Несіпбаев Іөлеутай биология гылымдарының докторы, профессор, Кдзақстан



Pdf көрінісі
бет2/157
Дата10.04.2022
өлшемі13,53 Mb.
#30525
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   157
Байланысты:
nesipbaev t adam zhne zhanuarlar fiziologiiasy

1-ТАРЛУ
Ж А Л П Ы  Б Ө Л ІМ
1-  сүрақ.  Физиология пәнінің мазмүны м ен маңызын қалай шүсінесіз?
Ф изиология  -  биология  ғы лы м ы ны ң  маңы зды   саласы н ы ң   бірі. 
Грек тілінде ф изиология деген сөз организм нің ф ункциялары  тура- 
лы   ғылым  немесе  т іриіілік  т ану деген  м ағы на  береді.  Ф и зи ологи я 
организм нің  тірш ілік  әрекетін,  ж еке  торш алар,  мүш елер,  ж үйелер 
қы зм етін зерттёп,  оларды ң ерекш еліктерін,  би ологиялы қ м аңы зы н 
анықтайды, организмнің сыртқы ортамен қарым-қатьш астарьш дағы  
зандылықтарды ашады. Физиология организмнің іірш ілік өрекеттерін 
даралап тексермей,  оларды біртұтас, тығыз байланыстағы процестер 
жиьпггығы ретінде қарайластырады ж әне организмге төн біртұтастық 
қасиет орталы қ нерв жүйесі  (О Н Ж )  қы зм еті мен өртүрлі биология- 
льщ  белсенді заггардың өсерінен қалыптасады деп түжырымдайды.
Ф изиология медицина мен ветеринарияны ң теориялы қ негізі бо- 
лы п  саналады .  Ф и зи о л о ги ял ы қ   м ағлүматтар  адам  м ен  ж ануарлар 
организм інде ж үретін процестерді тиім ді бағы тта өзгертіп оты руға 
қаж ет ш араларды   гы лы м и  негізде ж үзеге асы ру,  түрлі  ауруларды ң 
алды н алу жөне  оларды дүры с емдеу үш ін  қаж ет.
Адам физиологиясы ны ң занды лы қтары н айқы ндау - өмірді ұзар- 
туға, организмді сауықтыру, еңбек пен түрмыс жағдайларын ж ақсар- 
ту шараларын дүрыс ұйымдастыруға, аурулардың алдын алудың жөне 
олардан емдеудің ж аңа жолдары мен төсілдерін табуға негіз болады.
Жануарлар физиологиясы адамның мүқтаждығына, талабына сөй- 
кес үй хайуанаттарының мінезін өзгертудің, өнімділігін артгырып, өнім 
сап асы н   ж ақсартуд ы ң ,  оларды   д үры с  к ү тіп -б ағу д ы ң ,  өсірудің, 
қоректендірудің биологиялық негізі.
2 -  сүрақ.  Ф изиологияның негізі мақсат т ары  қандай?
Ф изиологияны ң негізгі мақсаты өр түрлі қүры лы м ды қ деңгейдегі 
тірш ілік процестерінің (зат алмасу,  ты ны с  алу,  қоректен у т.б.)  заң- 
дылықтарын зерттеу; организмнің жеке жүйелері жөне организм мен 
сыртқы орта арасындағы өзара әсерлердің механизмін (сырьш) аны қ- 
тау; түрлі эволю циялы қ даму дәрежесіндегі жөне өр түрлі экологи я- 
лык, жағдайлардағы организмдер ф ункциялары ны ң сапалы қ айырма- 
сы н тексеру;  организм нің жеке дамуы  (онтогенез)  бары сы нда түрлі 
ф ункцияларды ң қалы птасу занды лы қтары н зерттеу. Д ем ек,  ф и зи о ­
логия  өмір  қүб ы лы стары н ы ң  м өнін  зерттеп,  тірш ілік п роцестерін  
басқару,  бағыттау өдістерін анықтауды көздейді.
5


3 -  сурақ.  Физиология қандай салаларга болінеді?
Көздеген мақсатгарына сөйкес физиология бір-бірімен тығыз бай- 
ланы сты ,  бірақ дара дамитын  бірнеше  салаларға  бөлінеді.  Оларды 
жалпы, салыстырмалы, эволюциялық, жас, арнаулы және экология- 
л ы к  физиология деп атайды.
Ж алпы физиология жеке торшалар мен олардың цитоплазмасының 
қызметін, торша аралық байланыстарды, басқаша айтқанда организм 
тірш ілігінің негізін зерттейді.
Салыстырмалы  физиология  әр  түрлі  жануарлар  организмінің 
тірш ілік өрекетіндегі үқсасты қ пен айырмашылықты зертгейді.
Эволюциялық физиология адам мен жануарлар организмі функция- 
лары ны ң о нто- жөне филогенездік даму барысында пайда болу, даму, 
қалыптасу заңдылықтарын зерттейді.
Ж ас физиологиясы организмнің тіршілік әрекеггерінің жеке даму- 
ды ң (онтогенез) өр түрлі сатысындағы ерекшеліктерін тексереді.
Арнаулы (салалык) физиология жануарлардың жеке кластары мен топ- 
тарының (мыс., жеке түрлер мен түліктердің), жеке мүшелердің (жүрек, 
бүйрек, бауыр т.б.), жүйелердің (қан айналым, тыныс алу, ОНЖ т.с.с.), 
жеке үлпалардың (ет, нерв т.б.) тіршілік ерекшеліктерін зертгейді.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   157




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет