Нүрмашева Ф. К а з а Х с т а н р е с п у б л и к а с ы н ы ң а з а м а т т ы қ 1 c ж ү р г І з у к ү к ы ғ ы \. l\l \ I ы /м II а \іч 1,1 ’iiiw

Сот талкы лауы ны н нәтиж есінде азам атты к іс ж үрп зу 
күкызынын пршшиптері жүзеі е асырылалы, іске катысушы та- 
раитар мен өзге де түлгалардын бузылган немесе жокка шыга- 
рылгап күкыктары, бостандыктары мен занмен коргалатын 
мүдделері бойынша мәселелер шеииледі.
Сотта істі талкылау барлык іс жүрпзу әрекеттерін занга 
сәйкес катан жүйелі түрде жүрпзіледі.
Азамазтык істерді сотга талкылау әркайсысы толык баянда- 
латын торг жүйелі сатыдам түрады:
1) сот талкылауына дайындау бөлімі.
2) істерді мәін бойынша карау.
3) сот жарыссөздері.
4) іс бойынша шеішм іпьнару және жариялау.
Сот талкылауыма дайындау бөлімі. Бүл 
бөлімшң максаты 
істін мәні бойынша карау мүмкіндіпн аныктау болып табылады.
Төрасалыкетуді с о т төрешісі аткарады Төрағалыкетушінін 
мшдетше отырыс барысына басшылык ету, істің барлык мән- 
ж ай лары н ы ң ан ы кталуы н кам там асы з ету, іс ж ү р п з 
әрекеттерінін жүйелілігі мен тәртібін сактау, проиеске каты- 
сушылардын іс жүргізу күкыктарын жүзеге асыру және олар- 
дың өз міндеттерін орындату, пропеске тәрбиелік ыкпал ету, 
каралатын іске катысы жок мәселелердін барлығын сот карау- 
ынан шыгарып тастау жатады.
Пропеске катысушылардың біреуі төрағалык етушінің іс- 
әр ек ет ін е к ар сы л ы к білдірген ж ағдайда, бүл карсы лы к 
білдірулер сот отырысынын хатгамасына енпзілуі тшс. Төраға- 
лык етуші іске катысушыдарса өзінін іс-әрекеттеріне катысты 
түсініктеме береді. Ол сот отырысында тиісті тәртттт сактауды 
камтамасыз ету үшін кажетп шараларды колдануы керек. Онын 
өкімі процеске катысушылардып барлығы үшш, сондай-ак сот 
отырысы залында катысып отырған барлык азаматтар үшін 
міндетті (ЬСР А1ЖК 176-бап).
Істі сот талкылауына дайындау бөлімінде төрағалык етуші 
заңда карастырылған барлык іс жүрпзу әрекеттерін жүргізеді. 
Сот жүргізу уакыты белгіленген уакытта төрағашьшык ет\ші 
сот отырысы залына кіреді, ол кірген кезде залдағы барлык каты- 
су шылар орынларынан түруы тиіс, содан сон соттөрешісі олар- 
дын отыруын сүрайды, сот отырысында карастырылатын аза­
маттык іс жөнінде хабарлап. сот отырысын ашык деп жария- 
лайды (КР АІЖК. 178-180-баптар).
211

