§ 4. Мемлекеттік органдардын, жергілікті өзін-өзі баскару

органдардың, жерплікл өзін-өзі баскару органдарынын. коғам- 
дык бірлестжтердің, үйымдардын, лауазымды тулғалардын және 
мемлекет кызметкерлерінін шешімдері мен әрекеттерін (неме- 
се әрекетсіздіктерін) жокка шыгарула соттарлын зандылыктар- 
ды коллануы турапы» № !0 нормативл каулысында карасты- 
рылган. Дау азаматтар мен занды түлгалар және өкімет орган- 
лары арасынлагы бүкаралык-күкыктык карым-катынастардан 
туындайды Азаматтык іс журпзу кодексжж 27-бабында карас- 
тырылган тәрпппен көп жағлайларда мыналар жокка шыгары- 
луы мүмкж:
1) жерплікті аткару органынын жиналыс, митинг, шеру, 
пикет немесе бой көтерулер өткізуге тыйым салуы туралы 
шешім;
2)
өюлетп мемлекегпк органнын тулғаны оралман, коныс 
аударуга мәжбур болган, боскын деп танудан бас тартканы ту­
ралы шешімі;
3) көлік куралдарынын козгалысын шектеу немесе жабу 
бонынша жол козгалысы органдарынын әрекеті;
4) салыкка карыз занды түліалар мен жеке кәсшкерлердін 
банклк есепшоттарынан мәжбүрлі түрле акша ондіру туралы 
салык органдарынын әрекеп;
5) орындау күжатымен орындау ісі бойынша немесе осык 
дай әрекеттерді орындаудан бас таргу жөніндегі сот орыидау- 
шысынын шешімі мен әрекеті (Казакстан Республикасынын 
Жоғары Сотынын аталган каулысынын І-тармагы).
К.Р АІЖК 278-бабына сәйкес кукыктары. бостандымары 
мен занды мүдделері бүзыліан жаідайда азамат немесе занды 
тү.иа мемлекетпк органдардын, жергілікл өзін-өзі баскару 
органдарынын, когамдык бірлеслктердж, уйымдардын. лауа­
зымды тулгалардын және мемлекет кызметкерлержж іиешім- 
дері мен эрекеттерж (немесе әрекетсіішктерж) жокка шыіар- 
га күкылы Мундай жаглайларда олар жогаргы оргаига және 
үйымга немесе лауазымлы түлгіга багыныштылык тәртібімен 
немесе лкелей сотка шагымланалы.
Жогарш органга және үйымга немесе лауазымды тулгага 
алдын-ала бару сотка арыздану үшін және соттын оны мөні 
бойынша карап. шешуге кабыллауынын мінлетті шарты емес. 
Еіер де туліа мемлекегпк өкіметлн жогаріы органынын, 
жерплікл өзін-өзі баскару органынын, лауазымды лү."анын 
шагымды кара, натижелерже канагатланбаса, кез келіен жаг- 
дайда сотка шагымлануіа күкылы.
276

Сотка арьп КР АІЖК-нің ЗІ-баптын 3-бөліп жэне 32-бап- 
тарындагы б е к т л г е н б ағы н ы іты лы к ережелері бойынша 
беріледі. Аудандык соттардың карауына батынышты арызды 
азамат әрекеті жокка шығарылатын мемлекетпк органнын, 
жергілікті өзін-өзі баскару органынын, когамдык бірлестіктш, 
ұйымиын, лауазымды тұлганьш мемлекет кызметкерінщтүргы- 
лыкты жеріндегі сотка береді.
КР АІЖК 280-бабына сәйкес азамат немесе заиды түлга 
өзлерінт күкыктары, бостандыктары мен занды мүдделеріжн 
бүзылгандығы белгілі болғап күннен бастап. 
үшаймерзш ішінде
сотка арыз бере алады. Дегенмен де, сотка арыз берудін үш ай 
мерзімін өткізіп алу соттың арызды кабылдаудан бас тартуына 
непз болмайды. Азамазтар мен заңды түлғалардыи сотка арыз- 
дану мерзімін өткізіп алу себебі арызды мәні бойынша сот оты- 
рысында карау кезінде аиыкталады және арызды канагаттан- 
дырудан бас тарту непздерінін бірі бола алады.
Мемлекетпк органнын азаматка мемлекезпк күпиядан тура- 
тын мәліметтер туралы хабардар етілгендігі туралы непз бо­
йынша оған Қазакстан Республикасының шекарасынан шыг- 
уына рүксат етуден бас тартуы жолға шығу туралы өтінішж ка- 
раусыз калдыру туралы шешім кабылданған жердегі тиісті 
аудандык және оган тен келетін сотта жокка шығарылады.
279-бапта сот жүзінде жокка шыгарудың нысандары анык- 
талған. Мемлекезпк органнын, жергілікп өзін-өзі баскару орга­
нынын, когамдык бірлестікпн, үйымнын, лауазымды түлғанын 
мемлекет кызметкерінін сотта жокка шығарылған шешімдері 
мен әрекеттері (немесе әрекетсіздіктеріне) нәтижесінде 
төмендегі жағдайлар болған алкалы және жеке шешімдер мен 
әрекеттер (немесе әрекетсіздіктер) жатады:
1) азаматтар мен занды түлғалардын күкыктары, бостандык­
тары мен занды мүдделері бүзылған;
2) азаматтар мен занды түлғалардың өз күкыктары мен зан- 
мен корғалатын мүдделерін жүзеге асыруға кедергілер кел- 
прілді;
3) азаматка немесе занды түлғаға заңсыз кандай да бір міндет 
жүктелді немесе заңсыз жауапкершілікке тартылды.
«Әкімшілік процедуралар туралы» Казакстан Республикасы 
Занынын 8-бабының 3-тармағы бойынша мемлекетпк органнын 
зансыз күкыктык акпсін сот жокка шығаруы тиіс екенін есте 
үстаған жөн. Сонымен бірге сот шешімімен Казакстан Респуб-
277

ликасынын Конституізиясына сәйкес келмейтін мэслихат 
шешімі, әкімлердін жарлығыжокка шығарылады (КР Консти- 
туииясы 88-бап 3 және 4 тармак).
Сотта ерекше сот ісі тәртібімен мемлекеттік органнын, 
коғамдык бірлеспктін және лауазымлы түлгалардын мы налай 
шешімдері және әрекетіері жокка шыгарылмайтынын есте үстау 
керек:
1) Казакстан Республикасынын Конституинялык Кенесі 
гана тексеретін нормативп-кукыктык акплер;
2) 
3анла сотка шағымданудын өзге тәртібі карастырылган 
нормативті күкыктык актілер.
Арызлы карау. КР АІЖК 281-бабына сәйкес арызлы сот бір 
ай ішінде азаматгын, өкілдін және занды түлганын, шешімдері 
мен әрекеттерін (немесе әрекетсіздіктері) жокка шыгарылатын 
мемлекеттік орган басшысынын, жергілікті 
ө з і н
-
ө з і
баскару 
органынын, коғамлык бірлестіктіи, Сот отырысынын болатын 
уакыты мен орны тиісті хабарлатан аталган түлгалардың сот 
отырысына келмеуі арызлы кара у га кедерп бола алмайлы. Де- 
генмен де, аталган адамдар сот отырысына келуден касакана 
жалтарган жагддйда, сот олардын келут міндетгі деп танып. олар 
ды еріксіз әкелу туралы үйгарым шыгара алады (КР А1ЖК 
120-бап)
Сот шешімі жэне оны орындау. Сот арызлы неплді дсп тани 
отырып, мемлекстпк органнын. жерплпсп озін-езі баскару орга­
нынын, когамдык бірлсспктти, үйымнын, лауазымлы түлганын 
немесе мемлекет кызметкерінін бузган азаматтар мен зандь. 
түлгалардың күкыктарын, бостандыктары мен занды мүдделерш 
толыктай калпына кедттру жөніндеп міндеттері туралы шешім 
шыгаралы
Мемлекетпк органнын, жерплікті 
ө з і н
-
ө з і
багхару орган 
нын, үйымдардын жэне лауазымлы түлгатарлын ше иімлесн мен 
әрекеттерін (немесе өрекетсі діктеріні cor зансыз деп тану ту­
ралы талап кою арызын канагаттандырған жаг„5йл і, сот жокка 
шыгарылган шешімдер мен әоекеттерді (немесе ерекетсіэ- 
діктерлі) зансыз деп таниды, азаматтын талабын орынддуды 
міндеттейлі, оган жаза коддану шарасын жокка шыгаралы не 
болмаса онын бүзылган кукыктары мен бостандыктаоын езге 
де тәсіллермен калпына кеггпр^-' Шецммнін карарлы балімінде 
норматив!і күкыктыкаклні іансыздегі тану туралы иіешім сол 
акті кабылаатан стпнен бастап жарамсыздеи көрсеттлуі тип 
(КР АІЖК 222-бап).
27
»

Егер ле сот жокка шығарылған шешімдер мен өрекеттер 
мемлекетпк органный, жергілікті өзін-өзі баскару органынын, 
коғамдык бірлестіктердін, үйымдардын, лауазымды түлгалар- 
дын немесе мемлекет кызметкергнін өкілеттіктері шегінде, занға 
сәйкес шыгарылгандыгын және азаматтар мен занды түлгалар- 
дын күкыктары, бостандыктары мен занды мүдделерінгн бузыл- 
магандыгын аныктаса, онда арызды канагаттандырудаіг бас тар- 
тады
Соттын шеіиімі жіберілген зан бүзушылыктарды жою үшгн 
шешімдері мен өрекеттері жокка шыгарылган мемлекетпк 
органның, жергілікті өзін-өзі баскару оріанының, когамлык 
бірлестіктердін, үйымдарлың басшыларына, лауазымды түлга- 
ларга немесе мемлекет кызметкеріне не болмаса бағынышты- 
лыктәртібімен жоі арытүрган органға, үйымға немесе лауазым­
ды түлгаға сот шешімі занды күшіне енгеннен кеиін үнг күн 
ішінде жіберіледі.
Нормативті қүкыктык актіш зансыз деп тану туралы сот 
шешімі немесе ол туралы хабарлама нормативтг күкыктык акті 
жарияланган бүкаралык акпарат күралдарында жариялануы 
тиіс.
Шешімнщ орындалуы туралы сотка, азаматка немесе занды 
түлгага сот ш еш імін алган күннен бастап, бір айдан 
кешіктірілмей хабарлануы тиіс. Соттын шешімін орындамага- 
ны үплн кінәлі лауазымды түлғалар зан бойынша жауапка тар- 
тылады. (KJ1 АІЖК 282-баптын 4-бөлігі).

жүктеу/скачать 12,05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: