бай- ланы сты , бірақ дара дамитын бірнеше салаларға бөлінеді. Оларды жалпы, салыстырмалы, эволюциялық, жас, арнаулы және экология- л ы к физиология деп атайды. Ж алпы физиология жеке торшалар мен олардың цитоплазмасының қызметін, торша аралық байланыстарды, басқаша айтқанда организм тірш ілігінің негізін зерттейді. Салыстырмалы физиология әр түрлі жануарлар организмінің тірш ілік өрекетіндегі үқсасты қ пен айырмашылықты зертгейді. Эволюциялық физиология адам мен жануарлар организмі функция- лары ны ң о нто- жөне филогенездік даму барысында пайда болу, даму, қалыптасу заңдылықтарын зерттейді. Ж ас физиологиясы организмнің тіршілік әрекеггерінің жеке даму- ды ң (онтогенез) өр түрлі сатысындағы ерекшеліктерін тексереді. Арнаулы (салалык) физиология жануарлардың жеке кластары мен топ- тарының (мыс., жеке түрлер мен түліктердің), жеке мүшелердің (жүрек, бүйрек, бауыр т.б.), жүйелердің (қан айналым, тыныс алу, ОНЖ т.с.с.), жеке үлпалардың (ет, нерв т.б.) тіршілік ерекшеліктерін зертгейді. жүктеу/скачать 13,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|