Нұр-сұлтан қаласы әкімідігінің «білім беруді жаңҒырту орталығЫ» мкқк білім алушылардың білім жетістіктерінің мониторингі
жүктеу/скачать 1,56 Mb. Pdf көрінісі
|
ББЖМ-2022 жинағы (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Асқорыту
- Заттардың тасымалдануы Транспирация
| Биология
Нұсқаулық: Контекстті мұқият оқып, берілген тапсырмаларға дұрыс жауап беріңіз. Астың қорытылуы мен сіңірілуі Адамның асқорыту жүйесі басқа көптеген жоғары құрылымды ағзалардағы сияқты үш: физикалық ( қоректі ұсақтау), химиялық (асқорыту сөлінің әсерінен астың қорытылуы) және физиологиялық (қоректік заттардың қанға сіңірілуі) үдерісінен тұрады. Асқорыту- ағзаның қоректік заттарды сіңіруі. Асқорытуға механикалық- шайнау және химиялық -арнайы асқорыту ферменттерінің әсерінен ыдырау жатады. Асқорыту мүшелері үлкен екі топқа бөлінеді: бұл асқорыту және асқорыту бездері.Адамның асқазаны бір бөлімді. Асқазанда асқазан сөлі түзіледі. Ол тамақ нәруыздарын аминқышқылдарына дейін ыдыратады. Тамақ асқазаннан ашішекке түседі. Ашішектің бірінші бөліміне бауыр мен ұйқы безінің өзегі ашылады. Ашішекте қоректік заттар қорытылады да, қан мен лимфаға сіңіріледі. Бұл ашішектің ішкі бетіндегі микроскопиялық ішек бүрлері арқылы жүреді. 1. Ұйқы безі көрсетілген сан: A) 4 B) 5 C) 8 D) 2 E) 6 2. Ашішекте қоректік заттар қорытылады да, қан мен лимфаға сіңіріледі. A) бұл асқазан сөлінің қызметі арқылы жүзеге асырылады. B) асқорыту ферменттері арқылы жүзеге асады C) бұл ашішектің ішкі бетіндегі микроскопиялық ішкі бүрлер арқылы жүзеге асады. D) ашішектің бірінші бөліміндегі бауыр мен ұйқы безінің өзегі арқылы E) бұл үш жұп сілекей бездері арқылы жүзеге асады. 3. Бұлшықетті түтікше көрсетілген сан: A) 4 B) 2 C) 6 D) 7 E) 3 4. Ағзадағы ең ірі без: A) сілекей B) ұйқы безі C) ішектің біржасушалы бездері D) асқорыту бездері E) бауыр Заттардың тасымалдануы Транспирация- жапырақтың суды буландыруы. Құрлыққа шыққан өсімдіктерде транспирация қажеттілігі пайда болады. Сондықтан ол барлық жоғары сатыдағы өсімдіктерді жүреді. Су болмаса жапырақ жұмсағының жасыл жасушалары да фотосинтезді жүзеге асыра алмайды. Транспирацияға сыртқы және ішкі факторлар әсер етеді. Сыртқы факторларға температура, ылғалдылық, су буының қысымы, ауа қозғалысы жатса, ал ішкі факторларға жапырақтың беткі ауданы, пішіні мен мөлшері жатады. 5. Судың жоғары қарай өзек арқылы қозғалысы жүзеге асады: A) тамыр арқылы B) жапырақ арқылы C) сабақ арқылы D) барлық мүшелері арқылы E) тек тамыр ұшы арқылы 6. Қоршаған ауа температурасы: A) су молекулалары арасындағы әлсіз сутектік байланыс үзіледі, олар атмосфераға буланады B) фотосинтезді баяулатады немесе тоқтатады C) көптеген өсімдіктер суды үнемдеуге әсерін тигізеді D) булану жылдамдығына және буланған ылғал мөлшеріне әсер етеді E) су жеткілікті болса ғана дұрыс 7. Транспирация үдерісінің қарқындылығына әсер ететін фактордың бірі A) буландыратын жапырақтың беткі ауданы B) ауа қозғалысы C) температура D) ылғалдылық E) жарық 8. 3 санында көрсетілген үдеріс A) судың жапырақ арқылы булануы B) судың өзек арқылы қозғалысы C) тамырдың суды сіңіруі D) жапырақ ауданының беттік керілуі E) лептесіктің жабылуы |