КР АІЖК-нің 177-бабына сәйкес, сотсотга істі карау кезінде 
іске катысушылардын барлығын TbiHaayfa, іс үшін маңызы бар 
дәлеллемелерді зерттеуге міндетті. 
Проиеске катысушылар, 
сондай-ак сототырысы залындаты барлык азаматгар белпленген 
тәртіпті сактауга міндетті. Олар мыналардан туралы: казірп таи­
ла, сотка барлыгы «Сіздін мәртебешз* деп жугініп, өздерінін 
жауаптары мен түсініктемелерін турегеп турып айтуга міішетгі. 
Сонымен коса, сот шешімін немесе сот үйгарымын сот отыры- 
сы залындағы журттын барлыгы турегеп түрып тыидайды (К.Р 
А1ЖК 178-бап)
Сот отырысы залында тәртіп бүзушыларта сот атынан мы- 
иадай шаралар колданылады:
1) ескерту;
2) кайта тәртіп бүзған кезде сот отырысы залынан шығару;
3) әкі.мшілік жазага тарту;
4) кылмыстык іс козгау туралы мәселені шешу ушін мате- 
риалдарды жіберу;
Азаматтар жаппай тәртіп бузган кезде сот іске катыспайтын 
азаматтардын барлығын сот отырысы залынан шығарып, істі 
жабык отырыста карауы немесе істі караулы кейінге калдыруы 
мүмкін (К.Р А1ЖК 179-бап).
Егер сот отырысы залында тәртіп сакталса, сот карауы бас- 
талады. Сот отырысынын хагшысы іс бойынша шакырылган 
адамдарды тексеру нәтижесін, сотка келмеген адамлар туралы 
мәліметерді және олардын келмеу себептерін, хабарламалар мен 
сот шакыртуларын тапсыру тәрбінін сакталуы туралы сотка 
баяндайлы (К.Р АІЖК 181-баіпын І-бөлігі). Содан сон гөра»а- 
лык стуші келгеңдердін кім екенліпн (КР АІЖК 181-баптын 
2-бөлігі) олардын аты-жөнлерін, әкесінін атын. туган жылын, 
жүмысорны мен мекен-жайын аныктайлы. сондай-ак лауаэым- 
ды тулгалар мен олардын өкілдердінін өкічдіктерін, көп жаг- 
дайларла өкімдіктін аукымын, онын істі карауга катысуына 
кедерп келтіретш непзінінбар-жоктыгын гексереді.өкілдінбір 
ретпк сешмхатын, адвокат берген орлерін. КР АІЖК 61, 62- 
багпзрында аталган түлталарга бері ен тапсырманы іске тіркейді 
Жалпы берілген сешччат іске тіркелмейді, ол сот отырысы чат- 
тамасынла мазмуны (кімге. кімнсн. кашан берілгені және 
өкіч дік
аукымы) жаэылады
Ғгерде проиесте сот жүрпзіліп отырган тпді білмейтін ту іга- 
лар каіысаіын болса, тораіалык етуміі шакьгры мам аударма-
212

шыға сот отырысына катысушы түлгалардын барлык айтканда- 
рымын мазмүнын аудару бойынша онын кү ш ғы мен міндет- 
терін түсіндіреді, сонымен катар касакана дүрыс аударма жаса- 
ганы үішн кылмыстык жазаға тартылатынын есксртеді.
Аудармашының бүл туралы колхаты сот отырысынын хат- 
тамасына тіркеледі. Егер ол сотка келуден пемесеөзміндеттерні 
орындаудан жалтаркан жагдайда огаи әкімшілік күкыкбүзушы- 
лыктуралы зандарга сәйкес әкімшілік айыппүл садымуы мүмкін 
(ҚР АІЖК 182-бап). Содан соң іске төрагалык етупл келген 
куөгерлерді сот отырысы залынан шыгарыл, жауап алынбаган 
куөгерлер мен жауап берген куәгерлердщ бір-бірімен сөйлес- 
пеуіме шара қолданады (КР А ІЖ К 183-бап). Бүл шара куәгер- 
лердін бір-бірімеи келісіп алуларыи, күмәнді куәгерлік айгак- 
тар беруді болдырмайды. Куәгерлерді сот отырысы залынан 
шыгарганнан кейін, торагалык етуші сот күрмып жария етеді, 
прокурор, сарапшы, маман, сот отырысынын хатшысы, сот при­
ставы ретінде кімдердін катысатынын хабарлайды және іске 
катысушы түлғаларга олардын карсылык білдіру. бас тарту 
күкыктарын түспшреді (К.Р АІЖ К 184-бап).
Төрагалык етуіш маманга, сарапшыга өз күкыктары мен 
міндеттерж түсіндіріп, дүрыс корытынды бермеген жагдайда 
кылмыстык жауапкершілікке тартылатыны жөнінде ескертіп 
колхаг алады, ол хаттамага тіркеледі.

жүктеу/скачать 12,05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: