НұРСҰлтан назарбаев тәуелсіздік дәуірі әож 23 (574) кбж 66. (5Қаз) н 19 н 19
жүктеу/скачать 3,95 Mb. Pdf көрінісі
|
| Қазақ мәдениетінің гүлденуі.
«Мәдени мұра» бағдарламасы ХХІ ғасырдың басы қазақ мәдениетінің ерекше өркендеу дәуірі болды. Тәуелсіздіктің алғашқы күндерінен бастап жинақталған ұлттық мәдени әле- уетіміз 2000 жылдары Бәйтеректің ұшар басы көктемде жапырақ жайға- нындай құлпырған еді. 2000 жылды «Мәдениетті қолдау жылы» деп жариялауымның да ерек- ше символдық мәні бар. Бұл мәдениет саясатындағы дамудың жаңа ке- зеңі болды. Алты жүзден астам кітапхана, клуб, музейлер жұмысын қайта жандандырды. Жаңа театрлар мен галереялар ашылды. Осы үрдіс кейінгі жылдары да сақталды. 2000 жылдың маңызды оқиғасы – қазақ халқының және бүкіл Орталық Азияның тарихында ерекше орны бар ежелгі шаһар – Түркістанның 1500 жылдығы болды. Қазақ мәдениеті Қазақстанның мәдени тұтастығын нықтайтын өзек пен арқау екенін мен үнемі айтып келемін. 2003 жылдың сәуіріндегі Жолдауымда мен ұлттық мәдени мұраны жаңғыртуға, зерттеуге және жинақтауға байланысты арнайы бағдарлама жасауды тапсырдым. Екі жылға жоспарланып, «Мәдени мұра» деп аталған мемлекеттік бағдарлама 2004 жылдың қаңтар айында жұмысын бастап кетті. «Мәдени мұра» бағдарламасы әуел бастан-ақ қоғамның қызу қолда- уына ие болды. Сондықтан оның 2006 және 2009 жылы ұзартылғаны өте заңды. 2004–2011 жылдар аралығында атқарылған мың-сан жұмыстың ішінен ерекше маңыздыларын атап айтқан жөн. Шетелдердегі жобаларымыз да сәтті іске асты. Дамаскідегі (Сирия) Сұлтан Бей барыс кесенесін қайта өң- дедік, әл-Фараби мәдени орталығы мен кесенесін салдық, Каирдегі (Мы- сыр) Сұлтан Бейбарыс мешітіне қайта өңдеу жұмыстарын жүргіздік. Ғылымымызды тарихи құнды артефактілермен байытқан көптеген ар- хеологиялық зерттеу жұмыстары жасалды. Шығыс Қазақстан облысындағы Шілікті және Берел қорғандарының қазылуы және одан сақ дәуіріне тән (б.з.д. V–III ғғ.) көптеген алтын бұйымдардың табылуы ғылым әлемінде үл- кен дүмпу тудырды. Археологиялық зерттеулер Қазақстанның барлық өңірлерінде жүргізіл- ді. Олар – Бозоқ (Ақмола облысы), Есік, Қой лық, Талғар (Алматы), Сарай - шық (Атырау облысы), Жуантөбе, Сауран, Сидақ, Отырар (Оңтүстік Қа- 284 ТӘУЕЛСІЗДІК ДӘУІРІ зақстан облысы), Ақыртас (Жамбыл облысы), Қырықоба (Батыс Қазақстан облысы), Тоқтауыл, Ай бас, Кент, Талдысай (Қарағанды облысы). Орталық Моңғолиядағы Ұлаан-Керім деген жеріндегі көне түркі дәуірінің қорғанынан көне түркі атты әскерлерінің ондаған құйма мүсіні, алтыннан құйылған әбзелдер табылды. Мұндай артефактілер көне түркі мәдениетін зерттеудің бүкіл кезеңінде тұңғыш рет табылып отыр. Қапшағай маңындағы Тамғалы петроглифтері, Ақтөбе облысындағы Қа- рағұл кесенесі, Қызылорда облысындағы Ақанас кесенесі және Оңтүстік Қазақстандағы Қарашаш ана кесенесі тәрізді бірегей ескерткіштер қалыпқа келтіріліп, жаңғырту жұмыстары жүргізілді. Қытай , Түркия, Моңғолия, Ресей, Жапония, Мысыр, АҚШ және Еуропа елдеріне жасалған ғылыми экспедициялары нәтижесінде қазақ халқының тарихы мен мәдениетіне қатысты 5 мыңнан астам мұрағат құжаттары ғылы- ми айналымға енгізілді. Күлтегін көнетүркілік сынтасының көшірмесі Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ-дың кіреберісіне қойылды. Тәуелсіз мемлекет тарихында тұңғыш рет тарих пен мәдениет ескерт- кіштері жаппай түгенделді. 200-ден астам республикалық маңызға ие және 11 мыңнан астам жергілікті маңызға ие нысандар қамтылған Қазақстанның тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізімі жасалды. Бірегей екі ескерткіш – Қожа Ахмет Ясауи кесенесі мен Тамғалы археологиялық ке- шені ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мұра тізіміне енгізілді. Елдің барлық облыстарындағы тарихи-мәдени ескерткіштердің құжат- тары, сипаттамалары, суреттері және қазіргі жағдайының анықтамасы топ- тастырылған жинақтарын әзірлеуге, баспадан шығаруға ерекше назар ау- дарылды. Қазақстан тарихы мен мәдениетіне қатысты қазақ тіліндегі кітаптар се- риясы жарық көрді. «Қазақстан тарихы шетелдік деректерде» (араб, қы- тай, антикалық, моңғол, парсы, орыс, батыстық), «Бабалар сөзі», «Алаш көсемсөзі», «Қазақ әдебиетінің тарихы», «Қазақ халқының философиялық мұрасы» сериялы кітаптары ерекше құнды. Сонымен қатар әлем әдебиеті, философиялық ойлар, экономика, мәдениеттану бойынша сериялар қазақ тілінде жарық көрді. Зерттеулер кітаби ғана емес, халықтың ән-күй өнері бойынша да жүр- гізілді. Мәселен, қазақ дәстүрлі ән өнерінің теңдесі жоқ антологиясы – «Мәңгілік сарын: қазақтың 1000 күй і, 1000 әні» жобасы жүзеге асырылды. Бұл жоба 2001 жылдың ақпанында басталған «Асыл мұра» ұлттық музы- калық мұраны сақтау, жүйелеу және сандық тасымалдаушыларға жазу бағдарламасын дамытудың үлгісі болды. ҚИЯҒА ҚҰЛАШ СЕРМЕУ. ҚАЗАҚСТАННЫҢ ЕКІНШІ ЖАҢҒЫРУЫ 285 Бағдарламалардың оң тәжірибесін ескере отырып, менің тапсырмам- мен «Мәдени мұра» стратегиялық ұлттық жобасының 2009–2011 жылдарға арналған тұжырымдамасы жасалды. «Мәдени мұра» бағдарламасы Қазақстан халқына және күллі әлемге Қазақстанның ұлы мәдени мұрасы сақталып, дамып, Тәуелсіздік кезеңіне қызмет етіп келе жатқанын әйгілеген теңдессіз ізгі акция бола алды. жүктеу/скачать 3,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|